زير آب زني از نوع گوگلي 

هموطن-سايه نيكانلو-فناوری اطلاعات و ارتباطات ، اگر چه در سرزمین دیجیتالی اینترنت ، حد و مرزی نمی شناسد و روز به روز بر تعداد کاربران جامعه اطلاعاتی جهان افزوده می شود و هم اکنون ، بیش از 90 میلیون دامنه (domain) در تور جهان گستر به ثبت رسیده است ، اما به نظر می رسد رد پاهای سیاسی را می توان در فضای سایبر احساس کرد.
وقتی قرار باشد ، دکترین موجود بر سیاست های فضای فیزیکی در دنیای پیکسلی امروز ، اثر گذار باشد ، قطعا جامعه آزاد اطلاعاتی و فرآیند باز اطلاع رسانی سریع و گسترده در اینترنت ، با چالش جدی رو به رو خواهد شد .تحریم هایی که برخی کشورها در فضای سیاست جهانی امروز اعمال می کنند ، در صورت تسریع گسترده در اینترنت ، شاهراه جهانی و نیمه آزاد اطلاع رسانی در جهان امروزی را آسیب پذیر می کند. متاسفانه نمودهایی از گذار از تحریم های فیزیکی به تحریم های انلاین ، هم اینک در فضای وب به چشم می خورد. این گزارش ، نگاهی دارد به جنبه های تحریم سایت های گوگل و یاهو آمریکا در مورد استفاده کاربران ایرانی از سرویس های این پایگاه ها .

حکومت بر دنیای سایبر
گوگل را همه کاربران فارسی زبان وب می شناسند. لوگوهای دوست داشتنی و ایندکس ساده اما جذاب این موتور جست و جوی قوی اینترنت ، 300 میلیون مخاطب را هر ماهه از سراسر جهان به خود جذب می کند.
لری پیج و سرگئی برین که در اواخر دهه نود میلادی ، کاوش گسترده در فضای وب را برای وبگردهای اینترنت آسان کردند ، با گوگل خود بر دنیای سایبر حکمفرمایی می کنند. گوگل هم اینک با راه اندازی بیش از 50 سرویس مختلف در زمینه های پست الکترونیک gmail.com ، کتابخانه دیجیتال book.google.com ، دانلود ویدئو video.google.com و ده ها سرویس پر کاربرد و کاربر پسند ، دنیای رنگارنگ و پر رونقی را برای کاربران اینترنت رقم می زند.
گوگل در سال های اخیر با راه اندازی سرویس خبری news.google.com و در اختیار گرفتن سرویس دهنده جهانی و مشهور بلاگر blogger.com ، روز به روز دامنه توسعه فعالیت های خود را افزایش می دهد. دنیای فعالیت های گوگل را می توانید هر روز در وبلاگ رسمی گوگل در نشانی googleblog.blogspot.com دنبال کنید. با همه این توصیفات ، گوگل در چند سال اخیر ، در مورد کشورهای چین ، برزیل و حتی ایران ، اقداماتی در راستای منافع دولت مردان آمریکایی انجام داده که در بسیاری از موارد ، با واکنش های تندی همراه بوده است .

وقتی گوگل گزينش می کند
مسابقه Google Code Jam که از سال 2002 میلادی تا کنون توسط شرکت گوگل پیگیری می شود ، یکی از ارزنده ترین روش های جذب مخاطب و نخبگان در این شرکت است . توسط این مسابقه برنامه نویسی جهانی ، کاربران علاقمند می توانند با ثبت نام و حضور در مسابقه ، از جایزه های چند ده هزار دلاری ان استفاده کنند.
این مسابقه با همراهی شرکت Top Coder (www.topcoder.com ) پشتیبانی می شود که 27 اکتبر سال جاری ، نتیجه مسابقه اعلام می شود .
برای اطلاع از این مسابقه باید به نشانی : http://www.google.com/codejam مراجعه کنید. یکی از نکات جالب توجه این مسابقه ان است که شرکت کنندگان کشورهای ایران ، سوریه و کوبا ، حق شرکت در این مسابقه را ندارند و در هنگام Registration از دریافت اطلاعات ان ها ممانعت می شود ! اگر چه گوگل همراهی خاصی را با دیپلماسی آمریکا به ظاهر ! ندارد ، اما در مورد سرویس پک و مسابقه برنامه نویسی ، مسئله به گونه دیگری است .
البته برنامه نویسان ایرانی با وجود این محدودیت در انجمن تخصصی مسابقه به نشانی http://groups.google.com/group/Code-Jam-2006 مطالب خوبی ارائه کرده اند. قابل ذکر است که کشورهای چین و لهستان و روسیه ، معمولا برندگان این مسابقه را به خود اختصاص داده اند.

گوگل شیطتنت می کند
غول جست و جوی وب ، بعضی وقت ها شیطنت هایی می کند که دانستن ان ، خوانندگان محترم را نسبت به برخی مسائل با اطلاع می کند. شیطنت های گوگل علیه ایران و کاربران ایرانی در خاطره وبگردهای فارسی زبان هست .
چندی پیش بود که در جریان درج تصویر مجعول خلیج فارس در نشریه نشنال جئوگرافیک www.nationalgeographic.com و ارائه هزاران نتیجه جست و جو در مورد کلید واژه خلیج فارس ، که وب پیج های نشان دهنده خلیج العربی را نشان می دهد ، کاربران ایرانی اقدام به بمباران گوگل کردند. در این راستا ، هزاران کاربر ایرانی در وب سایت ها ، وبلاگ های خود ، خواستار اعلام نتیجه گوگل به جای arabin gulf یا خلیج العربی به خلیج فارس شدند که این امر نتیجه داد.
اکنون برای key word های مربوط به خلیج فارس ، صدها هزار وب پیج و تصویر تقریبا صحیح در مورد خلیج فارس به نمایش در می آید. البته گوگل ، همواره در اعلام نتایج جست و جو ، مدعی عدم تغییر اطلاعات است ! اما شواهد پیداست که برخی از نتایج جست و جوی اعلامی گوگل ، با نتایجی اعلامی برخی از سایت های جست و جوی مشابه ، تفاوت های عمده دارد.
موتور جست و جوی مشهور گوگل ، از اواخر دهه نود میلادی تا کنون ، دفاتر نمایندگی و سرویس های مختلف اختصاصی بسیاری را برای کاربران کشورهای مختلف ، طراحی و راه اندازی کرده است . با توجه به آن که این پایگاه ، هم اینک با میلیون ها کاربر ایرانی از کشور ایران فقط ، رو به رو است ، اما نه تنها بخش فارسی این پایگاه در دسترس نیست (google.ir غیر رسمی است!) بلکه مسئولان این سایت ازارائه تسهیلاتی برای جامعه کاربران ایرانی این پایگاه ، خودداری کرده اند. اگر به سرویس پست الکترونیک جی میل www.gmail.com مراجعه کنید ، جهت ثبت نام در این تارنما جهت گرفتن نشانی پست الکترونیک تحت gmail.com ، در Menu کشورهای انتخابی ، نام iran مشاهده نمی شود.
در حالی که در گذشته چنین رسمی حاکم نبود و الان شما مجبور هستید کشور دیگری را به عنوان کشور خود انتخاب کنید! البته یاهو! هنوز چنین رسمی را برای Yahoo! Mail ارائه نکرده است . از سوی دیگر ، با توجه به این که امید کردستانی ، جوان ایرانی الاصل مقیم آمریکا و از مدیران ارشد گوگل به همراه شماری دیگر از متخصصان ایرانی گوگل ، در تیم سازماندهی برنامه های این شرکت قرار دارند ، اما خواسته یا ناخواسته ، تلاش های احتمالی این افراد نیز برای اختصاص بخش خاصی از گوگل به فعالیت های ایران ، مثمر ثمر نشده است .
با توجه به این که در مرام نامه شرایط استفاده از خدمات terms of conditions و حریم شخصی privacy policy ، هیچ تبصره ای در مورد عدم اجازه فعالیت به کاربران برخی کشورها یا اعلام تحریک اطلاع رسانی الکترونیکی به نقاطی خاص از جهان ، اشاره نشده است ، اما ملاحظه می شود که رفتار سازمانی گوگل علیه ایران ، همواره در راستای سیاست های کاخ سفید است.
آن آزادی و استقلال در تصمیم گیری که بارها گوگل مدعی آن است ، در مورد کشورهای آسیایی تا کنون مثل ایران و چین ، صحت نداشته است. در یکسال گذشته ، سرویس گوگل پگ http://pack.google.com که مجموعه ای از سرویس های جدید گوگل برای استفاده بهتر کاربران از سرویس های رایگان این پایگاه به شمار می رود ، روی کاربران ایرانی مسدود شده است .
کلیه IP های کاربران ایرانی که درخواست دانلود این بسته نرم افزاری را دارند ، رد می شود و این احتمال وجود دارد که در آینده ، هم چنان سرویس های تحریم آنلاین گوگل علیه کاربران ایرانی افزایش یابد. پیش تر ، نامه اعتراض آمیزی در سایت www.petitiononline.com/googpack/petition.html جهت احقاق حقوق کاربران ایرانی منتشر شده بود که مخالفت گسترده ایرانیان را نسبت به این تحریم نشان می داد. اما به دلیل نداشتن جنبه حقوقی و بار اطلاع رسانی جهانی ، بدون نتیجه باقی ماند.
تریسی مورگان ، از مدیران فنی گوگل ، اوایل سال جاری میلادی در گفت و گو با شبکه abc آمریکا ، هر گونه اقدام گوگل مبنی بر تحریم کشوری خاص را تکذیب کرده بود ، اما اکنون شواهد چیز دیگری را حکم می کنند.
گفتنی است ، در چند سال اخیر ، کاربران ایرانی با ارسال email های فراوانی به مدیران ارشد گوگل ، خواستار تغییر لوگو ایندکس گوگل در اول فروردین هر سال ، با نشانه های نوروز باستانی ایران شدند که هر سال این درخواست رد شده است . گفتنی است ، گوگل سالانه بیش از ده ها بار ، لوگو خود را بر اساس رویدادهای جهانی ، تغییر می دهد .
به نظر می رسد ، گوگل در خدمات رسانی به کاربران ایرانی ، تابع سیاست های غرب است و در این اثنا ، حریم خصوصی و میدان عمل وبگردهای ایرانی را تحت الشعاع خواسته ها و برنامه های دولت مردان غربی کرده است. این که اکنون شاهد هستیم که مرکزی در قوه قضائیه برای اعاده دعوی ایرانیان علیه آمریکا دایر شده است ، فرصت نیکویی است تا حقوقدانان مسلط بر قواعد جرایم رایانه ای (cyber crime) کشور ، راه حل هایی برای حفظ حقوق هموطنان ایرانی در تور جهان گستر ، وضع کنند. حمایت از کاربران ایرانی در برابر تحریم های آنلاین و شفاف شدن رفتار سازمانی دولت در این باره ، از جمله مسائلی است که باید به آن توجه وِیژه ای مبذول داشت تا حرکت رو به رشد ایران در تولید محتوای الکترونیکی و فعالیت در وب ، با چالش جدی رو به رو نشود. به هر حال رعایت حقوق کاربران و اعاده آن در فضای مجازی ، باید پیش از گذشته در محافل علمی ایران مورد بررسی دقیق قرار بگیرد تا در این فضا ، حقوق ایرانیان خدشه دار نشود. سياست ها و جاه طلبی های گوگل به اينجا ختم نمی شود در ادامه اشاره ای می کنيم به جنجالهايی که گوگل در دنيا به پا کرده است...

جنجالهای جهانی گوگلی
چندی پيش گردانندگان گوگل توسط بسیاری از وبلاگ‌نویسان مورد انتقاد قرار گرفتند. علت این امر آن بود که گوگل یک سرویس جنجالی را راه‌اندازی کرده بود که ضمن تغییر دادن محتویات صفحات وب ، کاربران را به سوی سایت‌هایی که توسط این موتور جست‌وجو انتخاب می‌ شدند مثل آمازون، هدایت می‌کرد. این سرویس که Autolink نام داشت در میله ابزار جدید گوگل گنجانده شده بودو به طور خودکار لینک‌های موجود در صفحات وبلاگ‌ها را دستخوش تغییر می‌کرد..
معترضان معتقد بودند این اقدام موجب می‌شود که افراد کنترل صفحات وب خود را از دست بدهند و اگر این عمل به یک رویه در میان موتورهای جست‌وجو مبدل شود بسیار جای نگرانی است. به دنبال انتشاراين اتهامات مقامات گوگل پاسخ دادند که استفاده از این میله ابزار و قابلیت‌های آن اختیاری است و هیچکس افراد را به نصب آن محکوم نکرده است.
گردانندگان گوگل در پاسخ به این سوال که چرا قابلیت Autolink کاربران را به منظور کسب اطلاعات بیشتر به برخی سایت‌ها مانند آمازون هدایت می‌کند، گفتند: هدف از این کار کمک به کاربران بوده تا بتوانند اطلاعات خود را در حفره‌های مختلف افزایش دهند.
علاوه بر این آمازون از شرکت‌های همکار ماست ولی در این زمینه پولی بین دو طرف رد و بدل نشده است و ما تنها کاری را کرده‌ایم که فکر می‌کردی وقتی بنیانگذاران گوگل خدمات جدیدی را به بزرگترین موتور جست‌وجو خود که Google print افزودند و به کاربران اجازه دادند تا منتخبی از مطالب کتاب مورد نظرشان را در صفحه نتایج جست‌وجو گوگل مشاهده کنند.
گوگل همچنین در نتایج مربوط به هر کتاب یک لینک ویژه را برای خرید آن به نمایش درمی‌آورد.
کارشناسان اعلام کردند که ارائه چنین خدماتی رقابت شانه به شانه گوگل و آمازون اولین کتاب فروشی آنلاین جهان است.
جالب آن بود که گوگل به واسطه 3 ماه از اقدام آمازون که موتور جست‌وجويی به نام A9. co… را راه‌اندازی کرده بود و بخشی از خدمات گوگل را به طور اختصاصی به کاربرانش ارائه می داد موقعيت خود را در خطر دید و مشترکان اختصاصی این سایت را از چنگ آن درآورد.

گوگل به حریم شخصی کاربران احترام نمی‌گذارد
گوگل قراردادی را با دانشگاه میشیگان به امضا رساندکه در آن به حفظ حریم شخصی کاربرانی که قصد داشتند از طریق گوگل به کتابخانه وسیع این دانشگاه دسترسی پیدا کنند هیچ توجهی نشد.در حالی که این اقدام به برخی نگرانی‌ها در مورد حفظ کپی‌رایت کتاب‌های مذکور دامن زد، این دغدغه را نیز پدید آوردکه گوگل به حریم شخصی کاربران احترام نمی گذارد. مخصوصا که این موتور جست‌وجو در گذشته نشان داده بود که سوابق و عملکرد کلیه کاربران خود را بررسی کرده و از آنها استفاده می‌کنند و بازهم مقامات گوگل نسبت به این اتهامات واکنشی نشان ندادند.

گوگلی ها تحمل انتقاد ندارند!
چندی پيش گردانندگان سايت گوگل با صدور اطلاعيه اي اعلام کردند که از اين پس اخبار خبرگزاري فرانسه را از سر خط خبري بخش اخبار اين سايت حذف خواهند نمود.اين اقدام پس از آن صورت گرفت که خبرگزاري فرانسه گوگل را به نقض قانون کپي رايت به علت درج اخبار اين خبرگزاري در بخش گوگل نيوز متهم نمود.
مقامات خبرگزاري فرانسه که گوگل را به نقض حقوق مالکيت معنوي خود متهم کرده بودند قصد داشتند با طرح شکايت گردانندگان اين سايت را پرداخت 17 ميليون دلار غرامت محکوم کنند. ولي گوگل با حذف اخبار اين خبرگزاري از وقوع اين مشکل جلوگيري کرد. برخي صاحب نظران از اين اقدام خبرگزاري فرانسه اظهار شگفتي کرده اند، چون بخش اخبار گوگل بسيار پربيننده است ونمايش تصاوير وسر خط اخبار اين خبرگزاري در گوگل نوعي تبليغ مجاني براي فرانسوي ها محسوب مي شد.
رئیس کتابخانه ملی فرانسه هم از گوگل انتقاد کرد. وی از تصمیم گوگل برای تهیه یک فهرست آنلاین از کتابخانه‌های تعدادی از دانشگاه‌های مشهور جهان و نمایش محتویات آنها ابراز نارضایتی کرد و از اتحادیه اروپا خواست تا ضمن پیاده‌سازی برنامه ویژه‌ای در این مورد یک موتور جست‌وجو و مرورگر وب ویژه اروپایی را به منظور مقابله با تسلط زبان انگلیسی و ایده‌های آمریکایی بر جهان اینترنت طراحی کند.
آقای ژان ژیننی خاطرنشان کرد که گوگل و ایده‌های آن موجب تک قطبی شدن جهان در قرن 21 خواهد شد و ما نمی‌خواهیم که بازگویی مسائل مربوط به انقلاب فرانسه تنها با استفاده از کتاب‌هایی انجام شود که توسط آمریکایی‌ها انتخاب شده است.

یاهو و ایران
دکتر فرزاد ناظم ، یکی از ایرانیان مشهور حوزه فناوری اطلاعات در آمریکا است که چند سالی است در راس هرم مدیریت سازمانی شرکت یاهو قرار گرفته است . ناظم هم اینک مدیر فنی سایت یاهو و از معاونان ارشد تری سمل ، مدیرعامل یاهو به شمار می رود.
افرادی مثل سالار کمانگر و شمار زیادی از ایرانیان شاغل در یاهو ، نشان از پتانسیل بالا و کارکرد ارزنده ایرانیان در قلب سیلیکون ولی دارد. سایت یاهو که صدها سرویس متنوع و ارزنده آن برای ایرانیان شناخته شده است ، روز به روز بر گسترده گی فعالیت های خود می افزاید. یاهو هنوز برای کاربران فارسی زبان خود ، صفحاتی به فارسی ارائه نکرده است و سطح بین المللی بودن ان در قیاس با گوگل در سطحی کم تر قرار دارد.
اما با وجود میلیون ها ایرانی عضو برخی از سیستم های اطلاعاتی و ارتباطی یاهو! ، این شرکت هنوز برای تسهیل استفاده کاربران فارسی زبان از این سایت ، اقدام خاصی را ارائه نکرده و زمان مشخصی هم برای وصول به این امر ، قابل تصور نیست .
به هر حال ، کاربران ایرانی در مسنجر یاهو و گروه های یاهو groups.yahoo.com ، حضو فراوانی دارند و نباید تعجب کنید که بعضا ، در Room مسائل سیاسی یا مذهبی غربی در یاهو! ، کاربران ایرانی یاهو! به وفور یافت می شوند! مانند اقدام های گوگل در عدم ارتباط مجازی صحیح با خیل عظیمی از کاربران ایرانی این پایگاه مشهور وب ، شرکت یاهو! نیز برخی از خدمات خود را برای ایرانیان به حالت تعلیق یا قطع در آورده است که البته این مساله ، به وضح در بندهای شرایط ارائه خدمات به کاربران یاهو در شرایط مختلف ، تصریح شده است .
برای ان که در مورد شرایط ارائه خدمات یاهو اطلاعاتی کسب کنید حتما به نشانی : privacy.yahoo.com مراجعه کنید. خلاصه ، یاهو هم مقتضیاتی دارد که باید به ان ها عمل کند .
بزرگ ترین سایت اینترنت ، همانند گوگل ، ایرانیان بسیاری را در رده های مدیریتی ارشد در اختیار دارد. لکن ، نفوذ ایرانیان در رده های تصمیم گیری بزرگ ترین شرکت های اینترنتی جهان ، مثل گوگل و ebay و مایکروسافت و یاهو و ... ، نتوانسته است آن ها را به تغییر رفتار سازمانی جهت دار علیه اطلاع رسانی به کاربران ایرانی ،متقاعد کند. یاهو! اگر چه تا کنون بخش فارسی را به 15 بخش بین المللی خود اضافه نکرده است ، لکن از ارائه نسخه فارسی برخی از سرویس های مشهور خود که بعضا به زبان های عربی نیز ارائه می شوند ، خودداری می کند. در راستای اقداماتی که این پایگاه علیه کاربران ایرانی انجام داده است ، می توان به مسدود کردن IP های کاربران ایرانی برای ارسال ایمیل هاي SMTP اشاره نمود که از طریق outlook یا برنامه های دیگر ،این امر امکان پذیر نخواهد بود.این اقدام که در جهت جلوگیری از بمباران های ایمیلی (Mail Bomb) یا ایمیل های جعلی (Fake Mail) صورت گرفته، SMTP Server ِ یاهو دراولین گام فرستادن ایمیل، آدرسIP فرستنده میل را چک می کند تا اگر در محدوده (Range) خاصی بود، از ارسال ایمیل جلوگیری شود.
نمونه تصویر مسدود شدن IP در نشانی : www.partiasoft.com/picture_library/Yahoo-IPNotAllowed.jpg قابل مشاهده می باشد .
برای امتحان مسدود بودن IP خودتان، فرمان زیر را در منوی Run ویندوز بنویسید و نتیجه را مشاهده کنید: Cmd /k telnet mx1.mail.yahoo.com 25 این امر به احتمال زیاد به دلیل محبوبیت و کاربرد بیش از حد برنامه های مخرب یاهو، مانند FakeMailer و MailBomber در ایران صورت گرفته و کشور ایران در ارسال ایمیل های مستقیم به وسیله ی SMTP مسدود شده است.
البته این بدین معنا نیست که دیگر نمی توان از ایران ایمیل یاهو فرستاد. با استفاده از سیستم WebMail یاهو http://mail.yahoo.com همچنان امکان ارسال ایمیل وجود دارد.
پس باید در ارتباط با هر سایتی در وب ، خیلی غرق انتشار اطلاعات خصوصی و محرمانه خود نشویم و از این که آینده next.yahoo.com برخی از امکانات یاهو برای بخشی از کاربران وب مهیا نیست ، افسوس نخوریم!

برداشت آخر
به نظر می رسد ، پایگاه های مشهور وب در خدمات رسانی به کاربران ایرانی ، تابع سیاست های غرب هستند و در این اثنا ، حریم خصوصی و میدان عمل وبگردهای ایرانی را تحت الشعاع خواسته ها و برنامه های دولت مردان غربی کرده اند.
این که اکنون شاهد هستیم که مرکزی در قوه قضائیه برای اعاده دعوی ایرانیان علیه آمریکا دایر شده است ، فرصت نیکویی است تا حقوقدانان مسلط بر قواعد جرایم رایانه ای (cyber crime) کشور ، راه حل هایی برای حفظ حقوق هموطنان ایرانی در تور جهان گستر ، وضع کنند. حمایت از کاربران ایرانی در برابر تحریم های آنلاین و شفاف شدن رفتار سازمانی دولت در این باره ، از جمله مسائلی است که باید به آن توجه وِیژه ای مبذول داشت تا حرکت رو به رشد ایران در تولید محتوای الکترونیکی و فعالیت در وب ، با چالش جدی رو به رو نشود. به هر حال رعایت حقوق کاربران و اعاده آن در فضای مجازی ، باید پیش از گذشته در محافل علمی ایران مورد بررسی دقیق قرار بگیرد تا در این فضا ، حقوق ایرانیان خدشه دار نشود.