سریال «نابرده رنج» بهروایت کارگردان
اینگونه گنج میسر میشود
«نابرده رنج» اولین سریال نویسندهای جوان است که چند سالی از زمان حضورش در کارهای تلویزیونی میگذرد اما این سریال چهارمین اثر علیرضا بذرافشان به عنوان کارگردان محسوب میشود. او قبلا تلهفیلمهای «تنگنا» و «انتقال» را برای شبکه سه و «لرزشهای زندگی» را برای شبکه اول سیما کارگردانی کرده بود. این سه تلهفیلم اگرچه از اولین تجربههای بذرافشان بهعنوان کارگردان محسوب میشدند اما با این وجود در معرض دید قرار گرفتند و حتی دو، سه مرتبهای مکررا از تلویزیون پخش شدند.
تکرار موفقیتها
علیرضا بذرافشان نویسندگی خود را با سریالهای قابل قبول و در عینحال عامهپسند و پرمخاطبی مثل «خط قرمز»، «تب سرد»، «زیرزمین» و… شروع کرد و بیشتر با علیرضا افخمی و قاسم جعفری همکاری میکرد. او سابقه نویسندگی دو فیلم «رقص در غبار» و «گرگ و میش» را هم داشته. بذرافشان طی این یکسال اخیر تنها سرش به سریال خودش گرم نبوده و علاوه برآن در نگارش فیلمنامه سریال«اینجا تهران است» آرش معیریان، مشارکتهایی داشته است: «دراین سریال من نه به عنوان نویسنده، بلکه به عنوان مشاور نویسنده با گروهی که قبلا هم سابقه همکاری با آنها را داشتم مثل سارا خسروآبادی، حسین ترابنژاد فعالیت میکردم. نویسنده اصلی آن سریال محمد محمود سلطانی است و من فقط توافقاتی را با ایشان برای بهتر درآمدن کار داشتم».
اینگونه گنج میسر میشود
«نابرده رنج» اولین سریال نویسندهای جوان است که چند سالی از زمان حضورش در کارهای تلویزیونی میگذرد اما این سریال چهارمین اثر علیرضا بذرافشان به عنوان کارگردان محسوب میشود. او قبلا تلهفیلمهای «تنگنا» و «انتقال» را برای شبکه سه و «لرزشهای زندگی» را برای شبکه اول سیما کارگردانی کرده بود. این سه تلهفیلم اگرچه از اولین تجربههای بذرافشان بهعنوان کارگردان محسوب میشدند اما با این وجود در معرض دید قرار گرفتند و حتی دو، سه مرتبهای مکررا از تلویزیون پخش شدند.
تکرار موفقیتها
علیرضا بذرافشان نویسندگی خود را با سریالهای قابل قبول و در عینحال عامهپسند و پرمخاطبی مثل «خط قرمز»، «تب سرد»، «زیرزمین» و… شروع کرد و بیشتر با علیرضا افخمی و قاسم جعفری همکاری میکرد. او سابقه نویسندگی دو فیلم «رقص در غبار» و «گرگ و میش» را هم داشته. بذرافشان طی این یکسال اخیر تنها سرش به سریال خودش گرم نبوده و علاوه برآن در نگارش فیلمنامه سریال«اینجا تهران است» آرش معیریان، مشارکتهایی داشته است: «دراین سریال من نه به عنوان نویسنده، بلکه به عنوان مشاور نویسنده با گروهی که قبلا هم سابقه همکاری با آنها را داشتم مثل سارا خسروآبادی، حسین ترابنژاد فعالیت میکردم. نویسنده اصلی آن سریال محمد محمود سلطانی است و من فقط توافقاتی را با ایشان برای بهتر درآمدن کار داشتم». اما بذرافشان در اولین سریالش هم از همکاری با همکاران همیشگیاش غافل نمانده و در اینباره میگوید: «من نویسندگی این سریال را به تنهایی برعهده نداشتم و در واقع به غیر از خودم خانم خسروآبادی وحسین ترابنژاد برای بهتر در آمدن فرم و ساختار داستان سریال با من همکاری داشتند». بذرافشان در مورد اینکه ایده اصلی این سریال از کجا آمده، اظهار دارد که: «ما برای نوشتن این سریال و شروع کار جدیدمان تصمیم گرفتیم که تمهای مختلف سریالسازی و داستان نویسی را بررسی کنیم و در نهایت توانستیم پس از تلاشهای مکرر داستان «نابرده رنج» را خلق کنیم». اما بذرافشان از کارگردانانی است که از المانهایی خاص برای متفاوت درآمدن و دیده شدن کارهایش استفاده میکند که همه اینها به فیلمنامههای قوی او وآب نبستن در کارهایش برمیگردد. بههمین منظور او این روزها برای باورپذیر شدن سریال و مشابهت لوکیشنهایش به تهران قدیم دهه ۶۰، به سراغ ساخت لوکیشنی سخت رفته: «بازسازی لوکیشنهای این سریال که در دوران قدیم میگذرد تاحدودی کارسختی است. چون کوچکترین المانی از تهرانی که در حال حاضر میبینیم نباید وجود داشته باشد. ماشینها، نمره ماشینها، نحوه لباس و پوشش آدمها، دیالوگها و… هیچکدام نباید با شرایط و مدلهای امروزی تناسب و سنخیتی داشته باشد و وجود آنها اشتباه بزرگی برای ما محسوب میشود. به همینمنظور ما تاجایی که بتوانیم سعی خودمان را میکنیم و حتی به دلیل در اختیار نداشتن لوکیشن آمادهای، خودمان دست به کار شدیم و برخی لوکیشنها را ساختیم.» اما به غیر از لوکیشن تهران قدیم سریال لوکیشنهای دیگری هم داشته: «چند لوکیشن هم در کوه و جنگل داشتیم و در واقع هماهنگی گروه با این فضاها فشار کاری بالایی را میطلبد. چون اغلب فضای این مکانها با سرمایی باور نکردنی همراه است، با نبود هریک از اعضای گروه (خصوصا در این فضاها) کار لنگ میماند. الان حدود ۵ ماهی است که بار اصلی سریال بر دوش دو بازیگر اصلی سریال کامبیز دیرباز و سام درخشانی افتاده و اگر آنها نباشند کار بدجوری میخوابد». بذرافشان از سختیهای دیگری که به کارشان اضافه شده میگوید: «بهخاطر اینکه فضاهای داخلی کمتر در سریال دیده میشود و رد شدن از فضاهای صعبالعبوری با استفاده از توپ و تانک برای در آوردن صحنههای جنگ بیشتر است، سختیهای کار نسبت به اوایل چند برابر شده است».
حکایت گنجی دیرینه
خط اصلی داستان مربوط به دهه ۶۰ شمسی است. حدود ۳۰ درصد از داستان در فضای شهری میگذرد و مابقی آن را فضای جنگ و جبهه و ورود قهرمان قصه به این فضاها تشکیل میدهد. این مجموعه، داستان «اسد» را روایت میکند که در پی افسانهای قدیمی راهی سفر است و در طول سفر با ماجراهای مختلفی رو بهرو میشود. بذرافشان نویسنده وکارگردان سریال درباره قالب داستان میگوید: «قالب اصلی داستان بهگونهای است که در کنار جدی بودنش، فضا و موقعیتهای طنزی را برای شخصیتهای اصلی به وجود میآورد.» بذرافشان معتقد است که سریال از نظر به وجود آمدن برخی از موقعیتها شبیه به سریال «زیرزمین» است. البته علیرضا افخمی کارگردان «زیرزمین»، همکاری فوقالعادهای در«نابرده رنج» با بذر افشان داشته: «تاثیر حضور آقای افخمی در این سریال به شکل ویژهای صورت گرفت. ایشان علاوه بر نظارتی که به عنوان ناظرکیفی در این سریال داشتند به عنوان مشاور کارگردان و فیلمنامه در این سریال ما را همراهی کردند.»
ترکیب بازیگران
علیرضا بذرافشان دراین سریال از ترکیب بازیگرانی استفاده کرده که به گفته خودش: «زمانیکه درحال نوشتن فیلمنامه با دیگر نویسندگان سریال بودیم، شخصیتها را با توجه به شایستگی بازیگران برای ایفای نقش انتخاب کردیم. یعنی در همان زمان نوشتن به بازیگرانی که الان در سریال هستند فکرمیکردیم و تقریبا از انتخابهای اولمان بودند.»
اندر ماجرای دزد و پلیس
کامبیز دیرباز بازیگر سریالهای تب سرد، درچشم باد و … در این سریال نقش اصلی را برعهده دارد. او نقش اسد جوان پایین شهری را بازی میکند که با مادر و خواهرش زندگی میکند. اسد برای به دست آوردن خرجی خانه از طریق مسیرهای غیرقانونی درآمد کسب میکند که پیدا کردن گنجی دیرینه یکی از آنهاست. بذرافشان درباره نحوه بازی دیرباز و دیده شدن بازی او دراین سریال معتقد است که: «بهنظرم نقشی که کامبیز دیرباز دراین سریال بازی کرده تاحدودی در کارنامه بازیگریاش متفاوت به نظر میرسد. اسد جوان ساده لوحی است که در عین اینکه به خلاف میپردازد اما دوست داشتنی به نظر میرسد.» اسد برای ادامه دادن به کارهایش و قرارگرفتن در مسیر پیدا کردن گنج آبا و اجدادیاش با عماد همراه میشود. شخصیت عماد را سام درخشانی بازی میکند. عماد خلافش از اسد سنگینتر است. اما این دو نفر برای پیدا کردن همان گنج به جبهه هم راه پیدا میکنند. سیاوش طهمورث که این روزها در سریال خونبها نقشی مثبت را برعهده دارد، در این سریال نقش منوچهر را بازی میکند. منوچهر شخصیتی است که برای پیدا کردن گنج کمی پیرتر از اسد و عماد به نظر میرسد. او که از قدیم دنبال این گنج بوده، همراه شدن با اسد و عماد را موقعیت مناسبی برای دسترسی به هدف خود که همان رسیدن به گنج باشد، میبیند. میلاد کی مرام از بازیگران تازه کاری است که قبلا حضوری کوتاه درچند سریال داشته. او در این سریال نقش جابر، شخصیت پلیس را بازی میکند که قصد پیگیری از سارقان این گنج را دارد. باتوجه به اظهارات بذرافشان شخصیتی پلیسی که در این سریال وجود دارد شبیه همان ژانوالژان معروف داستان بینوایان است. بذرافشان درباره ویژگیها و ترکیب این چهار شخصیت اصلی در طول داستان میگوید: «این چهار شخصیت اصلی در طول داستان درگیریهای خاصی پیدا میکنند که یا به هم نزدیک میشوند یا از هم دور میشوند و قصد دور زدن همدیگر را دارند.»
مانعی به نام اسد
ثریا قاسمی مادر معروف سریالهای ایرانی در «نابرده رنج» نقش مادر یک پلیس را بازی میکند. او سعی میکند که پسرش جابر را نسبت به دختری که دوستش دارد (هرچند مقدور نیست) برساند. سحر دولتشاهی بازیگر فیلمهای «میم مثل مادر» و «چهارشنبه سوری» در این سریال نقش همان دختر را بازی میکند. او در این سریال نقش خواهر اسد را بازی میکند که بر سر راه جابر قرار میگیرد و خواستار ازدواج با یکدیگر میشوند. اما به خاطر اینکه ازدواج این دو مانعی بر سر راه ادامه دادن کارهای اسد برای پیدا کردن گنج است، مخالفتهایی از طرف او صورت میگیرد. مینا جعفرزاده که در «اخراجیها» هم نقش مادر کامبیز دیرباز را بازی میکرد در این سریال هم نقش یک مادر شیرین زبان را بازی میکند.
دیده شدن یا نشدن
بذرافشان این روزها مراحل تصویربرداری و تدوین سریال را با هم طی میکند و با این حال قرار است که: «در طی این یکسال حدود هزار دقیقه از سریال تصویربرداری شده است.
مراحل مونتاژ سریال توسط سیاوش کردجان و صداگذاری آن توسط مهدی صادقی انجام میشود. باتوجه به اینکه کیفیت و نتیجه سریال برای من از هر مسئله دیگری در کارهایم مهمتر است، تصویربرداری تا اردیبهشت ماه به طول میکشد. به خواست خدا سعی میکنیم که سریال را برای تابستان سال آینده تحویل شبکه سوم سیما ارائه دهیم» اما دیده شدن یا نشدن این سریال توسط مردم هم مسئله دیگری است: «سریال قابلیتهای جذب مخاطب را دارد اما یک بخشی از آن به زمان پخشی که برای آن تدارک میبینند، بستگی دارد.»
اسپانسر نداریم
بذرافشان درباره بودجه ساخت این سریال میگوید: «چون درسریال از اسپانسری استفاده نشده، تمام هزینهای که بابت ساخت این سریال صرف شده از همان بودجهای است که شبکه در اختیارمان قرار داده است.»
سایر عوامل
عوامل این سریال عبارتند از؛ بازیگران: کامبیز دیرباز، سیاوش طهمورث، سام درخشانی، ثریا قاسمی، مینا جعفرزاده، میلاد کیمرام، صدرالدین حجازی، طوفان مهردادیان، محمود رضایی، افشین سنگچاپ، فرشید زارعیفرد، مصطفی اعلایی، سیما مطلبی، رضا کریمی و… طرح سریال: علیرضا بذرافشان، طراح اپیزودها: سارا خسروآبادی، مدیر تصویربرداری: علی محمدزاده، صدابردار: امیر پرتوزاده، طراح گریم: محمد قومی، طراح صحنه و لباس: حسین مجد، دستیار اول کارگردان: مانی حقیقتجو، برنامهریز: علیرضا صالحی، دستیار کارگردان: رضا شریفی، مدیر تدارکات: علیرضا حقشناس، منشی صحنه: غزل رشیدی، عکاس: پیمان آباقی، مشاور رسانهای: حسین باقریان و محمود رضایی این سریال را به سفارش شبکه سوم سیما تهیه و تولید کرده است.