|
|
نگاهي
اجمالي به
زندگي فاضلي
بزرگ
مرجع
عاليقدر حضرت
آيت الله
العظمى حاج
شيخ محمد
فاضل لنكرانى
«مدظله
العالى»ـ كه
امروزه از
نام آورترين
مردان علم و
ايمان و عمل و
از مراجع
تقليد جهان
تشيع مى باشد
ـ در سال 1310 ديده
به جهان گشود.
پدر بزرگوارش
حضرت آيت
الله فاضل
لنكرانى نه
تنها يك
روحانى جليل
القدر، كه
اساساً از
محترم ترين
بزرگان و
اساتيد حوزه
علميه قم به
شمار مى رفت.
آن بزرگ مرد
كه از
مهاجران
قفقاز بود و
سال ها در
مشهد مقدس و
حوزه علميه
زنجان به
تحصيل و
تدريس اشتغال
داشت، يك سال
بعد از آن كه
حوزه علميه
قم به دست
تواناى حضرت
آيت الله حاج
شيخ
عبدالكريم
حائرى يزدى
رحمة الله
عليه تأسيس
شد وارد قم و
حوزه علميه
مقدسه آن
گرديد. در
همان اوان با
يكى از
خاندان هاى
اصيل وصلت
كرد و از اين
وصلت،
فرزندانى
نيكوتبار به
وجود آمدند و
بدينسان،
استاد عزيز
ما، حضرت آيت
الله العظمى
حاج شيخ محمد
فاضل لنكرانى
«مدظله
العالى»، كه
چهارمين
فرزند آن
خاندان و
تنها فرزند
روحانى پدر
به شمار مى
رود در
خانواده علم
و تقوى و
روحانيت تولد
يافت.
استاد از
همان سال هاى
كودكى، سخت
تحت تأثير
جاذبه معنويت
پدر قرار
گرفته و
دلباخته راه
او شد و در آن
عوالم پاك و
بى آلايش
كودكى تصميم
گرفت راه و
روش زندگى
پدر را سرمشق
خود قرار دهد
و به عالم
روحانيت
بپيوندد.
پس به محض
آنكه دوره شش
ساله تحصيل
ابتدايى را
به پايان
برد، با آنكه
در رشته
تحصيلات جديد
رشد و توفيق
بسيار به دست
آورده و هوش و
استعداد
فراوان بروز
داده بود،
يكباره از
ادامه تحصيل
در مدارس
جديد چشم
پوشيده به
جامعه طلاب
علوم دينى
پيوست.
در آن
زمان درست 13
سال از عمرش
مى گذشت، اما
يك دنيا شور و
علاقه به
راهى كه در
پيش گرفته
بود، در دلش
شعله مى كشيد.
علاوه بر
تمام جاذبه
هايى كه
دنياى ساده و
بى آلايش و در
عين حال
سرشار از عمق
و معنويت
طلبگى برايش
به همراه
داشت، عامل
ديگرى نيز كه
دست سرنوشت
در كنارش
قرار داد و
باعث شد تا
نوجوان
پرشور، راه
خود را با عشق
و علاقه
بيشترى ادامه
دهد، آن بود
كه يكى از
دوستان بسيار
عزيز دوران
تحصيلات
ابتدايى كه
با او سابقه
دوستى و
ارتباط معنوى
و عاطفى داشت
ـ مرحوم آيت
الله حاج
سيّد مصطفى
خمينى فرزند
ارشد امام
راحل(قدس سره)
در اينجا نيز
درست در كنار
او قرار گرفت
و آنها به
عنوان دو
رفيق شفيق و
دو همراه و
همقدم
وفادار، اين
راه صعب و
طولانى و در
عين حال
شيرين و دل
انگيز را با
هم ادامه
دادند. به قول
خود استاد: «وجود
اين دوست
عزيز در شدت
علاقه ما به
راهى كه در
پيش گرفته
بوديم، نقش
مهمى داشت. و
از همان اوان
به كمك
يكديگر و به
عنوان دو هم
مباحثه مشغول
تحصيل شديم.»
از آنجا
كه عشق،
راهنماى
استاد، و شور
و علاقه،
چراغ راهش
بود، تحصيلات
دينى او با
سرعتى بسيار
پيش مى رفت،
به طورى كه
دوره هاى
ادبيات و
سطوح را كه
معمولا طلّاب
ديگر در مدت 8
يا 9 سال به
پايان مى
بردند، وى
تنها در مدت 6
سال سپرى كرد;
از اين رو
هنگامى كه
درست 19 سال از
سنين عمر را
پشت سر نهاده
بود، وارد
آخرين مرحله
تحصيلات حوزه
اى يعنى درس
خارج گرديد.
وقتى اين
جوان 19 ساله در
درس خارج، آن
هم درس خارج
مرحوم آيت
الله العظمى
بروجردى كه
بسيار سنگين
و در سطح
بالايى بود،
شركت مى كرد،
مى توان گفت
كه جوان ترين
شاگرد آن
جلسات بود; از
اين رو قيافه
جوان او در
ميان سايرين
سخت جلب توجه
مى كرد، به
طورى كه چه
بسا كسانى هم
بودند كه به
خاطر همين سن
و سال كم،
تصور مى
كردند شايد
او اصلا قادر
به درك و فهم
مطالب مطروحه
در آن جلسات
نباشد. اما
چنين تصوّرى
نمى توانست
جز يك برداشت
پوچ و واهى
چيز ديگرى
باشد; به ويژه
آنكه استاد
عزيز امروز و
طلبه جوان و
پرشور آن
روز، هر درسى
را كه در محضر
آيت الله
بروجردى مطرح
مى شد، همان
روز به زبان
عربى مى نوشت
و اين نشان مى
داد كه نه
تنها درس را
درك كرده است
بلكه به
مفاهيم آن
تسلط و احاطه
هم پيدا
نموده است،
به طورى كه
چندى بعد،
روزى كه
مرحوم آيت
الله بروجردى
در منزل پدرى
استاد، همان
نوشته ها را
ملاحظه كرده
بودند، خطاب
به پدر
بزرگوار آيت
الله فاضل
فرموده بودند:
«هيچ فكر نمى
كردم كه وى
اين سن و سال
اندك بتواند
به اين خوبى
به تمام رموز
و خصوصيات
درس ها آشنا
بشود و
خصوصاً آنها
را در قالب
عباراتى جالب
توجه از نظر
تفهيم و
تفهّم و آن هم
به زبان عربى
به رشته
تحرير در
آورد.»
در همان
سال ها بود كه
امام راحل و
رهبر كبير
انقلاب
اسلامى،
تدريس يك
دوره علم
اصول را آغاز
كردند و
شيفتگان
فراوانى گرد
شمع وجود
ايشان جمع
شدند تا از
محضر فيض
ايشان توشه
برگيرند. يكى
از از
پرشورترين آن
افراد حضرت
آيت الله
العظمى حاج
شيخ محمد
فاضل لنكرانى
«مدظله
العالى» بود.
استاد، آن
روزها ضمن
شركت در درس
مرحوم آيت
الله بروجردى،
در جلسات فيض
بخش درس امام
راحل نيز
شركت مى كرد،
و بدين سان يك
دوره اصول
كامل از
مباحث الفاظ
و مباحث
عقليه را در
محضر امام
راحل فرا
گرفت كه حدود
هفت سال به
طول انجاميد.
همچنين
امام راحل،
در كنار درس
اصول، يك
دوره درس فقه
هم از كتاب
طهارت آغاز
كرده بودند
كه از همان
نخستين روز،
استاد در آن
جلسات نيز
شركت مى جست و
درس فقه امام
راحل را نيز
با دقت و
هوشيارى و
تيزبينى خاص
خود ضبط و ثبت
مى كرد، به
طورى كه حاصل
اين نوشته ها
به چند جلد
كتاب بالغ مى
شد.
بدين
گونه استاد
كه عمر
پرثمرش را در
راه تحصيل
علم و تدريس
آموخته و
اندوخته هاى
خود گذرانيده
است، در سال
هاى جوانى
حدود 11 سال در
درس مرحوم
آيت الله
بروجردى و
حدود 9 سال نيز
مجموعاً در
درس هاى فقه و
اصول امام
خمينى(قدس
سره)شركت
داشت و از آن
خرمن هاى
پرفيض، دامن
دامن توشه بر
مى چيد...
از اينها
گذشته، استاد
كه عشق آموزش
علم تمام
زندگى اش را
سرشار كرده
بود، در كنار
درس هاى فقه و
اصول، چند
سال از عمر
پرثمرش را
نيز در درس
هاى فلسفه و
حكمت گذرانيد.
در اين رشته
استاد او،
بزرگ مرد
تفسير، استاد
كم نظير،
مرحوم علاّمه
طباطبايى بود
كه وى در محضر
پربارش طىّ
سال ها،
قسمتى از
مباحث منظومه
سبزوارى و
سپس كتاب
اسفار ملاّ
صدراى شيرازى
را تعليم
گرفت. البته
در كنار همه
اينها در
مباحث ديگرى
چون بحث هاى
مسائل عقيدتى
و نيز مباحثى
در درس اخلاق
شركت مى كرد و
از استادان
ديگرى هم به
طور پراكنده
بهره گيرى و
كسب فيض مى
نمود.
استاد بر
اساس هوش
سرشار و كم
نظيرى كه
داشت بسيار
زود و به سرعت
به درجه
اجتهاد رسيد.
پس از آن همه
تحصيل علوم
معارف اسلامى،
بويژه پس از 11
سال تعلّم
مداوم در
محضر درس آيت
الله بروجردى
و 9 سال شركت
عاشقانه در
محضر دانشمند
پرور و مكتب
انسان ساز
درس هاى امام
خمينى(رحمه
الله) وقتى
هنوز جوانى 30
ساله بود
ديگر به
تقليد نياز
نداشت; از اين
رو اگر در
زمان حيات
آيت الله
بروجردى و
سال هاى
مرجعيت آن
بزرگوار به
تقليد از
ايشان مى
پرداخت، پس
از وفات آن
پيشواى جهان
تشيّع، ديگر
به استنباط
خود متّكى شد
و غوامض امور
و رموز مسائل
دينى و مذهبى
را به اجتهاد
خويش از پيش
پاى برداشت.
نكته اى
ديگر كه در
زندگى استاد
جلب توجه مى
كند، اين است
كه از نخستين
سال هاى
جوانى،
همواره تحصيل
و تدريس به
موازات
يكديگر در
زندگى اش
جريان داشته
است: وى در سال
هاى دوم يا
سوم تحصيل
يعنى در حدود 15 -
16 سالگى، ضمن
آن كه خود به
عنوان شاگردى
مشتاق و
جوينده در
محضر درس
بزرگان حاضر
مى شد، در عين
حال به
موازات آن به
عنوان مدرّسى
پرشور و
پوينده،
جلسات درس
تشكيل مى داد
و به تعليم
گروه هايى از
طالبان علم
مى پرداخت.
جلسات
درس استاد،
از همان
آغاز، جلساتى
گرم و شوق
انگيز بود و
عده بسيارى
از رهروان
طريق علم و
ايمان، در آن
جلسات شركت
مى كردند، و
جالب آنكه
غالباً در
اين جلسات،
كسانى
سراپاگوش به
درس هايش دل
مى سپردند كه
همگى از لحاظ
سن و سال
بزرگتر از
استاد خود
بودند;
استادى بسيار
جوان كه وقتى
در برابر
شاگردانش
ظاهر مى شد،
براى
تماشاگرى كه
از دور شاهد
صحنه بود،
باور كردنى
به نظر نمى
رسيد كه اين
دانشمند
جوان، آن همه
افراد
سالمندتر از
خود را تعليم
مى دهد و از
گوهرهاى
نهفته در
سينه شعله ور
و سوزان خويش
به آنان بهره
مى رساند.
در آن سال
هاى 15 - 16 سالگى
عدّه
شاگردانش
غالباً به 70 - 80
نفر مى رسيد و
هنگامى كه به 19
سالگى رسيد،
ديگر جلسات
درسش آن قدر
گسترش يافته
بود كه بيشتر
اوقات صدها
نفر در محضر
درس وى حاضر
مى شدند، تا
جايى كه وقتى
به تدريس
كفاية الاصول
(آخرين كتاب
سطح عالى و
دشوارترين
كتاب آن دوره)
مى پرداخت)
قريب 600 - 700 نفر
پاى درسش مى
نشستند و چون
مطالب آن
جلسات بر روى
نوار ضبط مى
شد، هنوز هم
آن نوارها
مورد مراجعه
طلّاب جوان و
كفايه خوان
است و
بالاخره قريب
25 سال استاد به
تدريس خارج
اشتغال و
گروه كثيرى
از فضلا كه
غالباً
مردانى عالم
و آگاه و
داراى
تحقيقات و
تأليفاتى
بودند و به
نوبه خود به
تدريس عدّه
زيادى اشتغال
داشتند، در
جلسات درس
خارج استاد
شركت مى
كردند و از
چشمه جوشان
علوم و فضايل
وى سيراب مى
گشتند.
اما وي كه
مدتي پيش به
دليل بيماري
در يكي از
بيمارستان‌هاي
تهران بستري
شده بود،
براي ادامه
مداوا به
لندن اعزام و
پس از آن از
کشور
انگلستان به
تهران آمده و
سپس به قم سفر
کرد و در سن 76
سالگي به علت
شدت بيماري،
مقارن ظهر
شنبه بيست و
ششم خرداد
ماه و در
آستانه شهادت
حضرت فاطمه
زهرا (س) در
منزلشان واقع
در قم به ديار
باقي شتافت.
سايت
تفريحي
رحلت جانگداز
حضرت آيت
الله العظمي
فاضل لنکراني
را به عموم
شيعيان جهان
تسليت مي
گويد.
|
|
|
|
|
|
|
