مصطفی زمانی؛ از حضرت یوسف‌ تا جیب‌ بری!

شاید باورتان نشودکه مصطفی زمانی که روزی نقش حضرت یوسف‌(ع) را بازی می‌کرد این روزها در خیابان‌های سردوشلوغ تهران مشغول جیب‌بری است تا بتواند امرارمعاش کند. تعجب نکنید او بازی در نقش دزد در فیلمی را قبول کرده که کارگردانش سیاوش اسعدی است. گریم و چهره او در این فیلم آنقدر متفاوت است که دیگر با دیدنش ناخودآگاه نمی‌گوییم «یوزارسیف»؛ با مصطفی زمانی جیب‌بر، گپی در مورد نقش جدیدش زدیم تا ببینیم با این کاراکتر چطور کنار آمده است.

دست به چهره‌ام بزنید
گریم و چهره شما در این فیلم بسیار متفاوت است، قبل از دیدن این گریم خود من در ذهنم این سوال بود که آیا مصطفی زمانی به درد این نقش می‌خورد، چطور شد که این گریم متفاوت را قبول کردید؟
من وقتی یک فیلمنامه را می‌خوانم و از آن خوشم می‌آید حالا به هردلیلی، خودم را به دست کارگردان آن کار می‌سپارم. این‌که بعضی از بازیگرها به‌خصوص ستاره‌ها دست به چهره‌شان نمی‌زنند قواعد و مباحث‌ حاشیه‌ای است که من همیشه از آن فراری بوده‌ام. این قواعد هیچ مبنایی ندارد و فقط تعداد معدودی از بازیگرها که چهره‌شان حرف اصلی را می‌زند آن را عملی می‌کنند. به نظر من یک بازیگر باید براساس شخصیتش در فیلم به نظر گریمور و کارگردان احترام بگذارد و آن گریم را بپذیرد در غیر این‌صورت که اصلا نمی‌شود کار کرد. من تا به امروز گریم‌های متفاوتی را تجربه کرده‌ام، گریم‌هایی که هرکدام با دیگری زمین تا آسمان فرق داشته و مشکلی با این مسئله نداشته‌ام. به نظر من گریمی که برای هر نقشی طراحی می‌شود باید روی آن شخصیت بنشیند. سینما بیننده‌های خاص خودش را دارد و عوام ما کمتر به سینما می‌روندپس من باید به دنبال رضایت آن خواصی باشم که به سینما می‌آیند.

این فیلم خاص است
این دومین فیلم بلند سیاوش اسعدی است،‌ چطور شد که قبول کردید در فیلم او بازی کنید؟
یک سال قبل سیاوش در مورد فیلمنامه با من صحبت کرده بود و قرار شد همان سال ضبط این فیلم شروع شود اما به دلیل مشکلاتی که به وجود آمد ضبط فیلم به تعویق افتاد. خوشبختانه امسال در این روزهای سرد این مشکلات رفع شده و فیلمبرداری فیلم «جیب‌بر خیابان جنوبی» آغاز شده است. فیلمنامه این فیلم خاص است و نقشی هم که به من سپرده شده از آن نقش‌هایی است که کمتر پیش می‌آید یک بازیگر فرصت و شانس آن را پیدا کند که در آن ایفای نقش کند. علت خاص بودنش فضای غریب آن است، فضایی که نویسنده‌ها و کارگردان‌های ما کمتر با آن آشنا هستند و کمتر سراغ آن می‌روند. خوشبختانه سیاوش اسعدی این فضا را به خوبی می‌شناسد و خیلی زیبا آن را نوشته و دارد آن را به تصویر می‌کشد.

هرکس راه خودش را می‌رود
محمدرضا گلزار و بهرام رادان ۲ستاره سینمای ایران هستند که البته تفاوت‌هایی با هم  دارند، شما هم  بسیاری از فاکتورهای این ۲نفر را دارید شما دوست دارید راهی که می‌روید مشابه کدام یکی از این ۲ستاره باشد؟
من نمی‌خواهم پیرو راهی باشم که بازیگران همسن‌و‌سالم قبلا رفته‌اند. اگر یک بازیگر بخواهد درکارش موفق و برای آینده شغلی‌اش نقشه کشیده باشد باید راهی را که به آن اعتقاد دارد انتخاب کند و برای راهی که می‌رود برنامه‌ریزی کند. من به این مسیر برنامه‌ریزی شده بسیار اعتقاد دارم و خودم هم از این قاعده مستثنا نیستم. اگر الان محمدرضا گلزار یا بهرام رادان در کارشان موفق هستند و به عنوان ستاره‌های سینما شناخته شده‌اند به این دلیل است که این ۲ هیچ‌کدام راه کسی را نرفته‌اند و در مسیری گام برداشته‌اند که به آن اعتقاد داشته‌اند یا برای‌شان پیش آمده است. درنهایت شاید تمام این مسیرها برای بسیاری از بازیگران مشابه باشد، مثلا شاید مسیر من تاحدودی شبیه بهرام رادان باشد یا شبیه به محسن تنابنده یا محمدرضا گلزار، اما هر بازیگری راه خود را دارد و باید در این راه درست گام بردارد.

چرا فیلم‌های من نمی‌فروشد
شما تعریف خاصی برای ستاره شدن دارید؟
به نظر من ستاره باید با خودش صداقت داشته باشد و بتواند از عهده نقش‌هایی که به او سپرده می‌شود به خوبی برآید. ستاره تکیه‌اش باید بر بازی‌اش باشد نه ظاهر و قیافه‌اش. اگر بازیگر بتواند با هنر باز‌ی‌اش با مردم و مخاطب ارتباط برقرار کند کم‌کم تبدیل به ستاره می‌شود. او باید بتواند با هنرش به این حرفه خدمت کند و درنهایت قضاوت این‌که ستاره هست یا نیست را به عهده مردم و منتقدان بگذارد.

شما فاکتورهای زیادی از ستاره شدن را دارید، اما تا به حال فیلم‌هایی که در آن‌ها به ایفای نقش پرداخته‌اید کم‌فروش بوده‌اند، به نظر شما دلیل این اتفاق چیست؟
فروش یک فیلم ارتباط مستقیمی با تهیه‌کننده دارد. وظیفه من به عنوان یک بازیگر بازی کردن در فیلم‌هایی است که براساس فیلمنامه یا حضور کارگردان خوب در آن‌ها را قبول می‌کنم. البته میزان فروش یک فیلم به سلیقه مردم بستگی دارد؛ سلیقه‌ای که هرروز تغییر می‌کند و نمی‌توان معیاری برای آن درنظر گرفت. همین الان اگر شما به فیلم‌های در حال اکران نگاه کنید در میان آن همه فقط ۳-۲ تا فیلم خوب می‌بینید که هم کارگردانی، هم فیلمنامه و هم بازیگرانش حرفی برای گفتن دارند اما این فیلم‌ها فروش آن‌چنانی ندارند. بازیگرهای این فیلم‌ها سوپراستارهای سینمای ایران هستند پس نمی‌توان به آن‌ها خرده گرفت که چرا فیلم‌تان کم‌فروش است. من هم اگر قبول کنم فیلم‌های گیشه‌ای یا فیلم‌هایی که به سلیقه عوام مردم نزدیک است را بازی کنم یا فیلم‌هایی را قبول کنم که مخاطب آن‌ها بیشتر جوانان و نوجوانان هستند، مطمئن باشید فیلم‌هایم پرفروش خواهند شد.

به دنبال سیمرغ
یعنی تابه‌حال در فیلم‌های خاص کودک و نوجوان بازی نکرده‌اید و ممکن است در آینده بازی کنید؟
بله، البته فیلمنامه این سبک کارها برایم مهم است و اگر روزی فیلمنامه خوبی به دستم برسد که مخاطبش این قشر باشد حتما قبول می‌کنم. بزرگ‌ترین معضل سینمای ما کمبود فیلمنامه خوب است. البته نه این‌که ما نویسنده خوب نداشته باشیم موضوع این است که فیلمنامه‌نویس‌های ما وقتی می‌خواهند موضوعی را بنویسند که مشکل جامعه و مردم ماست دست‌شان می‌لرزد.

منظور شما قواعد و چهارچوب‌های جامعه است که باید رعایت شود؟
قانون‌هایی وجود دارد که برای همه‌چیز چهارچوب ایجاد کرده، بسیاری از نویسنده‌ها و کارگردان‌ها معتقدند و اگر این چهارچوب‌ها برداشته شود فیلمنامه‌ها و فیلم‌ها بهتر می‌شوند. به هرحال هر جامعه قوانین خود را دارد که باید رعایت شود اما یکسری عوامل دست به دست هم داده‌اند که نگاه‌ها شبیه به هم و همه‌چیز تکرار شود.

برای جشنواره فجر امسال چه فیلم‌هایی دارید؟ آیا امیدی به گرفتن سیمرغ هست؟
فکر می‌کنم ۴ یا ۵ فیلم در جشنواره امسال داشته باشم، فیلم‌های «ملکه» ساخته محمدعلی باشه آهنگر، «یک عاشقانه ساده» ساخته سامان مقدم، «سبب من» بهرام بهرامیان، «من همسرش هستم» ساخته مصطفی شایسته و فیلم «جیب‌بر خیابان جنوبی». هر بازیگری به گرفتن سیمرغ فکر می‌کند من هم امیدوارم که روزی این جایزه را به دست بیاورم. امسال هم که تعداد فیلم‌هایم زیاد است، امیدوارم که این اتفاق بیفتد.