|
|
«هري پاتر»
هفتم و ارزش
جادويي تمدن
ايراني
پسرك
لاغراندام از
پشت عينك گرد
خود به شما
خيره شده و
گويا نگران
چيزي است. در
مقابل او
سايه سياهي
در حركت است و
مانند يك شبخ
پرنده به نظر
مي‌رسد.
پسرك با
ترس فرياد مي‌زند:
«ديوانه‌سازها»
او به سرعت
تكه چوب
باريكي را از
كنار كمربند
خود بيرون مي‌آورد.
در حالي كه ما
هم با نگراني
و هيجان به
شبح ترسناك
خيره شده‌ايم،
پسر بچه
قهرمان طلسمي
جادويي را
اجرا مي‌كند: «اكسپترو
پاترونوم»!
نوري
سفيد رنگ از
نوك چوب خارج
مي‌شود و سپس
شبح سفيد
گوزني بزرگ
به سوي اشباح
خبيث حمله مي‌كند.
اين بخشي از
ماجراهاي
ستاره
ركوردشكن و
قهرمان محبوب
عرصه ادبيات
و سينماي
امروز يا
همان «هري
پاتر» شگفت‌انگيز
است!
«هري پاتر»
پسرك جادوگري
است كه
هواداران
بيشمار بين‌المللي‌اش
از انبوه
حوادث عجيب،
اماكن و
موجودات
خيالي و
اصطلاحات
جادويي در
داستان‌هاي
او لذت مي‌برند.
اين پديده
موفق و محبوب
در عرصه كتاب
و فيلم،
تاكنون
ركوردهاي
حيرت‌انگيز و
بي‌سابقه‌اي
را به خود
اختصاص داده
در حالي كه
بسيار ساده و
فاقد تكنيك
ادبي يا
قواعد پيچيده
است.
25
سالگي و
خلاقيت در
قطار عمومي
«جي.كي.رولينگ»
در ماه جولاي
آينده 42 ساله
مي‌شود و مهم‌ترين
و شيرين‌ترين
خاطره زندگي‌اش
مربوط به 17 سال
پيش است.
وقتي كه
در سال 1990 خانم
نويسنده 25
ساله (متولد
جولاي 1965) در
قطار پر از
مسافر از
منچستر به
لندن مي‌رفت،
ايده «هري
پاتر» ناگهان
به ذهن او
رسيد و به قول
خودش خيلي
ساده در سرش
شكفته شد!
«خانم
رولينگ»
اكنون به
پشتوانه شهرت
و موفقيت
مجموعه
داستان‌ها و
البته فيلم‌هاي
پرفروش «هري
پاتر»،
ثروتمندترين
چهره در عرصه
ادبيات است.
او ادعا مي‌كند
كه ايده اين
پسر مومشكي
لاغر و
استخواني كه
خودش نمي‌داند
از خانواده‌اي
جادوگر و
داراي
استعدادهاي
فراطبيعي
است، به همين
سادگي و با
جزييات كامل
به او الهام
شد. جالب اين‌كه
همه چيز در
همان سفر
چهار ساعته
با قطاري كه
تاخير داشت
شكل گرفت. «رولينگ»
آن را چنان به
وضوح و
باورپذير ديد
كه تصميم به
نوشتن
ماجراهاي «هري»
و آشنايي او
با دنياي
جادويي گرفت.
شش سال
بعد اولين
كتاب با
عنوان «هري
پاتر و سنگ
فيلسوف» با
عنوان «سنگ
جادو» نيز
منتشر شد و
باقي ماجرا
را همه مي‌دانند.
اين‌كه بيش
از هشت ناشر
از كتاب
خوششان نيامد
و آن را رد
كردند تا اين‌كه
ستاره بخت
نويسنده و
همچنين
انتشارات «بلومزبري»
درخشيد و با
دستمزد حدود
پنج هزار و
پانصد دلار،
اولين كتاب «هري
پاتر» منتشر
شد!
تا امروز
كه هفتمين و
آخرين داستان
از مجموعه «هري
پاتر» در
بازار كتاب
پيش‌بيني
فروش بيش از
يك ميليون
نسخه در
اولين روز را
به خود
اختصاص داده،
هيچ رقيبي در
عرصه كتاب‌هاي
تخيلي و
فانتزي
نداشته است.
ثروت
شخصي «جي.كي» يا
«جوان
جورولينگ»
نيز تاكنون
كه شش قسمت از
مجموعه «هري
پاتر» به
بازار آمده،
بيش از يك
ميليارد دلار
شده است.
ركورد اولين
شخصي كه از
طريق نوشتن
كتاب، به
درآمد
ميلياردي
رسيده نيز به
اين خانم
اختصاص يافته
است.
با اين
حال ارزش و
اعتبار «هري
پاتر» و راز
موفقيت اين
رمان هفت
قسمتي در
چيست؟ اصلا
اعتباري در
دنياي ادبيات
دارد؟ «هري
پاتر» تب روز و
حاصل تبليغات
است يا واقعا
تاثير خاص و
ويژگي مهم و
قابل بحثي هم
دارد؟ جالب‌تر
از همه اين‌كه
شخصيت «هري» و
ديگر
قهرمانان و
فضاي داستان
واقعا
مبتكرانه و
زاييده ذهن
نويسنده
انگليسي‌اش
است يا ادعاي
نويسنده
گمنام ايراني
درباره سرقت
ادبي صحت
دارد؟!
«هري
پاتر» ايراني
و نويسنده
ميلياردر
يك
نويسنده جوان
ايراني در
همان ابتداي
ماجرا و شهرت
جنجالي اولين
كتاب «هري
پاتر» ادعا
كرد كه از سال‌ها
قبل براساس
تحقيق و
گردآوري نكات،
نشانه‌ها و
روايات كهن
پارسي،
شخصيتي مشابه
«هري پاتر» را
خلق كرده است!
اين شخص
در روايت‌هاي
مختلف از گم
شدن مجموعه
نوشته‌هاي
خود و حتي
سرقت دست
نوشته اوليه
داستان صحبت
كرده است. او
مي‌گويد: اصل
ماجرا و
اصليت پسرك
جادوگري كه
يتيم شده و
داراي مهارت‌هاي
ويژه است و
درگير
ماجراهاي
عجيب دنياي
جادوگران مي‌شود،
ايراني است!
مدعي
هموطن ما كه
گويا اهل
جنوب كشور و
پايه‌ريزي
شخصيت و
ماجراهاي قصه‌اش
هم مربوط به
روايات و
حكايت‌هاي
تخيلي و
تاريخي آن
منطقه است،
به هر حال يك
حقيقت را
يادآور مي‌شود.
اين‌كه پسركي
مانند «هري
پاتر» و
ماجراهاي
حيرت‌انگيز و
جالب او مي‌تواند
در تاريخ و
فرهنگ ما نيز
وجود داشته
باشد!
قصه‌هاي
ديو و دلبر و
لولو خورخوره
و جن زير
شيرواني و
شيطلانك و
حيوانات
سخنگو و
موجودات فرا
طبيعي در
تاريخ و
فرهنگ
اجتماعي ما
فراوان است.
از ماجراي
غول و دلاور و
جادوگر و
طلسم تا پير
خردمند و
پهلوانان
اسطوره‌اي و
اماكن جادويي
در عرصه
ادبيات كهن و
سابقه تاريخي
ما به وفور به
چشم مي‌خورد.
متاسفانه
يا خوشبختانه
بسياري از
اين روايت‌ها
و شخصيت‌هاي
جالب در آثار
نويسندگان
برجسته و حتي
فلاسفه ما
وجود دارد كه
از دسترس
عامه مردم
دور مانده
است.
از طرف
ديگر مهم‌ترين
عامل شهرت و
محبوبيت
غافلگيرانه «هري
پاتر» به
تعبير
كارشناسان
غربي، ناشي
از كمبود اين‌گونه
ادبي در
اروپا و جديد
و غيرمنتظره
بودن اين
شخصيت و
ماجراهايش به
ويژه براي
كودكان و
نوجوانان
امروزي است.
بچه‌هاي
انگليسي و
آمريكايي يا
در آلمان و
فرانسه،
هواداران
اصلي و متعصب
هري پاتر
هستند و جالب
اين‌كه در
شرق هم ژاپن و
ديگر كشورهاي
مدرن و مرفه‌تر
آسيايي درصدر
فهرست
هواداران
جادوگر جوان
قرار دارند.
كارتون‌ها،
فيلم‌هاي
كودكان و
آثار فانتزي
ادبي،
سينمايي،
بازي‌هاي
ويديويي و
حتي اسباب
بازي‌هاي بچه‌ها
و انواع
سرگرمي
نوجوانان در
كشورهاي
پيشرفته و
جوامع مدرن و
صنعتي، كاملا
دور از
احساسات
طبيعي و
نشانه‌هاي
تخيلي هستند.
كودك و
نوجوان در
اين جوامع با
ايده و ابزار
مدرن و فضايي
در دنيايي
ماشيني سرگرم
مي‌شود.
نگاهي كلي به
انواع بازي و
سرگرمي و
فيلم و كتاب
ويژه اين قشر
در كشورهاي
صنعتي و
مدرن، نشان
مي‌دهد كه
آنها از اندك
تخيل، تحريك
احساس و
عواطف
كودكانه و
مناسبات
طبيعي انسان
بي‌بهره و
صرفا با
ابزار خشونت،
انواع سلاح‌هاي
مدرن، اتم،
انرژي ليزري،
كامپيوتر و
امثال آن
سرگرم مي‌شوند.
شخصيت‌ها،
روابط و
حوادث در
عرصه ادبيات،
سينما و ديگر
ابزار سرگرمي
بچه‌هاي
امروزي، صرفا
در دنيايي
ماشيني و با
فرمول‌هاي
رياضي شكل
گرفته‌اند.
در چنين
شرايطي و
كمتر از يك
دهه قبل (1997)،
ناگهان «هري
پاتر» وارد مي‌شود.
جغدها برايش
نامه مي‌آورند.
با عبور از
دريچه جادويي
بين سكوي نه و
ده ايستگاه
قطار وارد
ريل جادويي
مي‌شود. با
قطار سريع‌السير
به مدرسه
جادوگري «هاگوارتز»
مي‌رود. در
كوچه فانتزي «دياگون»
براي خود
شنل، چوب دست
جادويي و
كتاب‌هاي
آموزش
جادوگري مي‌خرد.
در مدرسه به
تمرينات ويژه
با گياهان،
جانوران و
موجودات
افسانه‌اي
مانند «هيپو
گريت»، تك
شاخ، اژدها و
جن خاكي مي‌پردازد.
با پودرهاي
گياهي و
تركيبات
معدني كمياب
به ساختن
انواع معجون
مي‌پردازد.
اين
فهرست طولاني
را به مسائلي
مانند غيب و
ظاهر شدن،
سواري با
جاروي پرنده،
بازي «كوييديچ»
كه تركيبي از
بيسبال و
بسكتبال
هوايي است و
ديگر ويژگي‌هاي
دنياي «هري
پاتر»
بيفزاييد و
با ابزار و
عادت‌هاي يك
پسر بچه
امروزي
مقايسه كنيد.
اين راز
موفقيت و
تازگي «هري
پاتر» براي
بچه‌هاست.
كاغذ و
قلم با
كارنامه «هري»
و «رستم»
بايد
اعتراف كرد
كه «رولينگ» با
حوصله،
پشتكار و
البته جسارت
خلق چنين
شخصيت و
دنياي جادويي،
سهم ويژه‌اي
در موفقيت
پديده «هري
پاتر» دارد.
ما
گنجينه‌اي
غني از
ادبيات
فانتزي داريم
كه نه تنها
جذابيت و رنگ‌آميزي
مشابه و
برتري از
داستان‌هاي «هري
پاتر» دارند
بلكه جنبه
منطقي،
آموزنده و
تقويت‌كننده
تخيل و قصه‌پردازي
آنها بسيار
قوي‌تر است.
اين
موضوع حتي در
آثار بزرگاني
مانند عطار،
غزالي،
ملاصدرا و... به
چشم مي‌خورد
و شاهكار
فردوسي و
ديگر آثار
شاعران و
نويسندگان
ايراني كه
ديگر قابل
مقايسه با
دنياي
كوچولوي «هري
پاتر» نيستند.
مسئولان پست
سلطنتي
انگليس كه از
سازمان‌هاي
قديمي و
قدرتمند اين
عرصه در
دنياست، به
افتخار اتمام
مجموعه هفت
قسمتي «هري
پاتر»، يك سري
تمبر هفت‌گانه
طراحي كرده
است. اين سري
تمبرهاي «هري
پاتر» هم زمان
با انتشار
قسمت هفتم
كتاب با
عنوان «هري
پاتر و
قديسان
مرگبار» به
بازار مي‌آيد.
ميليون‌ها
تمبر در روز 17
جولاي آينده
در ضيافت
ويژه با
عنوان «مضامين
اجتماعي و
موقعيت‌هاي
مهم و ضروري
در مركزيت
شيوه زندگي
ما» در دفاتر
پستي ارائه
مي‌شوند.
عنوان
طولاني مذكور
به نوعي
تقدير و
تشريح جايگاه
ويژه داستان‌هاي
«هري پاتر» در
فكر و ذهن و
جهان‌‌بيني
مخاطبان و
تاثير مثبت
در زندگي
هواداران به
ويژه كودكان
و نوجوانان
است.
مي‌بينيد
آنها چگونه
براي يك اثر
موفق و
متفاوت خود
ارزش و
احترام قائل
مي‌شوند و
تاريخ و
فرهنگ مي‌سازند.
از
مجموعه «هري
پاتر» تاكنون
بيش از 377
ميليون كپي
در سراسر
جهان به فروش
رفته و به
چندين زبان
اصلي ترجمه
شده حداقل
تيراژ چاپ
اول «هري پاتر»
و قديسان
مرگبار نيز 12
ميليون نسخه
اعلام شده
است.
براي
مثال نام
كامل (هري
جيمز پاتر)،
رنگ موي سياه،
چشمان سبز
زمردي، جنسيت
مرد، اصالت
والدين دورگه
(يا نيمه اصيل
كه يكي از
والدين
جادوگر
مادرزاد
نباشد) و... براي
شخصيت اصلي
ذكر شده كه در
فيلم‌هاي «هري
پاتر» نيز «دانيل
رادكليف»
ايفاگر نقش
اوست.
دشمن
خبيث «هري» و
شخصيت منفي
اصلي داستان
كه در فيلم‌ها
نقش او را
بازيگر مطرح «رالف
فانيس» (با
اعتبار ادبي
و شكسپيرين)
ايفا مي‌كند
نيز ويژگي‌هايي
مانند سر بي‌مو،
چشم قرمز،
نيمه اصيل و...
دارد كه
البته با
انبوهي از
خصوصيات
اخلاقي و
رفتاري همراه
است.
مجموعه‌هاي
تاريخي و
حكايات تخيلي
يا پندآموز
ملي و مذهبي
ما بسيار
پراكنده و
متناقض در
عرصه ادبيات
و كمتر از آن
در هنرهاي
تصويري جان‌گرفته‌اند.
شخصيت‌هاي
اين نمونه‌هاي
ملي و مذهبي
ما نيز بسيار
كمرنگ و حتي
بدون باور و
جديت خالق
آثار مربوط
به آنها،
تصوير شده‌اند.
در كنار آن مي‌بينيم
كمترين تلاش
در اين عرصه
چه نتايج
مفيد و هيجان‌انگيزي
داشته است.
مجموعه «قدرت»
اخيرا از
شبكه دو
تلويزيون پخش
شد و جايگزين
آن سريال «چهل
سرباز» با
اقتباس از
شاهنامه است.
فقط حد مادي و
معنوي،
امكانات
توليد و سوژه‌هاي
بالقوه همين
دو نمونه را
در نظر
بگيريد و با «هري»
خودمان
مقايسه كنيد.
با پايان
يافتن داستان
«هري پاتر» و
توليد فيلم
پنجم، به
زودي تب آن
فرو مي‌خوابد.
يك جنبش ادبي
و كسب اعتبار
بين‌المللي و
معرفي فرهنگ
و تمدن
خودمان واقعا
حق ما نيست؟
سينماي ما
امكانات چنين
توليدي را
ندارد اما
كتاب و قلم كه
همين جا روي
ميز و عرصه
تحقيق و تخيل
هم كاملا در
دسترس است!
|
|
|
|
|
|
|
