همه آنچه که باید در مورد سریال «مختارنامه» بدانیم

نبرد بزرگ مختار
«تیزرهای مختار رو دیدین؟». «انگار خیلی سریال خوبیه». «اگه مثه کارهای قبلیه میرباقری باشه، عالیه.» هنوز سریال «مختارنامه» شروع نشده پخش تیزرهای آن از شبکه‌های مختلف حرف‌های زیادی را راه انداخته. تصاویر خوش آب ورنگ واکشن در کناردیالوگ‌های وزینی که روی زبان فربیرز عرب‌نیا (مختار) جاری است همه را برای ماراتن یک‌ساله مختارنامه در جمعه شب‌های شبکه اول آماده کرده است. یک لشکر بازیگر، صدها هکتار ماکت، صدها سیاهی لشکر و هزاران ساعت کار آماده دیده شدن است. هیجان برای آغاز ماراتن آغاز شده است.
از جنگل ابر تا بهمنشیر
«یک، دو، سه، دوربین حرکت.» فروردین شش سال قبل با این فریاد داوود میرباقری سکوت بیابان‌های کاشان شکست تا اولین سکانس سریال مختارنامه کلید بخورد. صحنه ورود مسلم بن‌عقیل(امین زندگانی) به کوفه. اما درست دوسال قبل ازآغاز فیلمبرداری اولین حرکت میرباقری برای ساخت مختارنامه شروع شد. فروردین سال ۸۱، فیلمنامه «توابین» را که محمد ابراهیم سلطانی‌فر نوشته بود به میرباقری دادند تا درباره کارگردانی آن نظر بدهد. میرباقری که به دلیل آماده نشدن شرایط، قید ساخت سریال سلمان فارسی را زده بود، کارگردانی این مجموعه را قبول کرد. میرباقری کل سال ۸۱، فیلمنامه را سه بار اساسی بازنویسی کرد تا سریال با ماجرا ونگاهی نو و با نام «مختارنامه» آماده ساخت شد. یک سال پیش تولید سریال طول کشید دکورها ساخته شد، لباس‌ها دوخته شد بازیگرها معلوم شدند و همه چیز برای ساخت این پروژه عظیم آماده شد.

نبرد بزرگ مختار
«تیزرهای مختار رو دیدین؟». «انگار خیلی سریال خوبیه». «اگه مثه کارهای قبلیه میرباقری باشه، عالیه.» هنوز سریال «مختارنامه» شروع نشده پخش تیزرهای آن از شبکه‌های مختلف حرف‌های زیادی را راه انداخته. تصاویر خوش آب ورنگ واکشن در کناردیالوگ‌های وزینی که روی زبان فربیرز عرب‌نیا (مختار) جاری است همه را برای ماراتن یک‌ساله مختارنامه در جمعه شب‌های شبکه اول آماده کرده است. یک لشکر بازیگر، صدها هکتار ماکت، صدها سیاهی لشکر و هزاران ساعت کار آماده دیده شدن است. هیجان برای آغاز ماراتن آغاز شده است.
از جنگل ابر تا بهمنشیر
«یک، دو، سه، دوربین حرکت.» فروردین شش سال قبل با این فریاد داوود میرباقری سکوت بیابان‌های کاشان شکست تا اولین سکانس سریال مختارنامه کلید بخورد. صحنه ورود مسلم بن‌عقیل(امین زندگانی) به کوفه. اما درست دوسال قبل ازآغاز فیلمبرداری اولین حرکت میرباقری برای ساخت مختارنامه شروع شد. فروردین سال ۸۱، فیلمنامه «توابین» را که محمد ابراهیم سلطانی‌فر نوشته بود به میرباقری دادند تا درباره کارگردانی آن نظر بدهد. میرباقری که به دلیل آماده نشدن شرایط، قید ساخت سریال سلمان فارسی را زده بود، کارگردانی این مجموعه را قبول کرد. میرباقری کل سال ۸۱، فیلمنامه را سه بار اساسی بازنویسی کرد تا سریال با ماجرا ونگاهی نو و با نام «مختارنامه» آماده ساخت شد. یک سال پیش تولید سریال طول کشید دکورها ساخته شد، لباس‌ها دوخته شد بازیگرها معلوم شدند و همه چیز برای ساخت این پروژه عظیم آماده شد. از زمانی که میرباقری در فروردین ۸۳ در بیابان‌های کاشان، فریاد حرکت داد تا موقعی که امسال با فرمان کات، آخرین سکانس را گرفت. عوامل مختارنامه بخش زیادی از ایران را برای پیدا کردن صحنه‌های بکر وتازه در نوردیدند. رودخانه بهمنشیر آبادان، اردوگاه نخلیه کوفه شد. بیابان‌های شاهرود، محل جنگ‌ها. روستای طرود دردل کویر مرکزی به عنوان لوکیشن کربلا انتخاب شد. روستای عشق‌آباد ورامین شد خانه مختار وروستای لفقا. شهرک سینمایی دفاع مقدس وکنار رود نیل سریال یوسف پیامبر هم اردوگاه مختار شد. مهم‌ترین لوکیشن سریال هم احمد‌آباد مستوفی در جنوب‌غربی تهران بود جایی که دکورهای اصلی سریال شامل کوفه، مکه، مدینه دمشق و مدائن در محدوده ۲۵۰ هزار مترمربع ساخته شد. دکورهایی که با داربست و پنل و کارتن‌پلاست ساخته شد و مثل دکورهای یوسف پیامبر ماندگارنیست. بیشتر زمان ساخت این سریال اینجا گذشت و داوود میرباقری برای اینکه از فضای سریال دور نشود خانه‌ای را در احمدآباداجاره کرد وهمان جا شب را روز می‌کرد تا وقتش هدر نرود.
۱۳۰ تست گریم روی عرب نیا
برای درک عظمت سریال بهتر است فقط به حجم و بزرگی اعداد توجه کنیم ۷۰ بازیگر اصلی، ۱۵۰ بازیگر فرعی، بیشتراز دو هزارنفر سیاهی لشکر، ۱۵۰۰نفر عوامل پشت دوربین، بیشتراز ۱۴۰ لوکیشن، حداقل ۹ کارگاه ساخت وسایل مثل نجاری، سفال گری، لباس، زیورآلات، ادوات جنگی و کهنه‌کاری، ۱۱۰ راس اسب که هزینه هر اسب روزی ۱۵ هزار تومان شده بود. ۴۰ نفر شتر که هر کدام‌شان روزی ۱۰ هزار تومان اجاره بها داشتند. ده‌ها اسب چوبی هم ساخته شده بود تا لابلای اسب‌های واقعی قرار بگیرد و اینگونه تعداد اسب‌ها زیادتر به نظر برسد. مختارنامه پنج جنگ بزرگ دارد که اکثر صحنه‌های آنها هم در شاهرود-شهر محل تولد میرباقری-گرفته شده. مختارنامه یک آشپزخانه درست وحسابی داشت که حداقل شش آشپز با تجربه وزارت نفت در آن مشغول بودند و در روزهای شلوغ تا بیشتر از هزار نفر را سرویس می‌دادند. در روزهای گرم تابستان هم سه هزار لیتر آب سر صحنه آورده می‌شد تا مشکلی پیش نیاید. مختارنامه جز این اعداد و ارقام عجیب وغریب صحنه قدرت نمایی عبدالله اسکندری و مسعود ولدبیگی مدیر جلوه‌های ویژه و گریم هم بود. ولد بیگی برای مختار حداقل ۱۳۰ تست زد تا سه گریم برای سه مقطع سنی او به دست بیاید. فکرش را بکنید او برای هر نقش دیگرهم کلی وقت و انرژی صرف کرده. اسکندری هم کلی ماکت غول و جن و شیطان برای خواب‌های مختار درست کرده. صحنه‌های جنگی هم پر از دست، پا و سر بریده شده است که همه و همه جز وکارهای اسکندری است.
پیچیده مثل مختار
میرباقری در این سریال سراغ یکی از پیچیده‌ترین و عجیب‌ترین مقاطع تاریخی رفته. شاید در «امام علی(ع)»، دغدغه عدم نمایش چهره امام مهم بود اما قصه را همه می‌دانستیم و روایت را همه از بر بودیم اما مقطع زمانی زندگی مختار با وجود عدم وجود مشکل نمایش چهر‌ه‌ها، قصه و فضایی پیچیده دارد. ماجرای مختار در زمان سه امام حسن(ع)، حسین وسجاد (ع)می‌گذرد. پدرمختار، موالی بود یعنی غیرعرب که خیلی‌ها می‌گویند ایرانی بوده واز قبیله بنی‌ثقیف جوان در زمان امام حسن(ع) در میان قبیله معروف ثقفی در کوفه است مختارسیاستمدارانه به چهره مهم کوفه تبدیل می‌شود. درماجرای امام حسین، از امام دعوت می‌کند که به کوفه بیاید و مسلم بن عقیل را هم پناه می‌دهد وهمین باعث می‌شود تا ابن زیاد او رادستگیر و زندانی کند. مختار در زمان واقعه عاشورا در زندان است. وقتی آزاد می‌شود در قیام توابین که سلیمان بن صرد رهبری می‌کند شرکت نمی‌کند چون آن را احساسی می‌داند. با شکست قیام توابین، مقدمات قیام را می‌چیند و وقتی می‌بیند حکومت یزید ضعیف شده با آتش برپا کردن روی پشت بام‌ها و فریاد یا لثارات الحسین (کجایند خونخواهان حسین) با حمایت ایرانی‌های مقیم کوفه و شیعیان شهر را می‌گیرد و لشکر شام را که فرماندهش ابن زیاد است با کمک ابراهیم فرزند مالک اشتر شکست می‌دهد و ابن‌زیاد را می‌کشد. مختار در کوفه قاتلان امام حسین وبنی هاشم از عمربن سعد تا شمر را می‌کشد. با بالا گرفتن کار مختار، خاندان زبیر که در مکه و مدینه ادعای خلافت داشتند با مختار جنگیدند و سرانجام با سقوط کوفه در سال ۶۷ ه. ق مختار کشته می‌شود. قیام مختار حدودا پنج سالی طول کشید و اولین قدرت نمایی علنی ایرانی‌ها بعد از فتح اعراب بود. بعضی‌ها معتقدند مختار سیاستمداری بود که از اوضاع بحرانی کوفه و سرکوبی ایرانیان به نفع خودش استفاده کرد و خیلی‌ها هم او را معتقد واقعی به ائمه می‌دانند و او را شهید می‌خوانند. حالا باید دید میرباقری با چه نگاهی به آن پرداخته. به خصوص که مختار برای ما ایرانی‌ها مهم است. تعزیه مختار که سه ساعتی طول می‌کشد با ماجرای به آب جوش انداختن اشقیا یکی از جذاب‌ترین تعزیه‌هاست. در پرده خوانی‌ها هم ماجرای قیام مختار از پر طرفدارترین پرده خوانی‌هاست.
کربلا به روایت میر باقری
اصلا ماجرای مختاراست و قضیه کربلا. کربلا آخرین بخشی بود که به سریال اضافه شد کل بخش کربلا چیزی حدود ۳۰ دقیقه است که شامل پنج صحنه عاشوراست شهادت حضرت عباس، تیراندازی به نماز ظهر عاشورا و پیوستن زهیربن قین به امام، ماجرای اسلام آوردن وهب نصرانی و شهادتش و ماجرای شهادت ابن وهب. [جوانی که بعد از شهادت سرش را برای مادرش پرت کردند اما او قبول نکرد سر را برگرداند و گفت ما چیزی را که در راه اسلام دادیم پس نمی‌گیریم.]
این ۳۰ دقیقه در کل سریال پخش است و لابه‌لای خاطرات مختار واشقیا به تصویر درمی‌آید. صحنه‌های کربلا در اردیبهشت پارسال در منطقه طرود شاهرود گرفته شد. همه منتظرند ببینند که نگاه میرباقری به ماجرای کربلا چگونه است. آنها که تصاویر شهادت حضرت عباس(ع) را دیده‌اند، اعتراف می‌کنند که تصاویر فوق العاده‌ای بوده است.
حامد حدادی ؛ علیه مختار
مختارنامه کلی بازیگر اساسی دارد. نقش اول سریال که مختار است را اول قرار بود جمشید هاشم‌پور بازی کند که نهایتا به فربیز عرب نیا رسید. عرب‌نیا برای این پروژه قرار‌داد ماهانه بست تا در بقیه فیلم‌ها و سریال‌ها بازی نکند تا تصویرش برای مردم تازه بماند. عرب‌نیا با سه گریم متفاوت وزنه اساسی سریال است. فرهاد اصلانی نقش عبیدالله بن زیاد را دارد حاکم کوفه در زمان عاشورا که فرمانده کل فاجعه عاشورا بود. اصلانی در امام علی(ع) هم نقش کوتاه یزید را داشت که در حاشیه بود اما اینجا فرصت خوبی برای درخشش بیشتر اوست. مهدی فخیم‌زاده که از قضا سریال جنایی آپارتمان ۸۵اش را هم همزمان با مختارنامه می‌بینیم در این سریال عمربن سعد است. فخیم‌زاده دوسریال تاریخی ولایت عشق و تنهاترین سردار را هم ساخته اما خودش گفته دراین سریال آن تجربه‌های کارگردانی را کنار گذاشته و فقط براساس دستورات میرباقری بازی کرده است. شمر منفورترین چهره کربلاست که بازی در این نقش مثل حرکت روی لبه شمشیر است. محمد فیلی این ریسک راکرده و شمر مختارنامه شده. فیلی راخیلی از ما با نسیم بیک وبسیم بیک «روزی روزگاری» می‌شناسیم. فریبا کوثری و نسرین مقانلو دو همسر مختار هستند و ژاله علو هم مادر مختار است. رضا رویگری هم رفیق مختار است یک ایرانی به اسم کیان. ویشکا آسایش هم که در ۱۹ سالگی با قطام سریال امام علی (ع) چهره شد باردیگر فرصت دارد تا در نقش جعده همسر امام حسن(ع) که به امام زهر خوراند بازی کند. قاتل مختار هم که طبیعتا نقش منفی کار است را جعفر دهقان بازی کرده همان بوتیفار سریال یوسف پیامبر(ص) که اینجا نقش‌اش مصعب بن زبیر است. رضا کیانیان در گریمی عجیب عبدالله بن زبیر حاکم مکه است که سپاهش را برای نابودی مختار روانه کوفه می‌کند. بهنوش طباطبایی هم نقش عروس این خانواده را دارد. محمد رضا شریفی نیا که همه مان نقش ولیدش را در امام علی(ع) به یاد داریم اینجا نقش مثبتی دارد. نقش محمدبن حنفیه برادر امام حسین(ع). احمد ایراندوست یا همان غول برره با گریمی ترسناک هم بند عمربن سعد است، جواد هاشمی یار امام حسن(ع) است. شهرام حقیقت دوست و بهناز جعفری نقش‌های منفی دارند. اکبر زنجانپور حاکم مدائن و عموی مختار است. انوشیروان ارجمند، داوود رشیدی، شهره لرستانی، گوهر خیراندیش و… لشکر بزرگ بازیگران سریال هستند اما از همه جذاب‌تر بازی حامد حدادی بسکتبالیست ستاره تیم ملی است که با گریم سنگین نقش یکی از سپاهیان ابن زبیر را دارد.