گزارشی از سریال رمضانی «تکیه بر باد»

مهاجرت عاطفه از شیراز به تهران
 از اواسط دهه ۷۰ تلویزیون رویکرد خود را نسبت به شیوه ساخت و مضمون سریال‌های مناسبتی تغییر و توجه به آثاری با فیلمنامه قوی، کارگردان حرفه‌ای و بازیگران شناخته‌شده را در دستور کار خود قرار داد. در این میان، ماه مبارک رمضان به شکل ویژه مورد توجه مدیران تلویزیون قرار گرفت و سریال‌های شبکه‌های مختلف به گونه‌ای تولید شدند که در کنار جذب مخاطب، به غنای مفهومی هم توجه کنند.
 این موضوع باعث شده مردم پای سفره افطار به تماشای این سریال‌ها بنشینند و عموما میزان نظرسنجی نشان داده سریال‌های مناسبتی ماه مبارک رمضان با استقبال مخاطبان همراه است. مطلع شدیم یکی از این سریال‌ها به نام «تکیه بر باد» به تهیه‌کنندگی حمیدرضا مهدوی و کارگردانی محمود معظمی، نیمی از تصویربرداری را پشت سر گذاشته و بزودی برای پخش در ماه مبارک رمضان آماده خواهد شد. این سریال در ۳۰ قسمت ۳۵ دقیقه‌ای به سفارش گروه فیلم و سریال شبکه تهران تولید می‌شود.
در این سریال فرامرز قریبیان و مهدی فخیم‌زاده در نقش‌های اصلی ظاهر شده‌اند. حضور این دو چهره سینمایی و تلویزیونی که در بسیاری از آثار شاخص نقش‌آفرینی کرده‌اند باعث می‌شود این اثر نیز خاطره‌خوش آثار قبلی این هنرمندان را دوباره زنده کند. البته باید بگویم این دو بازیگر نام آشنا برای اولین بار در یک اثر نمایشی با یکدیگر همبازی شده‌اند.

مهاجرت عاطفه از شیراز به تهران
 از اواسط دهه ۷۰ تلویزیون رویکرد خود را نسبت به شیوه ساخت و مضمون سریال‌های مناسبتی تغییر و توجه به آثاری با فیلمنامه قوی، کارگردان حرفه‌ای و بازیگران شناخته‌شده را در دستور کار خود قرار داد. در این میان، ماه مبارک رمضان به شکل ویژه مورد توجه مدیران تلویزیون قرار گرفت و سریال‌های شبکه‌های مختلف به گونه‌ای تولید شدند که در کنار جذب مخاطب، به غنای مفهومی هم توجه کنند.
 این موضوع باعث شده مردم پای سفره افطار به تماشای این سریال‌ها بنشینند و عموما میزان نظرسنجی نشان داده سریال‌های مناسبتی ماه مبارک رمضان با استقبال مخاطبان همراه است. مطلع شدیم یکی از این سریال‌ها به نام «تکیه بر باد» به تهیه‌کنندگی حمیدرضا مهدوی و کارگردانی محمود معظمی، نیمی از تصویربرداری را پشت سر گذاشته و بزودی برای پخش در ماه مبارک رمضان آماده خواهد شد. این سریال در ۳۰ قسمت ۳۵ دقیقه‌ای به سفارش گروه فیلم و سریال شبکه تهران تولید می‌شود.
در این سریال فرامرز قریبیان و مهدی فخیم‌زاده در نقش‌های اصلی ظاهر شده‌اند. حضور این دو چهره سینمایی و تلویزیونی که در بسیاری از آثار شاخص نقش‌آفرینی کرده‌اند باعث می‌شود این اثر نیز خاطره‌خوش آثار قبلی این هنرمندان را دوباره زنده کند. البته باید بگویم این دو بازیگر نام آشنا برای اولین بار در یک اثر نمایشی با یکدیگر همبازی شده‌اند.
 پس از هماهنگی با حسین فلاح، دستیار کارگردان به جاده مخصوص کرج می‌روم تا در یکی از لوکیشن‌های این سریال حاضر شوم و گزارشی را از روند تولید سریال تهیه کنم. طبقه پنجم ساختمانی در کیلومتر ۹ جاده مخصوص کرج، دفتر شرکتی دارویی است که مدیریتش به عهده محسنیان است که فخیم‌زاده نقش او را بازی می‌کند. عوامل سریال همه پر انرژی هستند. فلاح من را به عوامل معرفی می‌کند تا بتوانم گزارشم را تهیه کنم. یک ساعت منتظر می‌شوم تا سکانس‌هایی از این مجموعه تصویربرداری شود.
در این سکانس بازی فخیم‌زاده با شهرام عبدلی که نقش برادرش (ناصر)‌ را بازی می‌کند، تصویربرداری می‌شود. معظمی تنفسی اعلام می‌کند تا عوامل استراحت کوتاهی داشته باشند. وی که کارگردانی این مجموعه را به عهده دارد پیشتر ۲۷ قسمت از اپیزودهای مجموعه «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد» را کارگردانی کرده است. البته معظمی تاکنون ۶ تله‌فیلم ساخته که آخرین آن با عنوان «خانه کاغذی» هنوز پخش نشده است. معظمی از این‌که با تاخیر می‌آید عذرخواهی می‌کند و با نگاهی به صورتش می‌توان فهمید درصدد است اثری ماندگار تولید کند و به همین دلیل تمام توان خود را صرف این سریال کرده است. وی بازیگران حرفه‌ای و فیلمنامه قوی را از ویژگی‌های این سریال عنوان می‌کند و می‌گوید: پس از این‌که فیلمنامه را خواندم مطمئن شدم می‌توان سریالی مخاطب پسند تولید کرد به همین علت همکاری با این سریال را قبول کردم.
وی با اشاره به این‌که سریال‌های مناسبتی ماه مبارک رمضان همیشه با اقبال عمومی مخاطبان همراه است، تصریح می‌کند: اگر جذابیت‌های لازم در تولید سریال مورد توجه قرار نگیرد قطعا نمی‌توان انتظار داشت مخاطب با سریال همراه شود.معظمی به تیم جوان این سریال اشاره می‌کند و می‌افزاید: گروه تولید سریال، افراد جوان و علاقه‌مندی هستند که کنار بازیگران بنام و پیشکسوت در تلاشند اثر خوبی تولید کنند. به‌همین جهت از همه توانمندی خود در این خصوص استفاده می‌کنند. وی در پاسخ به این پرسش که استفاده از بازیگرانی که خود علاوه بر بازیگری از کارگردان‌های برجسته سینما و تلویزیون هستند مشکلی در کارگردانی‌اش به وجود نمی‌آورند، می‌گوید: در میزانسن، دکوپاژ و حتی در بازی از تجربیات آنها استفاده می‌کنم و ارتباط و تعامل بسیار خوبی بین ما وجود دارد چون هدف اصلی این گروه تولید اثر کیفی و موثر است.
معظمی می‌افزاید: باید در سریال‌سازی به مخاطبان امروز که دارای ویژگی‌های خاصی هستند توجه شود، چرا که مخاطبان امروز ما با توجه به رقبایی که داریم انتظار بیشتری از تلویزیون دارند، بنابراین وقتی براساس نظر مخاطبان سریال‌ تولید شود، تاثیرگذارتر و موفق‌تر خواهد بود.
وی خاطر نشان می‌کند: باید بپذیریم حضور عوامل خلاق و جوان موجب حرکت‌های تازه خواهد شد که در جذب مخاطب و تغییر ساختار سریال‌ها بسیار مثمرثمر خواهد بود.
اعتماد کارگردان به بازیگر، شرط اصلی است
فخیم‌زاده اولین نفری است که پس از تنفس آمادگی‌اش را برای ادامه ضبط اعلام می‌کند. بخش دوم سکانس در شرکت دارویی ـ که صحبت‌هایی میان فخیم‌زاده و عبدلی است ـ با چندبار تمرین تصویربرداری می‌شود. پس از اتمام این سکانس، با شهرام عبدلی در گوشه‌ای از لوکیشن می‌نشینیم تا در خصوص نقش‌اش و بازی در این سریال توضیح دهد. عبدلی از سال ۷۵ فعالیت‌اش را در حوزه آثار نمایشی با تله‌تئاتر «رستم و سهراب» آغاز کرد و پس از آن با سریال «خط قرمز» شناخته شد. وی با اشاره به نحوه همکاری‌اش با این سریال می‌گوید: من در این سریال نقش ناصر را دارم که در شرکت دارویی برادرم به او کمک می‌کنم. این شخصیت فردی خاکستری است که علاقه زیادی به‌برادرش دارد و به نوعی ارتباط عاطفی با او برقرار کرده است.
وی با بیان این‌که کارگردانان و تهیه‌کنندگان قدرت ریسک‌پذیری کمتری دارند، می‌گوید: معمولا انتخاب بازیگران بر اساس نقش‌های قبلی‌ای که داشته‌اند، صورت می‌گیرد به طور مثال اگر بازیگری در چند نقش‌ منفی بازی کند همیشه به او نقش منفی پیشنهاد می‌شود و کمتر اجازه ایفای نقش‌های دیگر به او داده می‌شود که این موضوع باعث می‌شود خلاقیت بازیگر گرفته شود؛ درحالی که کارگردان اگر قدرت ریسک‌پذیری داشته باشد می‌تواند از بازیگر براحتی بازی بگیرد و او را در نقش جدیدی به‌تصویر بکشد.
 وی شناخت کارگردان از بازیگرانش را بسیار مهم و ضروری عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: اگر کارگردان به توانایی‌های بازیگرش اعتقاد داشته باشد و بر همین اساس او را انتخاب کند قطعا در واگذاری شخصیت به آن با مشکل مواجه نخواهد شد، چون بازیگر علاقه‌مند است در اثری که بازی می‌کند بهترین و ماندگارترین نقش را به نمایش بگذارد.وی همکاری با بازیگرانی همچون فخیم‌زاده و قریبیان را فرصت بسیار خوبی برای کسب تجربه می‌داند و می‌افزاید: در هر صورت این بازیگران با تجربه و پیشکسوت هستند و من هم سعی می‌کنم در کنار بازی با آنها از نکات ارزشمندشان همیشه استفاده کنم.
عبدلی به ویژگی‌های سریال موفق اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر مخاطب مد نظر باشد و فیلمنامه و عوامل کیفی کنار هم قرار بگیرند می‌توان اثری تولید کرد که مورد رضایت مخاطبان قرار بگیرد.وی خاطرنشان می‌کند: معظمی کارگردان خوب و کاربلدی است و با توجه به این‌که فیلمنامه خوب نوشته شده و بازیگران بنامی هم در این سریال به ایفای نقش می‌پردازند، قطعا با پخش سریال می‌تواند بسیاری از مخاطبان را پای گیرنده‌های تلویزیون بکشاند.
عموم مخاطبان مهم هستند، نه تعدادی خاص
مهدی فخیم‌زاده برای همه ما شناخته شده است. همیشه کارهای او چه در بازیگری و چه در کارگردانی با استقبال عمومی مخاطبان مواجه می‌شود. وی که علاوه بر بازیگری وظیفه مشاور کاگردانی را نیز عهده دارد تلاش می‌کند با دقتی بیشتر در این سریال به ایفای نقش بپردازد. وی درخصوص نحوه همکاری‌اش با این سریال می‌گوید: معظمی سال‌ها دستیار من بوده و من به ویژگی‌هایش کاملا آشنا هستم و می‌دانم که او جوان‌ با استعداد و موفقی است که می‌تواند اثرهای خوبی را تولید کند به همین سبب علاوه بر مشاوره، بازی در این سریال را پذیرفتم. وی معتقد است: فیلمنامه با دقت کافی نوشته شده و گروه تولید نیز پتانسیل لازم برای تولید اثری موفق را دارد.
فخیم‌زاده در پاسخ به این پرسش که عکس‌العمل کارگردان در مقابل نکات و مشاوره‌های شما چگونه است؟ می‌گوید: من دخالتی در کارگردانی نمی‌کنم و بیشتر معظمی سعی می‌کند از زاویه دید خودش این سریال را به تصویر بکشد علاوه بر این‌که معظمی خودش کارگردان حرفه‌ای است و تاکنون آثار نمایشی از جمله تله‌فیلم و سریال‌هایی را نیز کارگردانی کرده و توانسته قابلیت‌های خودش را اثبات کند. وی با اشاره به این‌که من هیچ‌گاه برای جشنواره یا مخاطب خاص فیلم تولید نکرده‌ام، می‌افزاید: به شخصه در همه آثارم سعی کردم به مخاطب عام توجه کنم و با این‌گونه مخاطبان ارتباط برقرار کنم. البته به این موضوع توجه کرده‌ام که علاوه بر مخاطب عام اثری بسازم که نظر مخاطب خاص را هم برانگیزد و با آن هم بتواند ارتباط برقرار کند.فخیم‌زاده که ایفاگر نقش محسنیان در این مجموعه است به تفاوت‌های فعالیتش در حوزه بازیگری و کارگردانی اشاره می‌کند و می‌افزاید: معمولا سعی می‌کنم در آثارم متفاوت باشم و مخاطب با دیدن نقشم در این سریال این تفاوت را بیشتر حس خواهد کرد چرا که تاکنون چنین نقشی را بازی نکرده‌ام.
گروهی نوشتن حُسن است
عباس نعمتی نویسندگی این مجموعه را به عهده دارد. وی با همکاری ۲ نفر از دوستانش سریال «تکیه بر باد» را به رشته تحریر درآورده است. وقت شام است و عوامل هر کدام مشغول صرف شام خوردن هستند. نعمتی جوان خوشرویی است که هنگام شام خوردن به سوال‌هایم پاسخ می‌دهد. وی در خصوص داستان این سریال می‌گوید: «تکیه بر باد» یک ملودرام اجتماعی را روایت می‌کند و مضمون داستان آن برپایه مهاجرت و تبعات آن بنا شده است.وی می‌افزاید: داستان این سریال از جایی آغاز می‌شود که دختری به نام عاطفه در دانشگاه تهران قبول می‌شود. او باید از شیراز به تهران بیاید. تلاش او برای آمدن به تهران بر زندگی آدم‌های بسیاری تاثیر می‌گذارد. او به تهران می‌آید و سعی می‌کند خودش را با شرایط این شهر بزرگ وفق دهد، اما واقعیت این است که انجام این‌کار برای این دختر جوان خالی از دردسر نیست.
وی به ویژگی‌های فیلمنامه و تولیدات نمایشی در ماه مبارک رمضان اشاره می‌کند و می‌گوید: مخاطب در ماه مبارک رمضان آمادگی و توقع بیشتری دارد تا مفاهیم اخلاقی و دینی پیچیده‌تری برایش طرح شود. این سریال که رئالیستی و اجتماعی است سعی می‌کند مفاهیم عمیق دینی و اخلاقی را در بستر خانواده بررسی کند و با واکاوی این مفاهیم مخاطب آگاهی بیشتری نسبت به موضوعات دینی و اخلاقی بیابد و امیدبخش و امیدآفرین باشد.
نعمتی در پاسخ به این پرسش که چطور می‌توان مشکل کمبود فیلمنامه خوب را حل کرد، می‌گوید: هیچ‌کس در فیلمنامه سرمایه‌گذاری نمی‌کند. کارگردان، تهیه‌کننده و حتی مدیران، اعتبار کافی را برای این بخش از تولید در نظر نمی‌گیرند در حالی که مهم‌ترین شاکله تولید یک اثر نمایشی فیلمنامه است.
افسانه پاکرو، بهزاد خداویسی، شراره دولت‌آبادی، نگین معتضدی، محمد مهدوی و… از جمله بازیگرانی هستند که در این سریال در نقش‌های متفاوت دیده خواهند شد. افسانه پاکرو، همان دختری است که از شیراز عازم تهران می‌شود. سال گذشته هم این بازیگر جوان را در سریال «در مسیر زاینده‌رود» دیدیم. در مسیر زاینده‌رود ساخته حسن فتحی سال گذشته در شب‌های ماه رمضان از شبکه یک سیما پخش شد.