فقر آهن و علل گوارشی
آهنی که فرد به صورت مواد غذایی مصرف میکند، به طور عمده جذب گلبولهای قرمز خون شده و در مواردی که فرد دچار خونریزی آشکار و یا پنهان شود فقر آهن عارضه مهمی است که به وجود آمده و او را دچار مشکل خواهد کرد.
همچنین از آنجایی که معمولاً آهن مواد غذایی در ناحیه ابتدایی روده باریک جذب میشود، بیماریهای گوارشی و یا آن دسته از عارضههایی که با اختلال جذب همراه هستند فقر آهن را به دنبال دارند.
فقر آهن و علل گوارشی
خونریزیها گاه به صورت آشکار اتفاق میافتد و برخی اوقات خونریزیهای داخلی رخ می دهد. دستگاه گوارش و دستگاه ادراری، دو عضوی هستند که ممکن است خونریزی مخفی در بدن ایجاد کنند.
دکتر شهرام آگاه فوق تخصص بیماریهای گوارش و کبد و دانشیار دانشگاه در این خصوص میگوید: سیکل ماهیانه در زنان با دفع خون و از دست دادن آهن همراه است. حال اگر در این دوران مصرف آهن خوراکی زنان کاهش یافته و یا خونریزی شدیدی داشته باشند فقر آهن به صورت محسوستری بروز میکند به همین دلیل در شرح حال زنان مشکوک ابتلا به فقر آهن، وضعیت سیکل ماهیانهشان بررسی میشود.
به علاوه با توجه به اینکه دستگاه گوارش محل جذب آهن در بدن است و سطح وسیعی را در بر میگیرد
آهنی که فرد به صورت مواد غذایی مصرف میکند، به طور عمده جذب گلبولهای قرمز خون شده و در مواردی که فرد دچار خونریزی آشکار و یا پنهان شود فقر آهن عارضه مهمی است که به وجود آمده و او را دچار مشکل خواهد کرد.
همچنین از آنجایی که معمولاً آهن مواد غذایی در ناحیه ابتدایی روده باریک جذب میشود، بیماریهای گوارشی و یا آن دسته از عارضههایی که با اختلال جذب همراه هستند فقر آهن را به دنبال دارند.
فقر آهن و علل گوارشی
خونریزیها گاه به صورت آشکار اتفاق میافتد و برخی اوقات خونریزیهای داخلی رخ می دهد. دستگاه گوارش و دستگاه ادراری، دو عضوی هستند که ممکن است خونریزی مخفی در بدن ایجاد کنند.
دکتر شهرام آگاه فوق تخصص بیماریهای گوارش و کبد و دانشیار دانشگاه در این خصوص میگوید: سیکل ماهیانه در زنان با دفع خون و از دست دادن آهن همراه است. حال اگر در این دوران مصرف آهن خوراکی زنان کاهش یافته و یا خونریزی شدیدی داشته باشند فقر آهن به صورت محسوستری بروز میکند به همین دلیل در شرح حال زنان مشکوک ابتلا به فقر آهن، وضعیت سیکل ماهیانهشان بررسی میشود.
به علاوه با توجه به اینکه دستگاه گوارش محل جذب آهن در بدن است و سطح وسیعی را در بر میگیرد، چنانچه در طول این دستگاه خونریزی ایجاد شود و یا سیستم هضم و جذب بدن فرد توانایی جذب آهن را نداشته باشد، کمبود آهن بارز میشود که از علائم آن میتوان به مدفوع سیاهرنگ، دیده شدن خون در مدفوع و استفراغ خونی روشن اشاره کرد. در بعضی موارد هم میزان خونریزی مختصر بوده و علائم بالینی واضحی ندارد که در این صورت بروز فقر آهن تنها با انجام آزمایش مدفوع اثبات میشود.
ایــن فــوق تخصص بیماریهــای گـــوارش و کبد ادامه میدهد: نکته قابل توجه دیگر این است که امکان دارد خونریزی به صورت منقطع اتفاق افتد، آزمایش مدفوع نرمال نشان داده شود و فرد هیچگونه علت مشخصی برای دفع خون نداشته باشد اما پزشک، مشکوک به ضایعه خونریزی دهنده باشد در این صورت راه تشخیص اختلال جذب دستگاه گوارش، انجام آندوسکوپی از دستگاه گوارش تحتانی و فوقانی، تصویربرداری و آزمایشات خاص است.
سلیاک و عارضههای مرتبط با سوء جذب
به طور کلی فرآیند جذب در روده باریک اتفاق میافتد، بنابراین بیماریهایی که با سوءجذب املاح معدنی و یا به طور اخص آهن همراه هستند، ممکن است ناحیهای از روده و یا تمام روده باریک را مبتلا کند.
دکتر شهرام آگاه اضافه میکند: بیماریهایی که زمینه ساز ابتلا به سوء جذب را فراهم میکنند طیف وسیعی را تشکیل میدهند. برای نمونه، عارضههای التهابی، بیماریهای خود ایمنی، بعضی سرطانها که سیر پیشروی کندی دارند و یا حتی بعضی بیماریهای مزمن عفونی باعث سوءجذب میشوند که سرآمد این بیماریها عارضه سلیاک است.
در این بیماری به دلیل حساسیتی که بدن نسبت به پروتئین گلوتن موجود در گندم و بعضی غلات دیگر دارد، واکنش التهابی در سطح مخاطی روده باریک بویژه قسمت فوقانی آن رخ میدهد، این واکنش التهابی به تنهایی و یا همراه با از بین رفتن پرزهای روده باریک، موجب اختلال جذب در روده شده و اگر شدت عارضه بالا و همچنین سطح وسیعی از روده باریک را شامل شده باشد، از بدو کودکی و با اختلال رشد و اسهال ظهور میکند.
اما در بعضی موارد، این بیماری در سنین بالا ظاهر خواهد شد که در این صورت سطح محدودی از روده باریک را مبتلا، التهاب و کاهش پرزهای روده ایجاد شده و کمبود آهن، کلسیم و یا عناصر مشابه از علائم تشخیصی آن است.
از نظر بالینی این بیماران ضعف، خستگی و رنگ پریدگی دارند و در صورت شرح حال دقیقتراز دفع مدفوع چرب و یا نفخ مزمن معده شکایت میکنند.
بنابراین یکی از تشخیصهای افتراقی نفخ مزمن معده، وجود عارضه سلیاک است. وی درخصوص نحوه تشخیص بیماری سلیاک میافزاید: تشخیص این بیماری با بررسیهای اولیه بالینی توسط پزشک متخصص حادث میشود و برای اثبات آن انجام تستهای آزمایشگاهی اختصاصی و نیز آندوسکوپی و نمونهبرداری از قسمتهای قابل دسترس روده باریک کمک کننده است.
این دانشیار دانشگاه درمان این بیماری را با محدود کردن موادغذایی حاوی گلوتن که شامل گندم و جو میشود بیان میکند.
بدین معنی که این بیماران میبایستی برنج و ذرت را جایگزین نان و سایر مواد غذایی حاوی گلوتن کنند و در کنار رژیم غذایی مصرف آهن و کلسیم به صورت دارو، برای جایگزین شدن آهن از دسترفتهشان مناسب است.
شهرام آگاه در خاتمه، در مورد سایر بیماریهای مرتبط با سوء جذب میگوید سایر بیماریهایی که سوءجذب را شامل می شوند نیاز به بررسیهای خاص داشته و به منظور تشخیص آنها انجام تستهای آزمایشگاهی بخصوص آندوسکوپی، تصویربرداری از روده باریک با ماده حاجب و سیتیاسکن از ناحیه شکم همراه با آزمایش های خاص مدفوع مفید است.