یادداشتی بر مجموعه تلویزیونی «سقوط یک فرشته»

تمام وسوسه‌های شیطان
چند سروگردن بالاتر
در سال‌های اخیر با فرارسیدن ماه مبارک رمضان، شبکه‌های مختلف تلویزیون در یک ماراتن نفس گیر، به ساخت و پخش مجموعه‌های متفاوت می‌پردازند. به همین سبب سریال‌هایی از مضامین ماورایی گرفته تا طنز و ملودرام، روانه آنتن‌های پخش می‌شود. «سقوط یک فرشته» به کارگردانی «بهرام بهرامیان» داستان زندگی دو دختر (سارا و فاطمه)، را روایت می‌کند که در زندگی شان با فراز و نشیب‌های مختلفی مواجه می‌شوند. سنجش ایمان هریک از شخصیت‌های سریال، در مواجهه با وسوسه‌های شیطان، ماجراهایی متفاوت را پیش روی آنها می‌گذارد و مخاطب را با خود همراه می‌سازد. «بهرام بهرامیان» که پیش از این ساخت مجموعه‌هایی چون «مشق عشق»، «ساعت شنی» و فیلم سینمایی «آل» را برعهده داشته است، با «سقوط یک فرشته»برای نخستین بار کارگردانی یک مجموعه مناسبتی را تجربه می‌کند. «سقوط یک فرشته» نسبت به سریال‌های درحال پخش دیگر شبکه‌های سیما به لحاظ روایت داستان، شخصیت پردازی، کارگردانی و خلق لحظات و موقعیت‌های چالش برانگیز، چند سروگردن بالاتر است.اما بی شک با توجه به فشردگی زمان برای ساخت سریال‌های مناسبتی، همواره نقاط ضعف و کاستی‌هایی چند گریبان گیر این مجموعه‌ها بوده که سبب شده است گاه نتوانند از مخاطبان جدی تلویزیون و منتقدان، نمره قبولی بگیرند. بی تردید «سقوط یک فرشته» هم تا حدی از این قاعده مستثنی نیست.

تمام وسوسه‌های شیطان
چند سروگردن بالاتر
در سال‌های اخیر با فرارسیدن ماه مبارک رمضان، شبکه‌های مختلف تلویزیون در یک ماراتن نفس گیر، به ساخت و پخش مجموعه‌های متفاوت می‌پردازند. به همین سبب سریال‌هایی از مضامین ماورایی گرفته تا طنز و ملودرام، روانه آنتن‌های پخش می‌شود. «سقوط یک فرشته» به کارگردانی «بهرام بهرامیان» داستان زندگی دو دختر (سارا و فاطمه)، را روایت می‌کند که در زندگی شان با فراز و نشیب‌های مختلفی مواجه می‌شوند. سنجش ایمان هریک از شخصیت‌های سریال، در مواجهه با وسوسه‌های شیطان، ماجراهایی متفاوت را پیش روی آنها می‌گذارد و مخاطب را با خود همراه می‌سازد. «بهرام بهرامیان» که پیش از این ساخت مجموعه‌هایی چون «مشق عشق»، «ساعت شنی» و فیلم سینمایی «آل» را برعهده داشته است، با «سقوط یک فرشته»برای نخستین بار کارگردانی یک مجموعه مناسبتی را تجربه می‌کند. «سقوط یک فرشته» نسبت به سریال‌های درحال پخش دیگر شبکه‌های سیما به لحاظ روایت داستان، شخصیت پردازی، کارگردانی و خلق لحظات و موقعیت‌های چالش برانگیز، چند سروگردن بالاتر است.اما بی شک با توجه به فشردگی زمان برای ساخت سریال‌های مناسبتی، همواره نقاط ضعف و کاستی‌هایی چند گریبان گیر این مجموعه‌ها بوده که سبب شده است گاه نتوانند از مخاطبان جدی تلویزیون و منتقدان، نمره قبولی بگیرند. بی تردید «سقوط یک فرشته» هم تا حدی از این قاعده مستثنی نیست.
شیطانی که کارهای فرازمینی نمی‌کند
«بهرام بهرامیان» در «سقوط یک فرشته»، داستانش را در قالب درام و در فضایی وهم آلود و ماورایی روایت می‌کند؛ این سریال یک شیطان جوان و مرموز دارد (نیما با بازی مهرداد صدیقیان) که قرار است اساس و پایه‌های ایمان را، در خانواده ای سنتی و مذهبی سست کند. «سقوط یک فرشته» هم چون «صاحبدلان» محمدحسین لطیفی، نیم نگاهی هم به نقش کتاب آسمانی قرآن در زندگی روزمره دارد و ماجراهای شخصیت‌های داستان بهرامیان، به گونه ای با این کتاب مقدس پیوند می‌خورد. این سریال برخلاف دیگر آثار مشابه، شیطانی را به تصویر می‌کشد که برای مخاطب ملموس تر و باورپذیرتر است، شیطانی که کارهای فرازمینی نمی‌کند. بهرامیان در «سقوط یک فرشته»، گم شدن و سرقت قرآن از یک امام زاده را دستمایه روایت پر تعلیق خود می‌کند. داستانی که چه به لحاظ روایت و چه پرداخت، از قاعده مشخص و متعارفی پیروی نمی‌کند. زیرا با شکستن موقعیت‌های مختلف و روایت موازی چند داستان، مخاطب را پیگیر ماجراهای خود می‌کند. تیتراژ جذاب و حرفه ای آغازین «سقوط یک فرشته» نشان از خلاقیت و تبحر کارگردانی دارد که در لحظه لحظه اثرش با گره افکنی‌های مداوم، مخاطب را به تماشای سریال ترغیب می‌کند. عنوان بندی آغازین «سقوط یک فرشته»، به گونه ای نمادین با نمایش و تمرکز بر دست‌ها در موقعیت‌های مختلف نشان از معصومیت، پاکی، شیطنت، آلودگی و وجوه مختلف شخصیت انسان‌ها دارد.
تیتراژ تحسین برانگیز پایانی سریال نیز با نمایش تصویر یا یک پلان و تمرکز بر داستان اصلی یا بخشی از ماجراهای قسمت بعدی سریال، مخاطب را با اثر درگیر می‌سازد.
 سرگردان در دو راهی تردید و ایمان
در «سقوط یک فرشته» بخش‌هایی از داستان با نریشن و صدای راوی (محمدرضا علی مردانی) پیش می‌رود.راوی یا شیطانی که قرار است ایمان و باورهای حاج حبیب تهرانی (مسعود رایگان)، ریحانه (فریبا کوثری)، سارا (خاطره اسدی) و فاطمه (هدی زین العابدین) را متزلزل سازد و آنها را در پذیرش توهم و واقعیت‌ها، هم چنان در دو راهی تردید و ایمان، سرگردان و حیران بگذارد. مهرداد صدیقیان (نیما) در «سقوط یک فرشته» نقشی دشوار و پیچیده و پر تناقض را به گونه ای باورپذیر ایفا می‌کند.
خاطره اسدی نیز با بهره گیری از تجربه‌های پیشین، شخصیت دختری را که هم تحت وسوسه‌های شیطانی قرار می‌گیرد و هم شخصیتی دوگانه دارد، به خوبی به نمایش می‌گذارد. مسعود رایگان (حاج حبیب) هم مردی جدی و متعصب است که نمی‌تواند مهربانی پدرانه اش را، پشت عینک ضخیم و نگاه سردش پنهان کند.اگرچه گاهی در محک سنجش ایمان قرار می‌گیرد و در باورهایش تردید می‌کند. فریبا کوثری (ریحانه) نیز هم چون دیگر نقش‌هایش در «سقوط یک فرشته» لایه‌های پنهان شخصیتی اش را با یک بازی متفاوت و به دور از کلیشه‌های رایج به قضاوت می‌گذارد. اگرچه نقش هدی زین العابدین (فاطمه) تا حدی تخت و یک بعدی به نظر می‌رسد. توانمندی فرخ نعمتی (ملک) و داریوش کاردان (حاج آقا توسلی)، نیز جای شک و تردید ندارد، زیرا پیش از این توانایی‌هایشان را در اجرای نقش‌های مختلف، به اثبات رسانده اند.
هنگامی‌که قضاوت دشوار می‌شود
«بهرامیان» در «سقوط یک فرشته» با روایت یک داستان پرتعلیق با گره افکنی‌های نه چندان قابل پیش بینی، این نکته را تایید‌‌‌ می‌کند که حضور یک کارگردان حرفه ای و کاربلد و فیلم نامه ای تا حدی پر و پیمان و منسجم و استخواندار، می‌تواند موفقیت یک اثر را به لحاظ حرفه ای و ساختاری تضمین کند. موسیقی دلهره آور «امیر توسلی» هم خوان با فضای حاکم بر سریال است، چهره پردازی باورپذیر «مسعود ولدبیگی»، فیلم برداری غیرمتعارف، حرفه ای و درخشان «افشین احمدی» که چاشنی دلهره و تعلیق اثر را دوچندان می‌سازد، بهره گیری از گروه نویسندگان فیلم نامه (بابک کایدان، زامیاد سعدوندیان و روح ا… صدیقی)، تدوین موزون صدا و تصویر (سپیده عبدالوهاب و نیما حسام فر) که در باورپذیری و ایجاد حس دلهره و تعلیق نقش به سزایی دارد، عنوان بندی‌های خلاقانه و بدیع آغازین و پایانی سریال، دیالوگ‌های قابل تامل، شخصیت پردازی‌های جامع و تا حدی شناسنامه دار، خلق لحظات دلهره و تعلیق که کار مخاطب را در قضاوت شخصیت‌ها دشوار می‌سازد و…، از جمله امتیازات «سقوط یک فرشته» به شمار می‌رود. بی شک «سقوط یک فرشته» داستان «ایمان»، «تردید» و «آزمایش» است. حکایت تمام وسوسه‌های شیطانی که پایانی ندارند.
یک غنیمت کمیاب
اگرچه فیلم نامه «سقوط یک فرشته» در مقایسه با دیگر سریال‌های درحال پخش از شبکه‌های دیگر سیما چند گام پیش تر است اما در برخی موارد، نشان از شتابزدگی در نگارش، کارشناسی و اجرا دارد. در برخی قسمت‌ها ریتم کندی بر سریال حاکم است و گاه نیز راوی یا نریشن ، داستان را پیش می‌برد. از طرفی در یک قسمت از سریال آن جا که شخصیت‌های داستان گرد هم می‌آیند تا دلیل از هم گسیختگی پایه‌های خانوادگی را جست وجو و بازیابی کنند، متاسفانه فلاش بک‌ها به پخش دوباره و کامل صحنه‌هایی می‌انجامد که تماشاگر پیش از این، شاهد آنها بوده است. از طرفی بی دقتی در پرداخت شخصیت‌هایی چون پریچهر (شبنم مقدمی) و یاور (علی سلیمانی)، آنها را بیشتر به تیپ نزدیک ساخته است. یا صحنه ای که «حاج حبیب» و «پریچهر» در کلانتری اقدام به مبادله چک می‌کنند، مبادله ای که چندان کارشناسی شده نیست و این اشتباه متاسفانه در برخی صحنه‌های دیگر سریال نیز تکرار می‌شود و نشان از شتابزدگی در اجرا دارد.
اما بهرام بهرامیان با دستمایه قراردادن داستانی ماورایی آمیخته با ترس و دلهره، بهره گیری از گروهی حرفه ای و بازیگرانی توانمند و تعلیق‌ها و گره افکنی‌های متوالی، سقوط یک فرشته را به عنوان اثری معرفی می‌کند که به شعور و آگاهی مخاطب احترام می‌گذارد. اثری که برخلاف بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی حاضر نیست برای جذب مخاطب ، ساده انگاری و آسان پسندی را دستور کار قرار دهد. امتیازی که بیشتر سریال‌های در حال پخش مناسبتی آن را نادیده گرفته و از آن به آسانی چشم پوشیده اند. احترام به شعور مخاطب در وانفسای ساخت و تولید سریال‌های یک بار مصرف، غنیمتی کمیاب است. امتیازی که سقوط یک فرشته تا حد زیادی به آن پایبند مانده است!