گفت‌وگو با مهوش افشارپناه، بازیگر سریال «قفسی برای پرواز»

در انتظار نقشی ‌که زن جنوبی نباشد
متولد سقز کردستان است. اما اکثرا فکر می‌کنند او جنوبی است. آن هم به این دلیل که در بیشتر کارهایش در نقش یک زن جنوبی ظاهر شده است. او علاوه بر بازی در سینما و تلویزیون تجربه حضور در صحنه‌های تئاتر را نیز دارد از جمله کارهایش در این عرصه می‌توان به نمایش‌های باغ آلبالو، مروارید و حسین‌بن منصور حلاج اشاره کرد.
اما از کارهای تلویزیونی او می‌توان به مجموعه‌های خانه در انتظار و این خانه دور است، اشاره کرد. او در سینما در فیلم‌هایی مانند به خاطر هانیه و زینت بازی کرده است. به بهانه حضورش در سریال قفسی برای پرواز با او به گفت‌وگو نشستیم.
چرا اینقدر کم کار شده‌اید. در صورتی که در دهه‌های گذشته پرکارتر بودید؟
کار خوبی در این سال‌ها به من پیشنهاد نشده است. بخصوص وقتی سن آدم بالا می‌رود نقش‌هایی که پیشنهاد می‌شود هم محدودتر می‌شود. به هر حال سعی کردم در این سال‌ها کمتر حضور داشته باشم تا این که بخواهم نقشی را بازی کنم که جایی برای کار نداشته باشد و همه جوره خنثی باشد.
در این شرایط دلتنگ ‌مخاطب‌تان نمی‌شوید؟
به نظر من مخاطب هم قطعا دوست دارد کار خوب از من ببیند. اگر نقشی را بازی کنم که او هم دوست نداشته باشد آزار می‌بیند. ضمن این که به هر حال مخاطب توقعاتی از بازیگرش دارد که دوست دارد آنها برآورده شود.

در انتظار نقشی ‌که زن جنوبی نباشد
متولد سقز کردستان است. اما اکثرا فکر می‌کنند او جنوبی است. آن هم به این دلیل که در بیشتر کارهایش در نقش یک زن جنوبی ظاهر شده است. او علاوه بر بازی در سینما و تلویزیون تجربه حضور در صحنه‌های تئاتر را نیز دارد از جمله کارهایش در این عرصه می‌توان به نمایش‌های باغ آلبالو، مروارید و حسین‌بن منصور حلاج اشاره کرد.
اما از کارهای تلویزیونی او می‌توان به مجموعه‌های خانه در انتظار و این خانه دور است، اشاره کرد. او در سینما در فیلم‌هایی مانند به خاطر هانیه و زینت بازی کرده است. به بهانه حضورش در سریال قفسی برای پرواز با او به گفت‌وگو نشستیم.
چرا اینقدر کم کار شده‌اید. در صورتی که در دهه‌های گذشته پرکارتر بودید؟
کار خوبی در این سال‌ها به من پیشنهاد نشده است. بخصوص وقتی سن آدم بالا می‌رود نقش‌هایی که پیشنهاد می‌شود هم محدودتر می‌شود. به هر حال سعی کردم در این سال‌ها کمتر حضور داشته باشم تا این که بخواهم نقشی را بازی کنم که جایی برای کار نداشته باشد و همه جوره خنثی باشد.
در این شرایط دلتنگ ‌مخاطب‌تان نمی‌شوید؟
به نظر من مخاطب هم قطعا دوست دارد کار خوب از من ببیند. اگر نقشی را بازی کنم که او هم دوست نداشته باشد آزار می‌بیند. ضمن این که به هر حال مخاطب توقعاتی از بازیگرش دارد که دوست دارد آنها برآورده شود. با این همه سعی کردم سالی یک کار را انجام دهم چه در عرصه نمایش و تئاتر و چه در مورد کارهای تصویری.
از نظر خودتان موفق‌ترین نقشی که بازی کرده‌اید، کدام نقش است؟
واقعا نمی‌دانم، چون برای همه نقش‌هایم زحمت کشیده‌ام. حالا بعضی‌ها کمتر و بعضی‌ها بیشتر و کارهایی که انجام داده‌ام را دوست دارم و همین انگیزه هم باعث شده است که بخواهم آنها را تجربه کنم.
معمولا برای انتخاب یک کار فیلمنامه خوب جزو انتخاب‌های اول یک بازیگر است. اما متاسفانه مدتی است که فیلمنامه‌ها کامل نیستند و حین تصویربرداری به دست بازیگران می‌رسند. با این پدیده نوظهور چطور کنار می‌آیید؟
بله، متاسفانه این اتفاق افتاده است. بعضی از کارها که اصلا فیلمنامه ندارند و تنها در حد یک طرح ساده هستند. من معمولا این‌جور کارها را قبول نمی‌کنم. چراکه همکاری با یک اثر که فیلمنامه کامل دارد به مراتب بهتر از یک داستان نیمه‌کاره است. البته ناگفته نماند که بعضی از فیلمنامه‌ها هم در حین کار تغییر می‌کنند و اصلا چیز دیگری می‌شود که این مساله هم به نوعی آزاردهنده است.
در این شرایط چه می‌کنید؟
مجبورم کنار بیایم. چون سر قولی که می‌دهم می‌مانم و برای همین تا آخر ادامه می‌دهم.
به نظر شما نقش خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
نقشی که در سطح باقی نماند و جای کار داشته باشد. در کارهای اخیر نقش خوب وجود ندارد و یا حداقل کم است، اما می‌شود یک چیزهایی پیدا کرد.
شخصیت زن را در قصه‌های امروز چطور ارزیابی می‌کنید؟ با توجه به این که سال‌هاست در نقش‌های مختلف ظاهر شده‌اید؟
ببینید نمی‌شود گفت که نقش زن‌ها در آثار نمایشی کم‌رنگ شده است. هنوز هم نقش خوب برای زن‌ها وجود دارد، اما متاسفانه از سن چهل به بالا انگار دیگر این قشر از جامعه هیچ دغدغه‌‌ای ندارند که به تصویر کشیده نمی‌شود و به نوعی این زنان فراموش شده‌اند و از یک جایی به بعد زن‌ها فقط حضور دارند و کمتر به آنها و مسائل‌شان پرداخته می‌شود. در حال حاضر مسائل زنان میانسال ما دغدغه کمتر کارگردان یا تهیه‌کننده‌‌ای است و انگار فقط عشق و عاشقی جوانان مساله مهم است!
فکر می‌کنم در دهه‌های گذشته به این قشر در آثار نمایشی بیشتر بها داده می‌شده است. درست است؟
بله. مثلا من در سال ۷۰ سریال این خانه دور است را کار کردم که هنوز در ذهن مخاطب باقی مانده است و خیلی‌ها از آن کار با من حرف می‌زنند.
امضای خاص شما در بازیگری؟
شاید نقش زن جنوبی. قرعه این نقش معمولا به من می‌افتد.
از این مساله راضی هستید؟
خیر. معمولا در کشور ما وقتی بازیگری در نقشی جا می‌افتد، دیگر تمام پیشنهادهای او در همان زمینه است. در صورتی که بازیگر حق دارد در نقش‌های مختلف خودش را محک بزند. در مورد من هم این اتفاق افتاده است. انگار کسی نمی‌تواند باور کند که من نقش‌های دیگری هم می‌توانم بازی کنم.
اصلا چه شد در این نقش ماندگار شدید؟
برای اولین بار در سریال خانه‌ در انتظار، به کارگردانی منوچهر عسگری‌نسب بازی کردم که به نظرم کار فوق‌العاده‌ای هم بود. از آن به بعد این نقش روی من ماند و شدم بازیگر نقش زنان جنوبی. البته در فیلم‌های زینت و به خاطر هانیه نقش‌هایم بار دیگر دیده شدند تا رسیدم به سریال «قفسی برای پرواز».
خب چه شد که بازی در این سریال را پذیرفتید؟
قصه را خواندم و احساس کردم که متفاوت است و جای کار دارد، البته قصه در حین کار تغییراتی کرد که بیشتر در جهت بهبود کار بود و نه تضعیف آن، کار بسیار سنگین بود و طولانی هم شد، اما فکر می‌کنم نتیجه آن مقبول است. چراکه گروه زحمات بسیاری کشیدند. برای مثال خرمشهر را به طور کامل بازسازی کردند و برای همین فضاها بسیار طبیعی از کار درآمده است.
شما چه کردید که نقش زن‌های جنوبی را متفاوت از یکدیگر بازی می‌کنید؟
این مساله به نقش پیشنهاد شده برمی‌گردد. برای مثال نقشم در سریال قفسی برای پرواز با نقشی که در فیلم به خاطر هانیه بازی کردم بسیار متفاوت است.
با لهجه جنوبی چگونه آشنا شدید که در کارهایتان از آن استفاده می‌کنید؟
خودم که اصالتا جنوبی نیستم. وقتی برای اولین بار می‌خواستم در سریال خانه در انتظار نقش یک زن جنوبی را بازی کنم آقای اصغر عبدالهی یک نوار ضبط شده از دیالوگ‌های آن سریال با لهجه جنوبی به من دادند که آن را گوش کنم و کم‌کم این لهجه را از این طریق یاد گرفتم. البته در سریال قفسی برای پرواز نمی‌خواستم خیلی این لهجه را غلیظ صحبت کنم، چون مخاطب باید حرف‌هایم را متوجه می‌شد و تنها یک حس را از آن زبان گرفتم.
حس خودتان از واژه قفسی برای پرواز چیست؟
نمی‌دانم. این واژه مفاهیم زیادی را به دنبال دارد. می‌تواند یک تحول اساسی را در بر داشته باشد. انسان می‌تواند در این قفس به چیزهایی برسد که در فکرش هم نبوده و همین مساله باعث رشد او شود.
فکر می‌کنید این مجموعه بتواند تا آخر مخاطبش را با خود همراه کند؟
در حال حاضر آنقدر رسانه‌های مختلف تنوع پیدا کرده‌اند که حتی انتخاب هم برای مخاطب سخت شده است، اما فکر می‌کنم پرداخت این سریال آنقدر خوب هست که مخاطب بخواهد آن را تا آخر ببیند. ضمن این که اکثر بینندگان از دوران جنگ خاطره دارند و با قرار گرفتن در این فضا می‌توانند خاطرات‌شان را مرور کنند.
در کار بازیگری معتقد به حل شدن در نقش هستید یا سعی می‌کنید دورادور بر آن نظاره داشته باشید؟
ما بازیگران ایرانی بیشتر حسی هستیم و کمتر از تکنیک استفاده می‌کنیم. اگر بازیگر با نقش، تکنیکی برخورد کند اعصاب و روانش هنگام بازی تحت فشار قرار نمی‌گیرد. اما در شرایط فعلی بیشتر بازیگران از شیوه به قول شما حل شدن در نقش استفاده می‌کنند.
ما هنوز به آن درجه نرسیده‌ایم که اگر یک پلان ۱۰ بار تکرار شود بازیگر در ۱۰ برداشت،‌ حس خود را هر ۱۰ بار حفظ کند.