روستایی که خورشید در‌ آن ‌درخشید!

اگر برای تعطیلات نوروز برنامه‌ریزی می‌‌کنید و به دنبال سفربه روستایی هستید که علاوه بر زیبایی‌ها و آرامش روستایی منطقه‌ای باستانی نیز باشد، امروز با ما همسفر شوید تا به یکی از قدیمی‌ترین روستاهای استان مرکزی ییلاقی داشته باشیم و این روستا را در برنامه تعطیلات خود بگنجانید. جایی که در آن خورشید برآمده است. نه اشتباه نکنید اینجا خورهه است.
خورهه در اوستا به معنی محل برآمدن خورشید است. روستای خورهه از بخش‌های مرکزی شهرستان محلات است که از غرب به کوه «لوراخ گاو» و از جنوب به کوه خورزرین محدود می‌شود. این شهرستان بین روستاهای دودهک، ورین و آب گرم، در کنار رودخانه خورهه واقع شده که ارتفاعات ۷۰ قله خورزن، سنگ تراش و طایقان آن را احاطه کرده است.

اگر در این فصل سال بخواهید به خورهه سفر کنید، با آب و هوایی سرد وخشک روبه‌رو می‌شوید، زیرا این روستا در محدوده کوهستانی قرار دارد اما در بهار و پاییز هوایی ملایم و مطبوع و در تابستان گرمای لذت‌بخشی دارد. رودخانه فصلی خورهه که از کنار این روستا عبور می‌کند، از کوه‌های طایقان سرچشمه می‌گیرد و زیبایی خاصی به منطقه داده است. وقتی وارد روستای خورهه می‌شوید، سکوت آرامش بخشی گوش‌تان را نوازش می‌کند، چون بجز پیرمردها و پیرزن‌ها کسی در این روستای شگفت‌انگیز نیست و اکثر جوان‌ترها روستا را ترک کرده و به شهر آمده‌اند.
خورهه هنوز بافت قدیمی و سنتی خود را حفظ کرده است و خانه‌های با گل و چوب ساخته شده در این روستا خودنمایی می‌کند. درآمد مردم از فعالیت‌های زراعی و دامداری تامین شده و گروهی از مردم روستا نیز در بخش خدمات و تولید صنایع دستی اشتغال دارند. گندم، جو، یونجه و انواع میوه‌ها مانند انار، سیب و انگور از محصولات زراعی این روستاست، البته دامداری و تولید لبنیات نیز در این روستا رونق بسیاری دارد. گیاهانی چون گل گاوزبان، پونه، شاتره، آویشن، خاکشیر، بومادران، اسپند، خارشتر و گون می‌رویند که مصارف غذایی و دارویی دارند، همچنین انواع جانوران و پرندگان مانند شغال، گرگ، روباه، خرگوش، کبک، و تیهو در پیرامون این روستا زندگی می‌کنند.

جاذبه‌های طبیعی
غار شاه بلبل که در کوه‌های بین خورهه و دلیجان واقع شده و غار تاریخی لوراخ گاو از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی روستای خورهه است که در انتهای آن نیز چشمه کم‌آبی جریان دارد. همچنین چشمه وزوان (چشمه شوره) که در شمال معبد سلوکی این روستا واقع شده و آب آن سنگ ساز و غیر قابل شرب است، در این روستا جریان دارد.

تاریخ در خورهه
بنای باستانی معبد خورهه منسوب به دوره سلوکی (قرن‌های چهارم و سوم پیش از میلاد) که به معبد سلوکی نیز معروف است، در این روستا قرار دارد.
سنگ نوشته منسوب به دوره سلجوقی از دیگر آثار تاریخی روستاست که فاصله چندانی با آثار سلوکی خورهه ندارد. این سنگ نوشته در «نیم ور» در جنوب غربی روستای خورهه از توابع شهرستان محلات در استان مرکزی قرار دارد. مکان اصلی این سنگ نوشته در کنار رودخانه قم‌رود که از کنار این روستا می‌گذرد، است.‌ امامزاده هفت ایوان با گنبدی مخروطی شکل که توانسته به لحاظ معماری بسیار مورد توجه قرار گیرد، از جاذبه‌های این روستای دورمانده است. ‌آثار به جای مانده از قصر یا پرستشگاه خورهه ۲ ستون باریک سنگی با ارتفاع حدود ۶ متر با سرستون‌های یونانی و سکوی سنگی مربوط به دوره سلوکی ـ اشکانی است. از دیگر آثار و اشیای به دست آمده از ساختمان معبد خورهه اسکلت و گورهای متعلق به دوره اسلامی، اشیای سفالی، پیکان و تیغه‌های سنگی متعلق به دوره‌های تاریخی اشکانیان، دیواره‌های سنگی‌، طاق‌های خشتی و تعدادی از اتاق‌های مدفون شده بناست. مورخان این مجموعه را به نام آتشکده، معبد، کاخ و مرکز برگزاری جشن‌ها و مراسم ملی و مذهبی، عمارت و منزل ییلاقی و قبرستان در آن دوران می‌دانند.

سوغات و صنایع دستی در خورهه
بهترین سوغات و یادگاری‌هایی که می‌توانید به همراه خود از این روستای زیبا بیاورید، انواع قالی و قالیچه‌های کوچک در طرح‌های روستایی و انواع جوراب‌های پشمی و کرباسبافی است. به شما پیشنهاد می‌کنیم علاوه بربازدید از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این روستا از خوراکی و غذاهای بسیار خوشمزه این روستا که شامل نان‌های شاته، فطیر، شیری و آش‌های جو، بی بی سه‌شنبه، دوغ، شیر (ترخینه شیر) و خوراکی‌های آبگوشت، کالجوش، اشکنه، خورشت‌کرفس، خورشت‌کنگر و بامیه، خشکبار، انگور و انواع لبنیات نوش جان کنید.