سرگذشت آدامس

چه باور کنید چه نکنید قرنهاست که مردم آدامس می جوند، مایاها و دیگر اهالی آمریکای مرکزی “چیکل” می جویدند که شیرابه سفت شده درخت ساپودیلاست. مردم آسیا و آفریقا برای رفع خستگی و لذت، برگ گیاهان یا شیرابه درختان را می جویدند. سرخپوستان شمال آمریکا به صمغ صنوبر ماده قابل جویدنی که در درختان بومی یافت می شد علاقه داشتند.
استعمارگران وقتی که به آمریکا آمدند از دیدن آدامس جویدن سرخ پوستان بسیار متعجب شدند. در ابتدا مستعمره نشین ها، سرخ پوستان را مسخره می کردند و عادت جویدن گیاهان یا شیرابه درختان را عجیب و احمقانه می پنداشتند. به هر حال، زمانی رسید که مستعمره چی ها خودشان این ماده را امتحان کردند و پی بردند که چه چیزی را از دست داده اند و دیری نگذشت که در جویدن آدامس دست بومیان آمریکا را از پشت بستند.
در اوایل قرن هجدهم نخستین کارگاه تولید و فروش سقز به وجود آمد. این کارگاه سقز کاج می فروخت؛ یعنی همان ماده ای که صدها سال بود سرخ پوستان به رایگان تهیه می کردند.
به زودی کارگاه ها و کارخانه های متعدد سقزسازی پیدا شد. بیشتر اینها سقز صنوبر تولید می کردند و بعضی از آنها نوعی سقز ساخته شده از پارافین عرضه می داشتند.

آدامس

چه باور کنید چه نکنید قرنهاست که مردم آدامس می جوند، مایاها و دیگر اهالی آمریکای مرکزی “چیکل” می جویدند که شیرابه سفت شده درخت ساپودیلاست. مردم آسیا و آفریقا برای رفع خستگی و لذت، برگ گیاهان یا شیرابه درختان را می جویدند. سرخپوستان شمال آمریکا به صمغ صنوبر ماده قابل جویدنی که در درختان بومی یافت می شد علاقه داشتند.

استعمارگران وقتی که به آمریکا آمدند از دیدن آدامس جویدن سرخ پوستان بسیار متعجب شدند. در ابتدا مستعمره نشین ها، سرخ پوستان را مسخره می کردند و عادت جویدن گیاهان یا شیرابه درختان را عجیب و احمقانه می پنداشتند. به هر حال، زمانی رسید که مستعمره چی ها خودشان این ماده را امتحان کردند و پی بردند که چه چیزی را از دست داده اند و دیری نگذشت که در جویدن آدامس دست بومیان آمریکا را از پشت بستند.

در اوایل قرن هجدهم نخستین کارگاه تولید و فروش سقز به وجود آمد. این کارگاه سقز کاج می فروخت؛ یعنی همان ماده ای که صدها سال بود سرخ پوستان به رایگان تهیه می کردند.
به زودی کارگاه ها و کارخانه های متعدد سقزسازی پیدا شد. بیشتر اینها سقز صنوبر تولید می کردند و بعضی از آنها نوعی سقز ساخته شده از پارافین عرضه می داشتند.

نوع سقزی که امروزه مردم در سراسر دنیا می جوند از صمغ صنوبر یا پارافین ساخته نمی شود بلکه از چیکل تهیه می گردد، یعنی همان درخت شیرابه داری که قرن ها مردم آمریکای مرکزی آن را می شناختند.

در سال ۱۸۷۰ عکاسی به نام “چارلز آدامس” مشغول آزمایش چیکل به منزله ماده ای برای تهیه لاستیک بود. آدامس می خواست کالاهای از قبیل اسباب بازی، نقاب و چکمه از چیکل بسازد، اما همه آزمایش های او به شکست انجامید. او که روزی خسته و دلسرد در کارگاهش نشسته بود، تکه ای از محصول اضافی خود را به دهان انداخت و همچنان که مشغول جویدن بود ناگهان این فکر به ذهنش رسید که به چیکل طعم و بویی اضافه کند و آن را به عنوان ماده جویدنی بفروشد.
بیست سال بعد آدامس مردی ثروتمند و صاحب و مدیر یک کارخانه عظیم تولید آدامس بود.

سقز خیلی زود در بین مردم آمریکا رایج شد؛ هر چند بسیاری از پزشکان آن عصر تاکید می کردند که ماده لاستیکی آدامس برای تندرستی زیان آور است. مثلا در سال ۱۸۶۹ یک پزشک مقاله ای نوشت و هشدار داد که جویدن آدامس “غده های بزاقی را از کار می اندازد و موجب چسبیدن امعاء و احشاء به یکدیگر می شود.”

به رغم این گونه هشدارها استفاده از سقز آدامس در ایالات متحده سال به سال به نحوی سریع افزایش یافت. مثلا در سال ۱۹۱۴ هر آمریکایی به طور متوسط سالی سی و نه دانه سقز می جوید، در حال حاضر این رقم به دویست رسیده و هنوز رو به افزایش است.

به عقیده روانشناسان، یکی از دلایل این امر که امروزه مردم بیشتر آدامس می جوند این است که نسبت به مردم سالهای گذشته عصبی تر شده اند. یکی از موجبات این ادعا این است که هر وقت جنگی روی می دهد، فروش آدامس در سراسر دنیا بلافاصله به صورت فواره ای افزایش می یابد.

همان طور که در هر دراگ استور یا فروشگاه بزرگ می توانید ببینید تولید سقز با تقاضای رو به ازدیاد این کالا همگام است. طبق یک برآورد، کارخانه های آدامس سازی ایالات متحده، هر سال تقریبا ۵۵ میلیارد متر آدامس تولید می کنند.

اختراع اشیای معمولی
دون ال. والفسون
ترجمه منوچهر بیگدلی خمسه
انتشارات سپیده