نگاهي به مشكلات بازيگران زن

مصائب زنان بازيگر

    
    «دنياي سينما و سيما دنياي بي رحمي است»، «كار 24 ساعته شرايط سخت و دشواري براي خانم‌ها ايجاد مي‌كند»، «كسب شهرت فرصتي براي در كنار خانواده و همسر بودن باقي نمي‌گذارد»، «خانم‌ها به علت تعهدات خانوادگي و اخلاقي درگيري بيشتري براي ورود به محيط هنري دارند»، «براي انجام امور هنري، زنان نيز به مانند مردان متحمل نااميدي و سختي بسياری مي‌شوند»، «نگاه پدرسالارانه است كه در پي آن بحث جنسيت را مطرح مي‌كند»، «مقاومت خانواده براي جلوگيري از ورود فرزندان دختر به اين عرصه»، «سنگيني بار مسووليتي زنان»، «عدم تساوي دستمزد و حقوق»، «فعاليت مضاعف براي اثبات وجود» و ... و ... و...
    آنچه از نظرتان گذشت، پاسخ‌هايي است كه تهران امروز در گفت‌وگو با تني چند از فعالان عرصه بازيگري با محوريت بررسي مشكلات زنان در عرصه سيما و سينما شنيد.شايد شما نيز با مرور بخشي از مشكلات اين عرصه پرطرفدار با آن عزيز پيشكسوت هم عقيده شويد كه: «ماندن در چنين حرفه‌اي عشق به كار مي‌طلبد و تحمل شرايط دشوار».
    
    پانته‌آ بهرام: تلاش مضاعف براي اثبات خويش
    سنگين بودن بار مسووليتي زنان به اصل خلقت و لطف خداوند معطوف مي‌شود كه نيروي ذهن، روح و جسم قوي‌تري به مادران اعطا كرده است. نكته ديگر اينكه كثرت حضور آقايان در ارگان‌ها و سازمان‌هاي مختلف سبب شده است زنان براي اثبات حضور خويش تلاش مضاعف داشته باشند. البته اين هم پروسه‌اي از تاريخ است كه بايد طي شود. در ادواري از تاريخ شاهد حضور پررنگ‌تر خانم‌ها بوده‌ايم و در عصر حاضر نيز به لحاظ كمي حضور آقايان چشمگير مي‌نمايد اما به لحاظ كيفي هيچ تفاوتي وجود ندارد.
    
    فلورا سام: مسووليت اجتماعي، مسووليت خانوادگي
    مشكلات بانوان شاغل خانه‌دار بر همگان مبرهن و آشكار است اما اين مشكلات زماني دوچندان مي‌شود كه نخواهيم به تساوي حقوق زن و مرد احترام گذاشته و توانايي‌هاي زنان را باور كنيم. اين مساله سبب مي‌شود كه زنان براي اثبات حضور خود، بيش از حد نرمال فعاليت كنند تا كارشان ديده شود و پيشرفتي حاصل شود. نكته ديگر اينكه هنرمندان فعال در گروه تهيه فيلم و سريال سيما ساعت كاري مشخصي ندارند كه اين مساله سبب مي‌شود اغلب هنرمندان زن اين عرصه در يك برهه هيچ فعاليتي انجام ندهند و تربيت فرزند و خانواده را بر كار ترجيح دهند. بازيگران مجرد با مشكلات كمتري در اين زمينه مواجهند اما حضور موفق بازيگران متاهل اين عرصه به تعامل و هماهنگي اعضاي خانواده منوط است. اي كاش همان‌طور كه براي ورود و موفقيت آقايان در عرصه هنر، تمام شرايط مناسب در خانه فراهم مي‌شود، آقايان نيز با ايجاد چنين شرايطي اين فرصت را به همسرشان بدهند كه با فراغ بيشتر، عملكرد موفقي در حرفه خود داشته باشند.
    
    مهتاب نصيرپور: موانع خانوادگي
    شايد تنها مشكل، مقاومت خانواده براي جلوگيري از ورود فرزندان دختر به اين عرصه باشد كه البته اين مشكل معمولا در ارتباط با خيلي از رشته‌ها نيز وجود دارد. در واقع عقب‌ماندگي فرهنگي مساله‌اي نيست كه فقط در هنر صدق كند. هنوز هم مساله تحصيل و تصميم‌گيري در مورد آينده در بسياري از خانواده‌ها مساله‌ساز است. اساسا هر نوع مانع و جلوگيري از سمت خانواده سبب مي‌شود كه فرد از عرصه هنري كنار گذاشته شود اما پس از ورود به اين عرصه ديگر مشكلات حل شده تلقي مي‌شود و بقيه مسائل به پشتكار، تربيت اجتماعي و خانوادگي فرد مرتبط مي‌شود.در بقيه موارد من فكر مي‌كنم شرايط و مشكلات يكسان است مثلا در مقوله دستمزد بازيگران مطرح سينما. مشكلاتي هم هست كه از موازين و قراردادهاي عرفي جامعه‌ ناشي مي‌شود و برخي از آنها تا حدودي تعديل شده است. مثلا در گذشته حضور خانم‌ها در عرصه كمدي به سختي صورت مي‌گرفت اما امروزه شرايط بهتر شده است.
    
    فريبا كوثري: مشكلات يك حرفه 24 ساعته
    درست است كه ما معتقد به تساوي حقوق و برابري زن و مرد هستيم، اما متاسفانه اين تساوي هم در حرفه ما و هم در عرصه‌هاي ديگر لحاظ نمي‌شود و هميشه مرد را جنس برتر مي‌دانند. مشخص نبودن ساعت كاري در اين حرفه و آمادگي به كار 24 ساعته شرايط دشوارتري براي خانم‌هايي ايجاد مي‌كند كه علاوه بر مسووليت كار، مسووليت خانواده را نيز به عهده دارند. از سوي ديگر اين مسووليت‌ها سبب مي‌شود كه خانم‌هاي بازيگر كمتر فرصت گردهمايي و تبادل‌نظر داشته باشند.نكته مهم ديگر، عدم تساوي دستمزد و حقوق است. صرف‌نظر از استثنائات با وجود شرايط دشوار خانم‌ها، حقوق و دستمزد آقايان بيشتر است حتي اگر تجربه كمتري داشته باشند. اين در شرايطي است كه بسياري از زنان هنرمند اين عرصه سرپرستي خانواده را نيز به عهده دارند.
    
    نيكو خردمند: نبود امنيت شغلي
    سال‌هاي سال است فعاليت حرفه‌اي دارم و خوشبختانه طي اين مدت با مشكل خاصي مواجه نشده ام. در حال حاضر نگران‌كننده‌ترين مساله براي من، نداشتن امنيت شغلي است. در شرايطي كه همه پاشنه كشيده‌اند كه بازيگر شوند، بايد بگويم ماندن در حرفه‌اي كه ساعت كاري مشخصي ندارد، عشق به كار مي‌طلبد و تحمل شرايط دشوار.
    
    آزيتا حاجيان: نگاه پدرسالارانه
    امروز هنرمندان زن نيز براي انجام امور هنري به اندازه مردان اين عرصه متحمل نااميدي و سختي‌هاي بسيار مي‌شوند.
    زماني ما مي‌توانيم با محوريت هويت جنسي به مشكلات زنان بازيگر بپردازيم كه در ارج و قرب گذاشتن به هويت انساني افراد جامعه با مشكلي مواجه نباشيم.
    وضعيت زنان در يك جامعه پدرسالارانه در سطح جهاني مشخص است. در يك روستاي كوچك هم مي‌توان ديكته جامعه پدرسالار و مرزبندي آن را مشاهده كرد و در يك اشل كوچك‌تر، در يك موسسه بزرگ هم مي‌توان شاهد حكومت نگرش پدرسالارانه بود. ساختار آن ديدگاه تغيير نمي‌كند، كم و زياد مي‌شود، بزرگ و كوچك مي‌شود اما تغيير نمي‌كند. اصلا بحث هنري و غيرهنري نيست، بحث اين است كه نگاه دنيا به جوامع، روابط و انسان‌ها نگاه مردسالارانه است كه در پي آن بحث جنسيت را مطرح مي‌كند. اين نگاه پدرسالارانه در هر جامعه و در هر قشر و در هر تقسيم‌بندي كاملا تسلط دارد، چه جامعه هنري و چه غيرهنري.
    
    شيرين بينا: دلهره دوران ميانسالي
    زنان هنرمند اين عرصه ضمن انجام مسووليت مادري، رسيدگي به امور خانه و تربيت فرزندان همواره دغدغه ركود كاري را دارند. عدم تقاضاي كار در دوران ميانسالي و كهولت اين دلهره و وحشت را مضاعف مي‌كند. برخلاف افكار عمومي كه تصور مي‌كنند بازيگران در رفاه كامل به‌سر مي‌برند بايد گفت «آواز دهل شنيدن از دور خوش است» دنياي سيما و سينما دنياي بي‌رحمي است. چگونگي تامين معاش، نداشتن حق بازنشستگي، مشكل مسكن، بيمه و.... شرايط بسيار سختي ايجاد مي‌كند.
    يك بازيگر در حكم انسان علاقه‌مند به تكامل و رشد در حرفه خود است اما دغدغه‌ها و مشكلات زندگي اين فرصت را سلب مي‌كند. به عنوان مثال به‌شخصه همواره علاقه‌مند به يادگيري هنرهايي بوده‌ام كه به نوعي تكميل‌كننده هنر بازيگري است اما مسووليت خانه‌داري و دغدغه‌هاي كاري اين مجال را فراهم نكرده است.
    
    شهره لرستاني: امنيت شغلي در خطر
    امنيت شغلي زنان سرپرست خانوار اساسي‌ترين دغدغه ذهني زنان هنرمند عرصه سيما و سينماست. متاسفانه اين گروه از هنرمندان كشورمان در دوره ميانسالي و پيري به علت نداشتن امنيت شغلي با مشكل تامين معاش مواجه مي‌شوند. نكته ديگر اينكه شغل ما روز و شب نمي‌شناسد و زمان و جايگاه مشخصي ندارد. در چنين شرايطي طبيعتا نگهداري كانون خانواده مستلزم تحمل مشكلات فراواني است، ضمن اينكه جامعه ما جامعه مردسالارانه است و زنان براي اثبات توانايي‌هاي خود بايد تلاش و فعاليتي مضاعف داشته باشند.
    
    محبوبه بيات: نبود خودباوري
    شايد خانم‌ها به علت تعهدات خانوادگي و اجتماعي درگيري بيشتري براي ورود به محيط هنري داشته باشند؛ اما بعد از ورود به عرصه هنر ديگر لياقت و پشتكارشان است كه تعيين مي‌كند در اين عرصه چه جايگاهي را به دست آورند. متاسفانه بسياري از مشكلات نشات گرفته از نگرش غلط و باور نكردن توانايي و در واقع خودباوري خانم‌هاست. در بسياري از سطوح خانم‌ها اعتماد به نفس لازم را ندارند و جسارت نشان نمي‌دهند. خودشان دوست دارند تابع باشند و ضعيف عمل كنند. اين ديدگاه ثمره فرهنگي است كه مي‌گويد زن وقتي ضعيف باشد بيشتر مي‌تواند مورد حمايت قرار بگيرد؛ نگاهي كه زنان جامعه‌مان را دچار نوعي تنبلي ذهني كرده است. در واقع فردي كه بتواند جسارت حضور، شهامت يادگيري و ابراز وجود داشته باشد در هر شرايطي چه زن و چه مرد جايگاه خودش را پيدا مي‌كند.
    شايد مقاومت اخلاق جامعه در برخورد با ورود زنان به اين عرصه و سهل‌الوصول كردن راه رسيدن به عرصه هنر براي‌ آقايان برگرفته از نگراني و دلهره از آينده شغلي اين افراد است اينكه پس از سپري شدن ايام جواني و رسيدن به دوران كهولت و ميانسالي، ديگر ضمانتي در اين رشته وجود ندارد و شايد ديگر دليل آن ريشه در مبحث اخلاق خانواده دارد كه به پسرها اجازه امتحان و تجربه هر نوع كار و حرفه‌اي داده مي‌شود و اين حق از دخترها سلب مي‌شود، البته خوشبختانه سال‌هاست كه از اين تفكر دور شده‌ايم و ديگر در اين زمينه در خانواده‌ها مشكلي وجود ندارد.