سنگ‌قبرهای رنگی، میراث متفاوت عشایر بختیاری

شیر سنگی نشانه قدرتمندی فرد متوفی است. بر سنگ مزار  و سنگ بالاسر نیز نقشی حک می‌شود که نشان‌دهنده مهارت فرد و مشخصه‌ای است که متوفی به آن شهره بوده است؛ شمشیر به نشانه جنگ‌آوری یا تسبیح به نشانه آن که مرد خدا بوده است. در پایین سنگ هم نام هنرمند و سازنده سنگ نقش بسته است.
 سنگ قبرهای رنگی عشایر بختیاری
 در منطقه بختیاری که سفر کنید مظاهر بسیاری از زندگی خاص این قوم را به چشم می‌بینید،‌ زنانی که لچک مِنا بر سر دارند و در حین راه رفتن، ‌نخ می‌ریسند و‌ مردانی که شلوار دَبیت و چوقا به تن دارند. سیاه‌چادرهایی که به پا شده و زندگی در آن جریان دارد. علاوه بر زندگی،‌ مرگ نیز در میان بختیاری‌ها طور دیگری نمایان می‌شود چه مراسمی که به یاد شخص از دست رفته برگزار می‌کنند و چه سنگ مزاری که یادگار بر قبر می‌گذارند. شیرهای سنگی کوچک و بزرگی که در برخی قبرستان‌ها باقی مانده سنگ‌هایی که بر قبر ایستاده‌اند و بر اغلب‌شان نوشته شده «عمل حسین کی‌شمس» ‌ به تو گوشزد می‌کند که در منطقه بختیاری‌ها هستی.
 شیر سنگی و سنگ‌های ایستاده نشانه چه چیز هستند؟ چه کسی و چگونه این سنگ را می‌تراشد؟
 حسین کی‌شمس که سال‌هاست به کار ساخت سنگ قبر و شیر سنگی مشغول است درباره شروع کار خود گفت: «تراشیدن سنگ را از پدرم که سنگ آسیا، سنگ قبر و شیر سنگی می‌ساخت، آموختم و از ۱۵ سالگی کار را شروع کردم.»

شیر سنگی نشانه قدرتمندی فرد متوفی است. بر سنگ مزار  و سنگ بالاسر نیز نقشی حک می‌شود که نشان‌دهنده مهارت فرد و مشخصه‌ای است که متوفی به آن شهره بوده است؛ شمشیر به نشانه جنگ‌آوری یا تسبیح به نشانه آن که مرد خدا بوده است. در پایین سنگ هم نام هنرمند و سازنده سنگ نقش بسته است.
 سنگ قبرهای رنگی عشایر بختیاری
 در منطقه بختیاری که سفر کنید مظاهر بسیاری از زندگی خاص این قوم را به چشم می‌بینید،‌ زنانی که لچک مِنا بر سر دارند و در حین راه رفتن، ‌نخ می‌ریسند و‌ مردانی که شلوار دَبیت و چوقا به تن دارند. سیاه‌چادرهایی که به پا شده و زندگی در آن جریان دارد. علاوه بر زندگی،‌ مرگ نیز در میان بختیاری‌ها طور دیگری نمایان می‌شود چه مراسمی که به یاد شخص از دست رفته برگزار می‌کنند و چه سنگ مزاری که یادگار بر قبر می‌گذارند. شیرهای سنگی کوچک و بزرگی که در برخی قبرستان‌ها باقی مانده سنگ‌هایی که بر قبر ایستاده‌اند و بر اغلب‌شان نوشته شده «عمل حسین کی‌شمس» ‌ به تو گوشزد می‌کند که در منطقه بختیاری‌ها هستی.
 شیر سنگی و سنگ‌های ایستاده نشانه چه چیز هستند؟ چه کسی و چگونه این سنگ را می‌تراشد؟
 حسین کی‌شمس که سال‌هاست به کار ساخت سنگ قبر و شیر سنگی مشغول است درباره شروع کار خود گفت: «تراشیدن سنگ را از پدرم که سنگ آسیا، سنگ قبر و شیر سنگی می‌ساخت، آموختم و از ۱۵ سالگی کار را شروع کردم.»
 وی در پاسخ به این سئوال که شیر سنگی نشانه چیست،‌ گفت: «نشانه قدرت است،‌ برای افراد تنومند و قدرتمند طایفه استفاده می‌شود. و معمول آن است که خانواده و اطرافیان فرد سفارش می‌دهند و ما هم می‌سازیم.» و در خصوص اندازه‌های متفاوت شیرها نیز گفت: «وقتی جوان یا نوجوان قدرتمندی فوت می‌کند،‌شیر کوچک بر مزار می‌گذارند ولی اگر فرد مسنی باشد،‌شیر بزرگ می‌گذارند.»
 کی‌شمس در خصوص آن که گاهی شیر سنگی را کنار قبر می‌گذارند و گاهی روی آن،‌ گفت: این برای جلوگیر از تخریب و نشست قبر است. الان که قبرها بتون دارند و محکم هستند،‌ شیر را روی قبر می‌گذارند. و نحوه گذاردن هم طوری است که سر شیر به طرف سر متوفی باشد.»
 این هنرمند در مورد محل کارش گفت: «کار ما سیار است یعنی کارگاهی ندارم، هر جا که سفارش بدهند،‌همان جا کار می‌کنیم. از کوه‌های اطراف سنگ مناسبی که به اندازه لازم بوده و موج نداشته و ترک هم نخورده باشد،‌ جدا می‌کنیم و در محل، آن را تراش می‌دهیم.» وی ادامه داد: «کار تراشیدن یک شیر حدود ۲ ماه طول می‌کشد و قیمت آن هم حدود ۵/۲ تا ۳ میلیون تومان می‌شود.»
 در قبرستان‌ها، سنگ دیگری روی مزارها دیده می‌شود که عمودی قرار می‌گیرد و با رنگ‌های مختلف،‌اشکالی روی آن ترسیم شده،‌ آیا شکل‌ها و رنگ‌ها نشانه خاصی هستند؟ کی‌شمس پاسخ داد: «برای نقش “سنگ بالاسری”،‌ بسته به این که فرد چه کاره بوده یا به چه مشهور بوده، خانواده و اطرافیانش سفارش می‌دهند. مثلاً برای فردی که خیلی عبادت کرده،‌ نقش تسبیح و مهر و برای کسی که شکارچی ماهری بوده،‌ تفنگ، شمشیر و شکار نقش می‌کنند. برای رنگ هم کاملاً‌ سلیقه‌ای است و از هر رنگی که بخواهند ما استفاده می‌کنیم.»
کی‌شمس معتقد است این میراث متعلق به گذشته دوری در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال قبل است و پدران آنها نیز به یاد دارند که شیر سنگی بر مزار می‌گذاشتند.» نکته‌ای که دل انسان را به درد می‌آورد، ‌آن است که این یادگاری‌های حاصل دسترنج هنرمندان،‌ از تخریب و دزدی دور نمانده‌اند و چه بسیار قبرهایی که دیگر اثری از شیر سنگی بر آنها باقی نمانده و نمی‌توان پهلوانان گذشته را از دیگران بازشناخت.