يک ماه بعد،
اطلاعات
دقيق تري از
مدار اين
سيارک به
دست آمد که
کارشناسان
را دوباره
نگران کرد.
تلسکوپ
راديويي
آريسبو در
پرو که
بزرگترين
بشقاب
راديويي
زمين است ،
اين بار در
نقش رادار
مورد
استفاده
قرار گرفت و
اوايل بهمن
ماه ، رصد
بسيار
دقيقي از
اين سيارک
انجام داد.
مدار جديدي
که برپايه
داده هاي
راداري به
دست آمد،
نشان داد که
ملاقات اين
سيارک با
زمين در
فروردين 1408
هجري شمسي
در فاصله
بسيار کمتر 30
هزار
کيلومتري
سطح زمين
انجام
خواهد شد و
اين سيارک
از ماهواره
هاي
مخابراتي
زمين ثابت
که در
ارتفاع 36
هزار
کيلومتري
قرار
دارند، به
زمين
نزديکتر
خواهد شد.
اين مقدار،
نصف فاصله
اي بود که در
محاسبات
پيشين به
دست آمده
بود و سبب مي
شد گرانش
زمين مدار
اين سيارک
را حدود 28
درجه منحرف
کند.
شبيه سازي
ها نشان داد
اين انحراف
به قدري است
که مي تواند
به برخورد
اين سيارک
با زمين در
ملاقات
آينده ،
يعني
فروردين 1415 / 2036
منجر شود.
روز از نو و
روزي از نو!
رصد آريسبو 2
نتيجه مهم
در پي داشت ؛
اول اين که
نشان داد
روشهاي
موجود در
تعيين مدار
اجرام
سماوي و
تحليل هاي
رياضي آن
خطا دارند و
ديگر نمي
توان به اين
روشها
اطمينان
کامل داشت ؛
بنابراين
بايد به فکر
روشهاي
جديدتر و
رصدهاي
دقيق تر بود.
نتيجه دوم ،
تلاش براي
مقابله با
برخورد 1415 / 2036
بود. برخي
اخترشناسان
که احساس مي
کردند ناسا
خطر برخورد
اين جسم
آسماني را
آنچنان که
بايد جدي
نگرفته است
، گرد آمدند
و تحت
سرپرستي
راستي شوي
کارت ،
فضانورد
آپولو 9گروهي
را تاسيس
کردند تا
جهانيان را
متوجه خطر
برخورد اين
سيارک به
زمين کنند و
روشهايي
براي
مقابله با
اين خطر
تدوين کنند.
اين گروه ،
عنوان ب 612 را
براي خود
برگزيد که
شايد
مشهورترين
سيارک
شناخته شده
براي مردم
روي زمين
باشد، همان
سيارکي که
شازده
کوچولوي
داستان
آنتوان دو
سنت
اگزوپري
آنجا را به
قصد ديدار
زمين ترک
گفت.
شبيه سازي
هاي رايانه
اي نشان مي
داد سيارک 2004MN4
در عبور از 30
هزار
کيلومتري
زمين ، 28درجه
منحرف مي
شود و مدار
به شکلي
تغيير مي
کند که اين
سيارک از
گروه آتن
خارج و وارد
گروه آپولو
مي شود.
آپولو،
گروهي از
سيارک هاي
نزديک زمين
است که خارج
از مدار
زمين گردش
مي کنند.
اخترشناسان
، چند ناحيه
بسيار کوچک
را در
نزديکي
زمين
شناسايي
کردند که
اگر سيارک
از آنها
عبور مي
کرد، قطعا
در سال 1415 با
زمين
برخورد مي
کرد. اين
مناطق که
بيش از 600 متر
پهنا
نداشتند،
همچون لبه
تيغي هستند
که لغزش
سيارک روي
آنها،
سرنوشت
زمين را رقم
مي زند.
تيرماه 1384،
اين سيارک
رسما شماره
گذاري شد. 99942آپوفيس
، عنوان
جديد اين
سنگ آسماني
بود و الحق
که براي
سيارکي که
اين همه
آشفتگي در
منظومه
شمسي پديد
خواهد
آورد،
عنوان
برازنده اي
است. آپوفيس
ترجمه
يوناني آپپ
است ، مظهر
شيطان و
آشفتگي در
مصر باستان.
آنان آپپ را
دشمن روشني
و نظم مي
دانستند که
در قالب
ماري بزرگ ،
هر عصرگاه
به خورشيد
حمله مي کرد
و پرده اي از
تاريکي بر
زمين مي
گسترد. بعضي
وقتها آپپ
گستاخ تر مي
شد و روز
هنگام نيز
به خورشيد
حمله مي کرد
که نتيجه اش
،
خورشيدگرفتگي
بود. صد
البته که
خورشيد در
هر مبارزه
پيروز مي شد!
رصدهاي
دقيقي که در
سالهاي 1384 و 1385
انجام شد،
دقت اندازه
گيري ها و
مدار اين
سيارک را
بسيار
افزايش داد
و
کارشناسان
مکانيک
مداري
توانستند
برنامه
حرکت اين
تکه سنگ را
با قطعيت
بيشتري پيش
بيني کنند.
طبق
جديدترين
تحليل ها،
اين سيارک
فروردين 1408 ،
از نزديکي
هيچ يک از
لبه هاي تيغ
عبور نمي
کند و در
ملاقات
بعدي که ظهر
روز 23
فروردين 1415
هجري شمسي
انجام
خواهد شد،
از فاصله 3400
کيلومتري
سطح زمين
عبور خواهد
کرد. احتمال
اين برخورد
فعلا
دوهزارم
درصد است و
به نظر نمي
رسد اين
دنباله دار
در 100 سال
آينده ،
زمين را با
خطر روبه رو
کند. از قرار
معلوم ،
شيطان
ويرانگر
فرصت تخريب
زمين را
هنوز به دست
نياورده
است.
جايزه
اي براي
ملاقات با
شيطان
سيارک
آپوفيس بين 250
تا 300 متر
پهنا دارد و
جرمش بيش از 20
ميليارد
کيلوگرم
نيست. در اين
ابعاد،
آپوفيس در
مقايسه با
اجرام
منظومه
شمسي ذره
غباري بيش
نيست و حتي
عبور از
نزديکي يک
تکه سنگ چند
کيلومتري
هم مي تواند
مسير اين
سيارک را
منحرف کند.
مدار فعلي
آپوفيس ،
بيضي بزرگي
به قطر 276
ميليون
کيلومتر
است (قطر
مدار زمين 300ميليون
کيلومتر
است) که اين
تکه سنگ ، هر
323 روز يک بار
روي آن مي
گردد. سرعت
متوسط
آپوفيس روي
اين مدار 31
کيلومتر در
ثانيه است.
با اين سرعت
زياد و در
چنين مسافت
طولاني اي ،
کمترين
لغزش در
مسير به
انحرافي
بزرگ منجر
مي شود.
آپوفيس
کافي است
تنها چند
صدم ثانيه
تغيير مسير
بدهد تا روي
يکي از آن
لبه هاي تيغ
بلغزد و
زمين را
تهديد کند.
از سوي ديگر،
هنوز 22 سال
ديگر تا
ملاقات 1408
مانده که در
اين مدت ،
هزار و يک
اتفاق
خواهد
افتاد و
ممکن است
مسير اين
دنباله دار
بارها
تغيير کند.
با اين وصف ،
چگونه مي
توان
اطمينان
داشت اين
سيارک زمين
را تهديد
نمي کند؟
در کنار
انحراف هاي
احتمالي
مدار
آپوفيس ،
اين سوال
نيز مطرح
است که آيا
ابزارها،
روشها،
تحليل ها و
اندازه
گيري هاي ما
به اندازه
کافي دقيق
هستند؟
نمونه
نگران
کننده اي از
اين خطاها
را در تعيين
کمترين
فاصله
آپوفيس با
زمين در
فروردين 1408
ديديم و مي
دانيم
احتمال
خطاهاي
بزرگتر نيز
وجود دارد.
نمونه هاي
ديگري نيز
وجود دارد
که با خوش
شانسي فوق
العاده اي
از آنها جان
سالم به در
برده ايم! در
سال 2002،
سيارکي به
ابعاد 120 متر
در 50 متر از
فاصله 120 هزار
کيلومتري
زمين عبور
کرد، يعني
يک سوم
فاصله ماه
تا زمين.
اخترشناسان
زماني
متوجه گذر
اين جسم
شدند که 3 روز
از
نزديکترين
ملاقات
گذشته بود!
البته اين
جسم اگر به
سمت زمين هم
منحرف مي
شد، به
احتمال
زياد، تکه
تکه مي شد و
خطري جهاني
پديد نمي
آورد؛ اما
گذر چنين
جسم بزرگي
از فاصله اي
به اين
نزديکي ، آن
هم بدون
آشکار شدن
در سيستم
هاي خودکار
جستجوگر
اطراف زمين
، آيا اين
معني را به
دنبال
ندارد که
روشهاي
فعلي ما به
کارآمدي
صددرصد
نرسيده اند؟
نگاهي به
جدول شماره
مي تواند
نماي بهتري
از اين
اجسام
سرگردان
اطراف زمين
به شما بدهد.
در حال
حاضر، مرکز NEO
در ناسا
مشغول
فعاليت است
که هدفش ،
شناسايي و
تعقيب مدار
اجرام
نزديک زمين
است. نئو تا
آذرماه سال
1387 ، حداقل 90
درصد از 1100
سيارک
بزرگتر از
يک کيلومتر
را در اطراف
زمين
شناسايي و
مدار آنها
را تعيين
خواهد کرد.
اين مرکز
همچنين
وضعيت مدار
سيارک ها را
بدقت زير
نظر دارد تا
هر تغيير
اندکي را
تشخيص دهد و
هميشه به
جديدترين
مسير حرکت
اين اجرام
دسترسي
داشته
باشد؛ اما
رصد اين
اجرام کار
ساده اي
نيست.
سيارک هاي
نزديک زمين
و بخصوص
گروه آتن ،
بيشتر وقت
خود را
نزديک به
خورشيد مي
گذرانند و
شرايط
مناسب رصد
آنها زماني
حاصل مي شود
که به
نزديکي
زمين رسيده
باشند. براي
آپوفيس ،
اين فرصت هر 6
تا 8 سال
يکبار
تکرار مي
شود که
آخرين آنها
سالهاي 1383 و 1384
بود. فرصت
بعدي اين
ملاقات ،
سال 1392 / 2013
فراهم مي
شود و همين ،
شرايط
تعقيب اين
سيارک را با
دشواري
روبه رو
کرده است.
البته سال 2013
، آپوفيس در
نزديک ترين
فاصله هنوز 14
ميليون
کيلومتر با
زمين فاصله
دارد که
براي رصد
مرئي بسيار
دور است ،
اما آنقدر
نزديک هست
که بتوان با
استفاده از
رادار،
مدار آن را
بدقت
اندازه
گيري و مسير
آن را حداقل
تا سال 1450 / 2070
پيش بيني
کرد.اما
تمام اين
تلاشها
براي کسب
اطمينان
درباره
برخورد
آپوفيس
کافي نيست.
شامگاه
24 فروردين 1408
خورشيدي
مي توانيد
سيارک
ويرانگر
را به شکل
نقطه اي کم
فروغ حتي
در آسمان
شهرها
ببينيد
|
ازاين رو
انجمن
سياره اي به
همراه
ناسا،
آژانس
فضايي
اروپا،
انجمن
دانشگاه
هاي
پژوهشگر در
نجوم و گروه
ب612، مسابقه
اي بين
المللي
براي طراحي
کامل يک
ماموريت
ملاقات با
اين خرده
سنگ ترتيب
داده است. در
اين
ماموريت ،
فضاپيما از
زمين به سوي
سيارک
پرواز مي
کند، در
مدار آن
قرار مي
گيرد و
شرايطي
فراهم مي
کند که
بتوان
موقعيت
لحظه به
لحظه اين
سيارک و
مدار حرکتش
را با دقت
مشخصي
اندازه
گيري کرد.
اين
اطلاعات
يکبار و
براي هميشه
مشخص خواهد
کرد که آيا
اين سيارک
با زمين
برخورد
خواهد کرد
يا خير. در
طرح کامل
بايد تمام
جوانب يک
ماموريت
فضايي
مانند
هزينه ها و
منابع مالي
، زمانبندي
ساخت و
پرتاب ،
مدار حرکت ،
شرايط
ملاقات ،
امکان
ارسال
اطلاعات و
هر مساله
مهم ديگر
مطرح شده
باشد.
تاکنون
گروههاي
بين المللي
فراواني در
اين مسابقه
ثبت نام و
عزم خود را
براي بردن
جايزه 50 هزار
دلاري جزم
کرده اند.
اين مسابقه
همچنين
جايزه اي 5
هزار دلاري
براي
برترين طرح
دانش آموزي
و دانشجويي
پيش بيني
شده است.
اگر علاقه
منديد، مي
توانيد با
مراجعه به
پايگاه
اينترنتي www.planetary.org
اطلاعات
بيشتري به
دست آوريد.
اگر
آپوفيس با
زمين
برخورد کند
ورود
سنگهاي
آسماني به
زمين ، تنها
مکانيسم
شناخته شده
افزايش خاک
زمين است.
البته اين
افزايش
خيلي نيست ،
به طوري که
ضخامت
پوسته زمين
هر هزار سال
تنها چند
ميلي متر
افزايش مي
يابد؛ اما
جداي اين
تاثير مثبت
، برخورد
سنگهاي
آسماني با
زمين نتايج
مختلفي در
پي خواهد
داشت. برخي
از اين
اجرام آن
قدر کوچکند
که تمام و
کمال در جو
مي سوزند و
شهابهاي
درخشان
پديد مي
آورند. اگر
اندکي
سنگين تر
باشند،
بخشي از
آنها به
زمين مي رسد
و به شکل
شهابسنگ بر
سطح زمين
باقي مي
مانند. اگر
اين
شهابسنگ
اندکي
سنگين تر و
بزرگتر
باشد،
گودالي
برخوردي
ايجاد مي
کند که
البته پس از
سالها
فرسايش ،
چيزي از آن
باقي نمي
ماند.
جو زمين
قابليت
دارد که
سيارک هاي
کوچکتر از 100
متر را تکه
تکه و آنها
را در محيط
وسيع تري
پراکنده
کند؛ اما
سيارک هاي
بزرگتر
معمولا
بدون آن که
ماده زيادي
از دست
بدهند، با
سرعت چندين
کيلومتر در
ثانيه به
سطح زمين
برخورد مي
کنند و
خسارت هاي
فراواني بر
جاي مي
گذارند.
جدول 2 ،
اطلاعات
جامعي را
درباره
برخورد
سيارک هاي
مختلف و
آثار مخرب
آنها بر
زمين و حيات
بازگو مي
کند.
نتايج
برخورد
سيارک در
جو فوقاني
متلاشي مي
شود و به
شکل
شهابهاي
معمولي تا
آذرگوي هاي
فوق العاده
درخشان
ديده مي
شود.
سيارک هاي
آهني گودال
برخوردي
ايجاد مي
کنند،
سيارک هاي
سنگي در جو
پاييني و
نزديک سطح
زمين منفجر
مي شوند.
سيارک در
برخورد با
سطح زمين
منفجر مي
شود. اگر
سيارک به
اقيانوس
برخورد
کند،
سونامي
مخربي براي
سواحل
نزديک
ايجاد مي
کند.
برخورد با
سطح زمين
منجر به
تشکيل
گودال
برخوردي
بزرگ مي
شود،
برخورد با
اقيانوس ،
سونامي
عظيمي را
در سطح
اقيانوس
پديد مي
آورد.
برخورد با
خشکي گودال
برخوردي
عظيمي پديد
مي آورد،
برخورد با
اقيانوس ،
سونامي غول
پيکري با
ارتفاع
چندين
کيلومتر
پديد خواهد
آورد.
اين برخورد
چه در خشکي
و چه در آب ،
آنقدر غبار
در جو مي
پراکند که
آب وهوا و
کشاورزي را
تحت تاثير
قرار مي
دهد،
برخورد با
اقيانوس ها
همچنين
سونامي
عظيمي در
سراسر زمين
ايجاد مي
کند.
تغييرات آب
وهوايي
گسترده در
سراسر جهان
، تکه هاي
داغ فوران
يافته از
اين برخورد
در سراسر
زمين
پراکنده مي
کنند و آتش
سوزي هاي
گسترده اي
به راه مي
اندازند.
به اين
ترتيب ،
مشخص است
که اگر
آپوفيس با
زمين
برخورد
کند، کل
زمين را
تهديد
نخواهد کرد
و ويراني
ها و خسارت
هايش به
مساحت يک
کشور
معمولي
محدود مي
شود. آخرين
شبيه سازي
ها نشان مي
دهد، مسير
برخورد
احتمالي
آپوفيس در
فروردين 1415
از پرجمعيت
ترين
کشورهاي
جهان عبور
مي کند. اين
مسير از
ايسلند
آغاز مي
شود و پس از
عبور از
اروپاي
مرکزي و
شرقي ،
کشورهاي
قفقاز،
شمال شرق
ايران ،
افغانستان
، پاکستان
و شمال شرق
هندوستان
در آسياي
جنوب شرقي
پايان مي
يابد.
اگر اين
برخورد
انجام شود،
تکه سنگ 20
ميليون تني
با سرعت 12.6
کيلومتر بر
ثانيه به
زمين
برخورد مي
کند و
انفجاري به
قدرت 400
مگاتن تي
ان تي
ايجاد مي
کند که
يکصد هزار
برابر
انفجار
اتمي
هيروشيماست.
انرژي اين
برخورد
همچنين 2
برابر
شديدترين
رويداد
آتشفشاني
معاصر است
که سال 1262 / 1883 در
آتشفشان
کراکاتوآي
اندونزي به
وقوع پيوست
و صداي آن
تا
هندوستان
هم شنيده
شد.
ذکر اين
نکته ضروري
است که
تمام اين
احتمال ها
و پيامدهاي
پيش بيني
شده براي
سيارک هاي
اطراف زمين
محاسبه شده
و درباره
دنباله
دارها،
اوضاع
بمراتب
وخيم تر
است.
دنباله
دارهاي
بلند دوره
که حرکت
خود را از
پشت مدار
پلوتو آغاز
مي کنند،
با سرعت
بسيار
بيشتري
نسبت به
سيارک هاي
اطراف زمين
حرکت مي
کنند و اگر
زمين را
هدف بگيرند،
سرعتشان
هنگام
برخورد به
چند ده
کيلومتر بر
ثانيه
خواهد رسيد.
اثرات
تخريبي
دنباله
داري به
ابعاد
سيارک
آپوفيس هم
اندازه
برخورد
سيارکي 3
کيلومتري
خواهد بود.
از آن
بدتر، اين
است که
معمولا
فرصت هشدار
براي
برخورد يک
دنباله دار
با زمين
بيش از چند
ماه نيست.
احتمال مرگ
بر اثر
برخورد
سيارک يا
شهاب سنگ
مشابه سقوط
هواپيماي
مسافربري
است و از
عواملي
مانند سيل
، گردباد و
گزش
حيوانات
سمي بسيار
بيشتر است.
اگر روزي
تکه سنگ
بزرگتري
زمين را
هدف قرار
دهد بايد
چه کرد؟
آيا نبايد
از هم
اکنون خود
را براي
مقابله با
اين خطر
حتمي که
تمام زمين
را تهديد
مي کند،
آماده کنيم؟
هم اکنون
روشهاي
متنوعي
براي
مقابله با
برخورد يک
سنگ آسماني
به زمين
پيشنهاد
شده است.
روش
هاليوودي
انفجار يک
بمب هسته
اي درون
سيارک و
تکه تکه
کردن آن ؛
شليک جسمي
سنگين با
سرعت زياد
به سنگ
آسماني و
منحرف
کردنش از
مدار؛
متمرکز
کردن نور
خورشيد بر
سنگ آسماني
و استفاده
از فشار
تابشي نور
براي نيروي
انحرافي
اندک در
زمان
طولاني (مثلا
با متصل
کردن
بادبان هاي
خورشيدي يا
رنگ کردن
سيارک)؛
ايجاد
انفجار و
فوران مواد
در سيارک
يا دنباله
دار به
نحوي که
عکس العمل
اين فوران
، جسم را
منحرف کند؛
ايجاد
اصطکاک در
مدار حرکت
جسم آسماني
و تغيير
مدار با
استفاده از
تغيير سرعت
، گردش
ماهواره اي
سنگين به
دور سيارک
و بکسل
کردن آن با
استفاده از
نيروي
گرانش و
اگر هيچ
روشي جواب
نداد،
منحرف کردن
سنگ آسماني
به سوي ماه
، از جمله
طرحهاي
فراواني
هستند که
کارشناسان
روي آنها
مطالعه مي
کنند.
هر روش
مزيت و عيب
خاص خود را
دارد که
توصيف آنها
در اين
مجال نمي
گنجد؛ اما
اغلب اين
طرحها
نيازمند
اطلاعات
کاملي از
ساختار
داخلي
سيارک هاست
که معلومات
ما در اين
زمينه
بسيار
ناچيز است.
عبور سيارک
آپوفيس در
فروردين 1408
هجري شمسي
، اين فرصت
را در
اختيارمان
قرار مي
دهد که
براي اولين
بار، پژواک
لرزه هاي
داخل اين
سيارک را
هنگام گذر
از 30 هزار
کيلومتري
زمين
اندازه
گيري کنيم
و اطلاعات
کاملي
درباره
ساختار
داخلي اين
اجرام
خطرناک به
دست آوريم.
ملاقات
نزديک با
يک سيارک
هميشه هم
خطرناک و
زيان آور
نيست!