سرمایه: صبح ها در راه رفتن به سرکار به مغازه ای می رود، با فروشنده گپی می زند، کیک کوچک صبحانه می خرد و در نهایت یک بطری آب ۲۵۰ تومانی هم می خرد. کاری که بسیاری از افراد دیگر نیز در طول روز انجام می دهند و پول شان را صرف خرید بطری های آب معدنی می کنند. به طوری که اگر در سال ۱۳۷۰ ، ۱۰ میلیون بطری آب معدنی در کشور تولید می شد امروز این میزان به ۱۸۰ میلیون لیتر در سال رسیده است اما سرنوشت بطری های کوچک آب معدنی بعد از مصرف چه می شود؟ تهران بزرگ چند مسیل دارد. یکی از مسیل ها را از شمال به جنوب که دنبال کنی، می رسی به اتوبان افسریه. بدون اغراق ۱۰۰ هزار قوطی و بطری های به اصطلاح یک بار مصرفی را می بینی که مانع حرکت آب در مسیل شده اند. کلانی کارشناس محیط زیست از ژن های نهفته ای در انسان ها می گوید که به خاطر همین بطری های آب معدنی در انسان ایجاد شده و نتیجه آن ابتلا به انواع سرطان ها، تولدهای ناقص الخلقه و بسیاری از بیماری های ناشناخته است.

سرمایه: صبح ها در راه رفتن به سرکار به مغازه ای می رود، با فروشنده گپی می زند، کیک کوچک صبحانه می خرد و در نهایت یک بطری آب ۲۵۰ تومانی هم می خرد. کاری که بسیاری از افراد دیگر نیز در طول روز انجام می دهند و پول شان را صرف خرید بطری های آب معدنی می کنند. به طوری که اگر در سال ۱۳۷۰ ، ۱۰ میلیون بطری آب معدنی در کشور تولید می شد امروز این میزان به ۱۸۰ میلیون لیتر در سال رسیده است اما سرنوشت بطری های کوچک آب معدنی بعد از مصرف چه می شود؟ تهران بزرگ چند مسیل دارد. یکی از مسیل ها را از شمال به جنوب که دنبال کنی، می رسی به اتوبان افسریه. بدون اغراق ۱۰۰ هزار قوطی و بطری های به اصطلاح یک بار مصرفی را می بینی که مانع حرکت آب در مسیل شده اند. کلانی کارشناس محیط زیست از ژن های نهفته ای در انسان ها می گوید که به خاطر همین بطری های آب معدنی در انسان ایجاد شده و نتیجه آن ابتلا به انواع سرطان ها، تولدهای ناقص الخلقه و بسیاری از بیماری های ناشناخته است.

کلانی می گوید: «در حال حاضر تکنیکی برای جمع آوری بطری های آب معدنی در کشور وجود ندارد بنابراین این پلاستیک ها به مراتع می رود، در خاک فرو رفته و مواد شیمیایی آن به گیاهان و علف هایی رسوخ می کند که غذای حیوانات و دام هاست.»

انسان ها نیز با خوردن گوشت دام ها در زنجیره ورود آلودگی شیمیایی مشارکت دارند. اینگونه است که آلودگی زنجیروار از بطری های آب معدنی تبدیل به ژنی نهفته و خطرناک در انسان می شود.
به گفته این کارشناس محیط زیست، تهرانی ها به ویژه ساکنان جنوبی این کلانشهر جزء گیرندگان اثرات مخرب این بطری ها هستند و اگر ۱۰ سال بعد به طور ناگهانی بیماری عجیبی در میان تهرانی ها شایع شد نباید تعجب کرد. این همان اثر زباله های پلاستیکی و بطری های آب معدنی ای است که بازیافت نشده است.

این بطری ها آینده تیره ای را برای سلامت شهروندان به تصویر می کشند اما گرایش افراد به استفاده از آنها همچنان بالاست. در حال حاضر بطری های پلاستیکی آب به سرعت در خیابان ها، قهوه خانه ها، اداره ها و زمین های بازی به صورت یکی از ابزارهای زندگی نوین درمی آیند.

فرهنگ مصرف آب های بسته بندی شده در بطری ها به شکلی است که با تلفن همراه مقایسه شده است: «دیدن بطری های آب در دست مردم، مانند داشتن تلفن همراه شده است. در دست راست افراد تلفن و در دست چپ شان بطری آب معدنی قرار دارد.»

همین تمایل بالا به مصرف این آب ها باعث شده که هواداران محیط زیست دائماً این سوال را بپرسند که چه بر سر این همه بطری پس از مصرف می آید؟

ماده اصلی این بطری ها «ترفتالات پلی اتیلن» از مشتقات نفت است که حتی وقتی در کوره های ویژه سوزانده می شود و با زباله های معمولی درهم می شود، می تواند گازهای خطرناکی تولید که بعداً جو را نابود کند.

کارشناسان محیط زیست معتقدند چرخه مربوط به بطری های پلاستیکی آب از هنگام درست شدن تا زمانی که از بین برده می شوند کاملاً بر محیط اطراف ما تاثیر منفی می گذارند. چنین بطری های خطرناکی برای نگهداری آبی، مورداستفاده قرار می گیرند که برای نخستین بار زندگی را به جهان می آورد و آن را حفظ کرد. هواداران محیط زیست این مساله را در سه مقوله نفت، پلاستیک و آلودگی مستتر می دانند، هر سه روندی که آب را از منابع زیرزمینی به مغازه ها و سرانجام به دست مصرف کننده می رساند، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. یکی از ساکنان جنوبی ایران از تاثیر مخرب زیست محیطی این بطری ها به خوبی مطلع است. عرق روی پیشانی اش را خشک می کند و از من می خواهد در این گزارش از خوبی آب های معدنی بنویسم: «به آب های لوله کشی شده اطمینان ندارم حتی در خانه جنوبی ها دستگاه تصفیه آب دیده می شود تا آب ناسالم لوله ها را بعد از تصفیه مصرف کنیم. در مناطق گرمسیری استفاده از آب های معدنی در بطری های بسته بندی شده ضروری است.»

یکی دیگر از شهروندان تهرانی هم در خانه اش بطری های پنج لیتری آب معدنی را در گوشه آشپزخانه اش ردیف کرده است. او هم برای آشامیدن ترجیح می دهد آب معدنی استفاده کند. چرا که اعتمادی به آب لوله کشی شده ندارد.

این در حالی است که کارشناسان بهداشت می گویند: «پژوهشی نشان نداده که آب بسته بندی شده، سالم تر یا طبیعی تر از آب لوله کشی است.»

همچنین آنها بر این اعتقادند خرید اینگونه آب ها، ۳۰۰ برابر استفاده از آب لوله کشی هزینه برمی دارد.
یکی از هزینه هایش هم هزینه درمان است که کلانی به آن اشاره می کند و معتقد است اگر از حالا به فکر بازیافت و جمع آوری صحیح بطری های آب معدنی باشیم، می توانیم از هزینه های کلان درمان بیماری های ناشی از آن خودداری کنیم.

همچنین آب های یخ زده در بطری های پلاستیکی هم نکته ای است که نباید از کنار آن به سادگی گذشت. در گرمای تابستان مقابل آب میوه فروشی ها نوشته شده «آب معدنی تگری موجود است» و شهروندان خسته از گرمای تابستان و شلوغی شهر به فروشنده توصیه می کنند، خنک ترین آب را به او بدهند اما کارشناسان بهداشت توصیه می کنند از آب های یخ زده درون این بطری ها استفاده نکنیم. هدایت حسینی مدیرکل نظارت بر مواد غذایی و آشامیدنی وزارت بهداشت هم توصیه می کند بطری های پلاستیکی از جنس ترفتالات اتیلن هستند که در صورت انجماد آب تغییراتی در پلیمرهای این ظروف ایجاد می کند.

او می گوید: «این ظروف صرفاً برای نگهداری آب در درجه حرارت یخچال (صفر تا ۴۰ درجه سانتیگراد) طراحی شده اند به عبارتی، طراحی آنها برای شرایط سرد و خنک است نه انجماد.»

اما او در ادامه سخنانش یادآوری می کند آب های معدنی این بطری ها به لحاظ میکروبی و شیمیایی بررسی می شوند و پس از اثبات معدنی بودن مجوز عرضه صادر می شود.
–
بطری های آب معدنی در جهان
آمریکا بزرگ ترین مصرف کننده آب بسته بندی شده در جهان است. مکزیک، چین و برزیل هم جزء کشورهای پرمصرف در این حوزه شناخته شده اند.در سال ۲۰۰۶ تنها در آمریکا ۱۵ میلیارد دلار صرف خرید بطری های آب شد، این میزان در عین حال هشت میلیارد و ۲۵۰ میلیون گالن (۳۷ میلیارد و ۶۴۷ میلیون و ۵۰۰ هزار لیتر) از منابع طبیعی را کاهش داد.

افزایش مصرف آب های بسته بندی شده در بطری به این کشور ختم نمی شود. در گزارشی که واشنگتن پریزوم در سال جاری منتشر کرده، یادآور شده گرایش ساکنان کشورهای خاورمیانه به مصرف آب های در بطری زیاد شده است. در سال ۲۰۰۶ مصرف سرانه شهروندان امارات به طور متوسط بیش از ۲۱۶ لیتر بود که این میزان پس از ایتالیا بالاترین مصرف سرانه در جهان سوم محسوب می شود.

هرچند امارات جزء کشورهایی است که در منطقه جغرافیایی خشک واقع شده اما این گرایش بالا به مصرف به کشورهای با آب و هوای خشک محدود نمی شود و در بسیاری از کشورها تبدیل به مد شده است.در این گزارش همچنین بر این افسانه که آب بسته بندی شده از آب لوله کشی سالم تر است، مهر بطلان زده شده است: «۲۲ تریلیون و ۷۵۰ میلیارد لیتر آب بسته بندی شده که همه ساله از مرزهای بین المللی عبور داده می شود از طریق خشکی، دریا و هوا به بازارهای مقصد می رسد که هر یک از وسایل نقلیه مورداستفاده، گازکربنیک زیادی در هوا پخش می کند که این امر سبب می شود گرمایش زمین که هم اینک نیز در حدی خطرناک قرار دارد، خراب تر شود.» هواداران محیط زیست در آمریکا نیز نگرانی شان را از سرنوشت این بطری ها پنهان نمی کنند. براساس برآوردهای سال گذشته در این کشور چهار میلیارد پوند (یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون کیلو) بطری پلاستیکی دور ریخته شدند. به طوری که تنها در نیویورک از هر پنج بطری خالی چهار عدد به صورت زباله دفن شدند.به همین دلیل آنها معتقدند در مهار تاثیرهای منفی این بطری ها تک تک افراد باید تلاش کنند: «می توان با استدلال در مورد خرج خرید آب بسته بندی شده مانور داد و اینکه سالانه باید برای مصرف این نوع آب ۱۴۰۰ دلار پرداخت، در صورتی که استفاده از همین میزان آب لوله کشی ۴۹ سنت هزینه برمی دارد.»