دهانشویه ها جای مسواک را نمی گیرند

در میان گروه انبوهی از محصولات که برای بهداشت دهان و دندان پیشنهاد می‌شوند، در میان خیل عظیم مسواک‌ها و انواع و اقسام نخ‌دندان‌ها و گروه‌های مختلف خمیردندان‌ها، دهانشویه‌ها از جمله فرآورده‌هایی هستند که مظلوم و بی‌سروصدا، در گوشه‌ای رها شده‌اند و توجه کمی به سمت آن معطوف است. شاید تعداد کمی از اطرافیان خود را بشناسیم که در طول برنامه‌های بهداشتی روزانه که برای دهان و دندان خود ترتیب داده‌اند، جایی برای دهانشویه‌ها هم بازگذاشته باشند. و البته شاید اگر از بعضی‌ها بپرسیم: (ببخشید، آیا شما از دهانشویه‌ای استفاده می‌کنید؟) این‌طور جواب دهند: (ای بابا، برای مسواک زدن و نخ‌دندان کشیدن هم فرصت نداریم چه برسد به دهانشویه‌ …)

اغلب دهانشویه‌ها به دهان حس تازگی و طراوت می‌بخشند، گروهی از آنها به برطرف شدن بوی بد دهان کمک می‌کنند و بسیاری از آنها که به منظورهای خاص درمانی تهیه می‌شوند، در بهبود بیماری‌های لثه و جلوگیری از پوسیدگی‌های دندانی موثرند. با تمام تاثیرات مثبتی که دهانشویه‌ها در سلامت دهان و دندان دارند، به یاد داشته باشید که استفاده از دهانشویه‌ها هیچگاه جای مسواک و نخ‌دندان را نخواهد گرفت و

مسواک و نخ‌دندان همچنان سربازان ردیف اول مبارزه با بیماری‌های دهان و دندان هستند.

● انتخاب کدام یک از هزاران؟
گونه‌های مختلف دهانشویه‌هایی که در بازار وجود دارند به دو گروه تقسیم می‌شوند:
۱) دهانشویه‌های خوشبو کننده
۲) دهانشویه‌های درمانی
دهانشویه‌های خوشبو کننده: این دهانشویه‌ها که بدون نسخه از داروخانه قابل خریداری هستند، برای خوشبو کردن دهان و ایجاد حس تازگی و رفع بوی بد دهان استفاده می‌شود. انواعی از این دهانشویه‌ها هم وجود دارند که باکتری‌های دهان را کاهش می‌دهند. اثر این دهانشویه‌ها کوتاه‌ مدت است و بیش از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه باقی نمی‌ماند.

▪ دهانشویه‌های درمانی: این دهانشویه‌ها، علاوه بر آثاری که دهانشویه‌های خوشبو کننده در دهان ایجاد می‌کنند، اجزائی دارند که در درمان بیماری‌های دهان و دندان موثر هستند. این دهانشویه‌ها باید توسط پزشک تجویز شوند و استفاده بیش از حد و بی‌موقع این نوع دهانشویه‌ها ممکن است خطرناک باشند. دهانشویه‌های درمانی معمولا به دو گروه تقسیم می‌شوند. یک گروه از این دهانشویه‌ها که ضدباکتری است، برای درمان بیماری‌های لثه و پس از جراحی‌های دهان تجویز می‌شود. گروه دوم از این دهانشویه‌ها که به منظور پیشگیری استفاده می‌شوند، دهانشویه‌های فلوراید هستند. فلوراید یک ماده معدنی است که با نفوذ در ساختمان دندان به استحکام آن کمک می‌کند. دهانشویه‌های فلوراید با قرار دادن موضعی فلوراید بر روی دندان‌ها باعث استحکام دندان‌ها می‌شوند، استفاده مرتب از فلوراید، همچنین می‌تواند پوسیدگی‌های بسیار کوچکی را که هنوز در دندان حفره ایجاد نکرده است، متوقف کند.

● من هم لازم دارم؟
این سوال که کدام یک از افراد به دهانشویه‌ احتیاج دارند، معمولا به کمک دندانپزشکان، پاسخ داده می‌شود. اگر جزء افرادی هستید که به مصرف یکی از انواع دهانشویه‌های خوشبو کننده عادت کرده‌اید، نوع و مواد تشکیل دهنده آن‌ را با دندانپزشک خود مطرح کنید تا مطمئن شوید استفاده مرتب از آن، آثار سوئی بر ‌جای نخواهد گذاشت. افرادی با پوسیدگی‌های شدید و زیاد و یا افرادی که بیماری‌های حاد لثه دارند نیز، با نظر پزشک می‌توانند از دهانشویه‌های درمانی برای بهبود بیماری خود استفاده کنند. در مجموع استفاده مرتب از دهانشویه‌های ملایم بدون عارضه به بهبود سلامت دهان و حفظ تازگی و رفع بوی بد دهان کمک می‌کند.

● اول مسواک یا دهانشویه؟
از آنجا که استفاده از دهانشویه‌، قرار نیست جای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را بگیرد، باید این ترتیب برای مراحل بهداشتی دهان و دندان رعایت شود:
▪ مسواک زدن
▪ استفاده از نخ دندان
▪ استفاده از دهانشویه. به این ترتیب به کمک مسواک و نخ‌دندان، محیط تا حد امکان از خرده‌های غذایی و پلاک میکروبی تمیز می‌شود و سپس دهانشویه‌ اثر ضد باکتری و سایر آثار درمانی خود را بر جای می‌گذارد.

برای استفاده از دهانشویه‌ به این روش عمل کنید:
▪ ابتدا، مقدار کافی از دهانشویه که معمولا به‌صورت پیمانه بردر بطری دهانشویه‌ ذکر می‌شود (یا توسط دندانپزشک ذکر شده) داخل دهان ببرید.
▪ سپس، در حالی که لب‌ها به هم چسبیده است و دندان‌ها کمی از هم فاصله دارد، دهانشویه را با فشار به تمام نقاط دهان از جمله لای دندان‌ها، زبان و گونه‌ها هدایت کنید.
▪ مطمئن شوید که دهانشویه‌ به تمام نقاط دهان شما رسیده است. دهانشویه را به زمان لازم (بسته به دستورالعمل روی جعبه یا نظر پزشک) در دهان نگهدارید. معمولا زمان ۳۰ ثانیه مدت مناسبی است.
▪ دهانشویه‌ را از دهان خود خارج کنید و ترجیحا دهان خود را نشوئید.

● دهانشویه خانگی بسازیم
اگر توانایی مالی خریدن دهانشویه‌های کارخانه‌ای را ندارید و یا از آن گروه افرادی هستید که محصولات خانگی را بیشتر از کارخانه‌ای‌ها می‌پسندید، چند جور دهانشویه خانگی را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

▪ دهانشویه آب نمک: مخلوط یک قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب ولرم، یکی از ایده‌آل‌ترین دهانشویه‌ها برای ضدعفونی کردن محیط دهان است. البته مراقب باشید که اگر فشارخون بالا دارید این دهانشویه‌ را رقیق‌تر تهیه کنید یا آن‌ را با نوعی دیگر از دهانشویه‌ جایگزین کنید.

▪ دهانشویه جوش‌شیرین: این دهان‌شویه که به خنثی کردن محیط‌ دهان کمک می‌کند، برای ایجاد حس تازگی و طراوت در دهان و رفع بوی بدن دهان هم بسیار موثر است .برای تهیه این دهان شویه کافی است یک‌چهارم قاشق چایخوری جوش‌شیرین را در یک لیوان آب حل کرده و چند قطره عصاره نعنا یا مقداری عرق نعنا را به آن اضافه کنید. عصاره نعنا برای رفع بوی بد دهان و شاداب کردن دهان موثر است.

▪ دهانشویه رزماری و نعنا: برای تهیه این دهانشویه به موارد زیر نیاز دارید: ۲/۵ لیوان آب، ۱ قاشق چایخوری برگ نعنای خرد شده، ۱ قاشق چایخوری برگ رزماری خرد شده، ۱ قاشق چایخوری رازیانه.
روش تهیه این دهانشویه به این ترتیب است که باید تمام مواد را پس از آنکه آب به جوش آمد، به مدت ۲۰ دقیقه با شعله کم حرارت دهید. سپس مایع باقی مانده را صاف کنید و از آن به عنوان یک دهانشویه عالی استفاده کنید.

● مراقب باشید
‌‌ دهان‌شویه‌ها برای استفاده خارجی هستند و بلعیدن آنها برای بدن مضر است. دهان‌شویه‌ها را از دسترس اطفال زیر ۶ سال دور نگه دارید و به کودکان بالای ۶ سال هم استفاده صحیح از آن را آموزش دهید و مطمئن شوید که آن را نمی‌بلعند. مصرف دهانشویه برای کودکان زیر ۶ سال ممنوع است.
فلوراید به صورت موضعی جذب دندان‌ها می‌شود و تماس طولانی‌تر فلوراید با دندان به جذب بیشتر آن کمک می‌کند. بنابراین دهان‌شویه فلوراید را لااقل یک دقیقه در دهان نگه دارید و بعد از استفاده از آن دست کم به مدت یک ساعت دهان خود را نشویید و چیزی نخورید.چند سالی است که عمل فلوراید‌تراپی به صورت گروهی و در مدارس انجام می‌شود، اما اگر در تعطیلات، دهانشویه‌ها برای ادامه انجام طرح به خانه‌ها فرستاده شد، باید سعی کنیم که طبق برنامه‌ای که از سوی مدرسه برای استفاده از این دهانشویه طراحی شده است، کودکانمان را به استفاده صحیح از آن راهنمایی کنیم و در حفظ سلامت خانواده خود گام بلندی برداریم.
گروهی از دهان‌شویه‌ها در استفاده طولانی‌مدت ممکن است اثرات جانبی مثل تغییر رنگ دندان‌ها و زبان و تغییر حس چشایی را ایجاد کنند، بنابراین دهانشویه‌ها را بدون تایید پزشک، طولانی‌مدت مصرف نکنید.
اگر بعد از مصرف نوع خاصی از دهانشویه، حالت‌هایی مثل جوش‌های کوچک، کهیر و خارش و قرمزی در دهان و لب‌های شما به وجود آمد، استفاده از دهانشویه را قطع کرده و با پزشکتان مشورت کنید زیرا ممکن است به این نوع از دهانشویه‌ آلرژی داشته باشید.