چند حاشیه درباره قلاده های طلا

از همان زمان که تصمیم گرفته شد تا فیلم «قلاده های طلا» ساخته شود، یک برچسب بر آن قرار گرفت تا اهمیتی که این فیلم و نگاهش مطرح می کند، از نظر مسوولان اعلام شود: «سیاسی ترین فیلم سینمای ایران» و کارگردانش «ابوالقاسم طالبی» شد. سینماگر همیشه منتقد دولت اصلاحات که پیشتر فیلم «آقای رییس جمهور» را در نقد انتخاب رییس دولت هشتم ساخته بود و اعتقاداتش را همواره با استفاده از کلمه فاشیست برای اصلاح طلبان به کار می برد. فیلم چه در زمان ساخت و چه بعد از آن با حاشیه های بسیاری همراه بود. طالبی ابتدا مطرح کرده بود که می خواهد با هر چهار نامزد سخن بگوید، می خواهد مواضع تمام نامزدها و گروه ها را مطرح کند و دست های پشت پرده را نشان دهد. بیش از یک سال برای فیلمنامه و تحقیقات آن وقت و زمان گذاشته شد. برای پیدا کردن افرادی که در آن بازی کنند زمان زیادی طول کشید، بعضی نام ها مطرح شدند که تکذیب شدند. گروه برای فیلمبرداری می خواست به برخی کشورهای خارجی برود که ویزا دریافت نکرد و به همین ترکیه قناعت کرد. در این میان وقفه هایی هم پدید آمد. اما بزرگ ترین حاشیه درباره توقیف آن بوده است که در زمان نمایش در جشنواره بسیار به آن پرداخته شد. کارگردانش مرجع این توقیف را از جایی بالاتر از وزارت ارشاد دانست و مدام این را مطرح کرد.

فیلم وقتی یک بار در سالن مردمی به نمایش درآمد، با کف و سوت همراه شد که بلافاصله پس از آن نمایش در سالن مطبوعات لغو شد، زمان اکران اندکی عقب افتاد، جلسات نمایندگان دو وزارتخانه پشت درهای بسته سالن های برج میلاد ادامه پیدا کرد و برای شب برگزاری تدابیری ویژه همچون چراغ روشن در طول نمایش فیلم، حضور افراد غیر رسانه ای به طور سازماندهی شده، کنترل عبور و مرور ماشین ها و… اندیشیده شد تا سرانجام فیلم به نمایش درآمد؛ فیلمی که پر از جاهای خالی است. آدم های رده بالا از مامور انتظامی گرفته تا معاون وزارت اطلاعات همه جاسوس هستند. دلایل برای این جاسوس شدن ها رقیق است. این مامورها توانایی هر کاری را دارند. مامورها مدام در حال تکه انداختن به یکدیگر هستند. یک مامور زیردست می تواند دستور آزادی را بدهد و وقتی آن شخص به خاطر این اشتباه کشته می شود، اندکی احساس ناراحتی نمی کند و آن را بخشی از ماجرا می داند. این مامور با بازی امین حیایی با لباس سبز قرار است این جاسوس را پیدا کند آن هم وقتی از کار معلق شده است. مامور انتظامی هم جاسوس است چون چند سال پیش برای گرفتن ویزا به سفارت رفته است و از همان زمان حاضر شده هرکاری انجام دهد تا بتواند به دیدن پسرش به انگلیس برود. منافقین، سلطنت طلب ها و… زیردست یک نفر هدایت می شوند و تمام آشوب های خیابانی بر عهده آنان است. حمله به پادگان بسیجی ها را سازماندهی می کنند.

فیلم بخش های مستندی دارد که بر ال سی دی های بزرگ وزارت اطلاعات نشان داده می شود. همین صحنه های مستند در سالن مطبوعات توانست باعث یادآوری آن روزها شود. این فیلم با پشتوانه وزارت ارشاد ساخته شده است. از نظر وزیر ارشاد این فیلم می تواند به اندازه صدها کتاب و رساله تاثیرگذار باشد. این تصور که در کشوری زندگی می کنید که دیگران می توانند هر کاری را در آن انجام دهند، آدم بکشند، تظاهرات و راهپیمایی برگزار کنند، به پایگاه حمله کنند یا اینکه مامور انتظامی یا اطلاعات به راحتی کسی را که مجرم است، آزاد می کند و… . این نفوذ هم در نیروی انتظامی است که بیشتر باعث به وجود آوردن رعب و وحشت است. اتفاقی که همزمان در زمستان سال ۸۸ نمایش فیلم «به رنگ ارغوان» عکس این احساس را به وجود آورد. در آن فیلم همه چیز تحت کنترل بود و اینجا نه. در اینجا ماموران نیروی انتظامی مدام به ماموران این وزارتخانه هشدار می دهند اوضاع از کنترل خارج شده ولی آنها گوش نمی دهند. این فیلم برخلاف «به رنگ ارغوان» هرچقدر می توانست قدرت و احساس یک مامور را نشان دهد، بیشتر به تخریب کل وزارتخانه و عملکرد آن می پردازد.

شخصیت مامور را که در نهایت جاسوس از کار درمی آید، حمیدرضا پگاه بازی می کند که خونسردی یک مامور عالی رتبه را درآورده است. از آن طرف امین حیایی به عنوان یک مامور اجرایی اطلاعات پر از ندانم کاری است. فیلم مجموعه ای از تصاویر مستند است که مرور خاطرات شفاهی افکار عمومی و مستندات موجود را در برگرفته است و یاد و خاطره انتخابات ۸۸ را و فضای آن را زنده می کند. حاشیه های این فیلم همچنان ادامه دارد به خصوص بعد از سخنان طالبی که سعی داشت با وجود برشمردن تمام حمایت هایی که از او شده است، فیلم را بدون جهت گیری بداند که البته او سعی کرده توهین به طرفین انتخابات در فیلم نباشد و بیشتر اتفاقات بعد از انتخابات ۸۸ را یک پروژه طراحی شده از خارج و آدم های شکست خورده انقلاب می داند. حسین قدیانی از حامیان این فیلم است که در تشریح سختی ها و احساس وظیفه کردن برای ساخت چنین فیلمی مطلبی مفصل با عنوان «قلاده های طلا، جاده های بلا» نوشته است. هرچند در حاشیه ای دیگر میزان دستمزد ابوالقاسم طالبی رقمی معادل دومیلیارد تومان مطرح شده است. وقتی خبر رسید که این فیلم توقیف است، برخی رسانه ها و وبلاک ها از ظلم مضاعف به خود و همفکران شان گفتند. با این حال وزیر ارشاد با اشاره به اینکه «در این فیلم صف مردم را از صف افرادی که به دنبال تنش و درگیری بوده اند جدا کرده است»، در پاسخ به این پرسش خبرنگار فارس که آیا به زودی منتظر پروانه نمایش این فیلم باشیم به گفتن عبارت «ان شاءالله» بسنده کرد.