دفاعیات حاتمی‌کیا بعد از «گزارش یک جشن»

ابراهیم حاتمی‌کیا از آخرین ساخته‌اش «گزارش یک جشن» سخن گفت و در یک مصاحبه‌ی مفصل توضیح داد که « اگر محافظه‌کار بودم این فیلم را نمی‌ساختم»، او همچنین تاکید کرد «متعلق به هیچ رنگ، حزب و گروهی نیستم.»
حاتمی‌کیا در گفته‌های اخیرش اعلام کرد که بعد از «گزارش یک جشن» به او گفته‌اند که «برای ساخت فیلم چمران مشکلات مالی داریم»
به گزارش خبرنگار بخش سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ابراهیم حاتمی‌کیا که در اولین برنامه‌ی تلویزیونی «راز» در سال ۹۰ با اجرای نادر طالب‌زاده حضور پیدا کرد، ابتدا به نحوه‌ی شکل‌گیری ایده‌ی «گزارش یک جشن» اشاره کرد و افزود: طبق روال همیشه بر روی سوژه‌ام تحقیق بسیار کردم. دلم می‌خواست در باب ازدواج و جوان کاری انجام بدهم، در جاهای مختلفی همچون سالن‌های ازدواج و دفاتر عقد تحقیق کردم و در آخر به مکان‌هایی به نام موسسات ازدواج رسیدم. اگرچه با دید خیلی بدبینانه‌ای به سراغ آنها رفتم، اما دیدم که کار آنها بسیار دقیق است و تفکر من اشتباه بوده است.
وی با اشاره به تحقیقاتش برای فیلم «گزارش یک جشن» که از سه سال قبل آغاز شده بود، یادآور شد: ابتدا فکر می‌کردم حتما خانم‌هایی که به این دفاتر مراجعه می‌کنند، از نظر سن یا جمال مشکلی دارند اما پس از مشاهده و تحقیق دیدم که این‌گونه نیست، به مراکزی برخوردم تا ۱۰سال هم سابقه داشتند.

ابراهیم حاتمی‌کیا از آخرین ساخته‌اش «گزارش یک جشن» سخن گفت و در یک مصاحبه‌ی مفصل توضیح داد که « اگر محافظه‌کار بودم این فیلم را نمی‌ساختم»، او همچنین تاکید کرد «متعلق به هیچ رنگ، حزب و گروهی نیستم.»
حاتمی‌کیا در گفته‌های اخیرش اعلام کرد که بعد از «گزارش یک جشن» به او گفته‌اند که «برای ساخت فیلم چمران مشکلات مالی داریم»
به گزارش خبرنگار بخش سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ابراهیم حاتمی‌کیا که در اولین برنامه‌ی تلویزیونی «راز» در سال ۹۰ با اجرای نادر طالب‌زاده حضور پیدا کرد، ابتدا به نحوه‌ی شکل‌گیری ایده‌ی «گزارش یک جشن» اشاره کرد و افزود: طبق روال همیشه بر روی سوژه‌ام تحقیق بسیار کردم. دلم می‌خواست در باب ازدواج و جوان کاری انجام بدهم، در جاهای مختلفی همچون سالن‌های ازدواج و دفاتر عقد تحقیق کردم و در آخر به مکان‌هایی به نام موسسات ازدواج رسیدم. اگرچه با دید خیلی بدبینانه‌ای به سراغ آنها رفتم، اما دیدم که کار آنها بسیار دقیق است و تفکر من اشتباه بوده است.
وی با اشاره به تحقیقاتش برای فیلم «گزارش یک جشن» که از سه سال قبل آغاز شده بود، یادآور شد: ابتدا فکر می‌کردم حتما خانم‌هایی که به این دفاتر مراجعه می‌کنند، از نظر سن یا جمال مشکلی دارند اما پس از مشاهده و تحقیق دیدم که این‌گونه نیست، به مراکزی برخوردم تا ۱۰سال هم سابقه داشتند. در سه سال تحقیق‌ام برای این فیلم، مدام فکر می‌کردم که در این درام من کجا ایستاده‌ام، به همین دلیل هم فیلمنامه سه‌بار توسط دیگران و بار آخر توسط خودم نوشته شد. برای نوشتن این فیلمنامه مدتی از تهران جدا شدم و این موضوع فکر مرا بسیار درگیر کرده بود و می‌خواستم حتما آن را بسازم.

نباید توقع داشت حرفی از جنس قدیم بزنم
در ادامه‌ حاتمی‌کیا درباره‌ی تفاوت موضوع «گزارش یک جشن» با موضوعات دیگر فیلم‌هایش، توضیح داد: مخاطبینی که با من طی این سال‌ها جلو آمده‌اند توقع دارند ابراهیم حاتمی‌کیا حرفی از جنس قدیم بزند، اما من پی آنم که جایگاه خودم را در این شهر پیدا کنم. می‌فهمم که این یک ریسک است اما برحسب فیلم‌ها و به واسطه‌ی نسلی که با این انقلاب جلو آمده، باید یک جایگاه تازه‌ای را باز کنم.
ندیدن جوانها نوعی خودخواهی است
کارگردان «آژانس شیشه‌ای» با بیان این‌که ندیدن جوانان نوعی خودخواهی و محافظه‌کاری محسوب می‌شود،ادامه داد: فکر می‌کردم جوان مساله‌ی مهم جامعه‌ی امروز ماست، ندیدن جوانان کمی ظلم بود و نوعی خودخواهی و محافظه‌کاری برای من محسوب می‌شد. این حوزه برای کسی مانند من کمی خطرناک بود. فیلم قبلی‌ام هم از همین جنس بود. با این‌که منتقدین خیلی فیلم را نپسندیدند اما مردم آن را خیلی دوست داشتند. اصولا در دورانی هستیم که آرمانی‌حرف زدن نوعی خارج‌زدن است، در هر صورت با شرایط و تحولاتی که رخ داده بود، اصرار داشتم «گزارش یک جشن» را بسازم.
حاتمی‌کیا با بیان اینکه «گزارش یک جشن» فیلم یک‌بار دیدن نیست، ادامه داد: راستش نمی‌دانم چگونه فیلم می‌سازم که با چندبار دیدن فیلم لایه‌لایه مفاهیم آن پدیدار می‌شود. بعضی به من می‌گفتند که بار اول «گزارش یک جشن» را با اضطراب دیدند اما دفعات بعدی این‌گونه نبود، متاسفانه این هم از آفات شهرت من است، چرا که به شدت زیر ذره‌بین هستم. فیلم‌های من، فیلم‌هایی است که وقتی از سینما بیرون می‌آیی تو را به فکر وا می‌دارد.
کارگردان «گزارش یک جشن» در پاسخ به این سوال که «آیا برای رساندن فیلم به جشنواره‌ی فجر عجله‌ی زیادی داشته است؟» بیان کرد: من این فیلم را در ۶۴ جلسه فیلمبرداری کردم و برای مونتاژ و صداگذاری خیلی با دقت کار کردم، به‌طور کلی من اصلا اهل تعجیل نیستم.
«گزارش یک جشن» را با تامل ساختم
به گزارش ایسنا، ابراهیم حاتمی‌کیا در ادامه‌ در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این‌که «آیا به التهاب جامعه در این فیلم طعنه می‌زنید؟» گفت: این نکته‌ی بسیار ظریفی است و ادب کارکردن من است. در همه‌ی فیلم‌های به حوزه‌هایی ورود داشتم که حوزه‌ی تنش است. هنگام ساخت «از کرخه تا راین» هم همین بحث‌ها هم وجود داشت. این تنش‌ها و سخنان در «خاکستر سبز»، «برج مینو»، «موج مرده»، «آژانس شیشه‌ای»، «روبان قرمز» و «به رنگ ارغوان» هم ادامه پیدا کرد، اینکه حاتمی‌کیا تمام شده است، از بعد از«کرخه تا راین» وجود دارد. البته همه‌ی این صحبت‌ها از سر دلسوزی است اما متاسفانه پس از ساخت «گزارش یک جشن» یکی از سایت‌ها، عناوین مانند منافق و نفوذی‌بودن را به من داد. «گزارش یک جشن»، فیلمی است که با تامل ساخته شده است و نمی‌توانم بگویم می‌توان شرایط این یکی دوسال جامعه را پنهان کرد.
از آقا مرتضی یاد گرفتم که باید به عمق بروم
وی در ادامه‌ی سخنانش با بیان این‌که زبان و سقف پرواز من خواست خودم است، خطاب به طالب‌زاده گفت:زمانی شهید آوینی توصیه کردند؛«سلوک نکرده مجتهد نشوید» و این موقعیت است که امثال ما داریم. من همیشه گفته‌ام که مقتدایمان در سینما کیست؟ من هیچ‌وقت دستیار کسی نبودم. منتهی با بال جریانی مانند جبهه و جنگ شروع به کار کردم. از آقا مرتضی یاد گرفتم که باید به عمق بروم، شاید در آن شرایط «بو» بگیرم و بعضی دماغشان را بگیرند و از کنار من رد شوند، اما من باید این کار را انجام دهم. متاسفانه ما مدافع نداریم و فیلم‌سازی که عقبه‌ای این چنینی دارد، همیشه در مذان اتهام است.
من هنوز هم در فیلم‌هایی که می‌خواهم از پلیس استفاده کنم، مشکل دارم. اصولا باید بگویم زبان و سقف پرواز من مخصوص به خودم است. در «گزارش یک جشن» سعی کردم توضیح دهم که شرایط فرهنگی را نباید امنیتی کرد، چرا که اگر این اتفاق بیفتد مشکلات زیادی پدیدار می‌شود.
این کارگردان سینمای ایران با بیان این‌که «من طوری فیلم می‌سازم که در رختخوابت هم با خودت دعوا داشته باشی» مدعی شد: هنگام و پس از ساخت «از کرخه تا راین» از طرف جانبازان ۵۰۰ صفحه نامه مقابل رهبری گذاشتند که این فیلم چنین است و چنان است. در «به رنگ ارغوان» هم از بس گفتم به والله و بالله این فیلم مساله‌ی عمیقی در خود دارد، بسیار غصه خوردم. در هر صورت پنج سال طول کشید تا این موضوع را فهمیدند.
وی تاکید کرد: قرار نیست ابراهیم حاتمی‌کیا فیلم کهنه بسازد. قرار نیست از من فیلم معمولی ببینید. من به گونه‌ای فیلم می‌سازم که در رختخوابت هم با خودت دعوا داشته باشی. پرواز من پرواز کور است. پرواز با چشم باز کار من نیست.
 اگر محافظه‌کار بودم «گزارش یک جشن» را نمی‌ساختم
کارگردان «گزارش یک جشن» با انتقاد از افرادی که کورکورانه به انتقاد از این فیلم اخیرش می‌پردازند، عنوان کرد: یعنی چه که بعضی می‌گویند فیلم باید فیلم باشد؟! این حوزه حوزه‌ی سختی است که حتی بعضی جرات ندارند صحنه‌هایش را نگاه کنند. من جبهه را هم همین‌گونه یاد گرفتم. اصولا روی این شکل کارکردن، «آقا مرتضی» بحث می‌کرد. ما یتیم حوزه‌ی فرهنگی هستیم باید پشت چه کسی بایستیم؟ کسی نیست. بعضی راحت با هر بی‌ادبی و بی‌اخلاقی رفتار می‌کنند و صحبت‌هایی را بر زبان می‌آورند. من اگر محافظه‌کار بودم «گزارش یک جشن» را نمی‌ساختم. من می‌خواستم حرف خودم را بزنم. باید بگویم من متعلق به هیچ رنگ، حزب و گروهی نیستم و هرجا این‌گونه محاسبه‌ام کنند، به اشتباه خواهند رفت.
حاتمی‌کیا ادامه داد: این حوزه درد‌هایی دارد که خط‌کشی‌های این‌چنینی در آن نمی‌گنجد. حرف‌هایی را باید بزنیم که بحث‌های روز است و برای این جامعه است، پس مدافع ما کجاست؟!
وی با بیان این‌که من اپوزیسیون و پوزیسیون نبوده و نیستم تصریح کرد: اصولا من در دایره‌های ملتهب فیلم می‌سازم. در «به رنگ ارغوان» بعضی فکر می‌کردند و می‌گفتند که من مامور وزارت اطلاعات هستم و دیدید که وزارت اطلاعات جلوی این فیلم را گرفت. من از این‌گونه مشورت‌ها که مدنظر بعضی است نمی‌گیرم. تلویزیون، ماهواره‌ها و مجلات را نگاه می‌کنم و تحلیل خودم را از مسائل می‌گویم، اما آنچه می‌گویم از درون نظام است و همیشه هم این‌گونه خواهد بود. ممکن است به خیلی‌ها بربخورد اما من اپوزیسیون و پوزیسیون نیستم.
 نمی‌توانم از وضعیتی که همسایگانم دارند حرف نزنم
ابراهیم حاتمی‌کیا در ادامه‌ی این برنامه درباره‌ی بیانیه‌ای اخیرش با چند تن از سینماگران مطرح کشور درباره‌ی تحولات منطقه توضیح داد: این موضوع غصه من است و شرایط آنها را کاملا می‌فهمم. اگر امکان داشت که به کمک برادران و خواهرانمان بروم واقعا این کار را می‌کردم. به نظرم اتحاد شومی در حال شکل‌گیری است و من نمی‌توانم از کسی که در همسایگی من در مضیقه است، حرفی نزنم. در کل «گزارش یک جشن» و این بیانیه برای یک ذهن است و اصولا من دودوتا چهارتا بلد نیستم و با دلم حرکت می‌کنم.
 از این‌که جوانان را مقابل هم می‌بینم غصه می‌خورم
اولین برنامه «راز» سال ۹۰ با طرح این سوال که «یک هنرمند چقدر می‌تواند اصلاح‌گر باشد و اصولا در این زمینه چقدر وظیفه دارد» از سوی نادر طالب‌زاده ادامه پیدا کرد که حاتمی‌کیا در پاسخ به آن اظهار کرد: وقتی از هنر صحبت می‌کنیم می‌توان هنری را که امام (ره) «هنر متعهد» تعریف می‌کرد، در نظر بگیریم.
ورود من به حوزه‌ی هنر از آنجا بود که دلم می‌خواست آرمان‌هایم را متجلی کنم. معلوم است که پیگیرم حرف‌هایی از بچه‌های این مملکت را بزنم. در حال حاضر می‌بینم جامعه‌ای جوان داریم و باید از جوان حرف زد. من از این‌که جوانان را بعضا مقابل هم می‌بینم، غصه می‌خورم و گاهی به گریه می‌افتم. «گزارش یک جشن» وقتی شکل می‌گیرد که جوانانی به بهانه‌ی ازدواج دور هم جمع می‌شوند و من می‌خواهم بگویم که اگر فضا را امنیتی کنیم این‌گونه فضاها می‌تواند به مسائل دیگری کشیده شود.
کارگردان «از کرخه تا راین» در ادامه‌ی سخنانش در پاسخ به این سوال که «چقدر نیاز است نیروهای فرهنگی در کنار نیروهای امنیتی قرار گیرند»، بیان کرد: من معتقدم که نیروهای امنیتی باید کار خود را انجام دهند، زمانی به آقای یونسی ـ وزیر اطلاعات وقت ـ گفتم که کار شما پنهان‌کردن فضایی است که داریم و کار ما عیان‌کردن آن. به نظرم آقا مرتضی بهترین جمله را در این زمینه به کار برده است. او گفت: «ای برادر کار تو پنهان‌کردن است و کار من عیان‌کردن». در هر صورت دو ماموریت متفاوت داریم. مامور نظامی باید کار خودش را انجام دهد و کسی نباید مزاحم او شود، اما من می‌گویم در بعضی از جاها ساختار نباید دست آنها باشد، مانند حوزه‌ی فرهنگی.
وی ادامه داد: البته آنها در شرایط خودشان باید ساز و برگ‌های خودشان را همراه داشته باشند. پلیس بدون باتوم و اسلحه که معنا ندارد، اما در حوزه‌ی فرهنگی این‌گونه نیست. در حوزه‌ی حجاب هم چنین مسائلی هم مطرح شد که بحث امنیتی و پلیسی کارآیی ندارد. من می‌گویم افرادی که دستشان تفنگ است جای خود؛ اما اشتباه هنگامی است که آنها به حوزه‌های فرهنگی وارد شوند.
حاتمی‌کیا در ادامه یادآور شد: دعوا از آنجا شروع شد که در زمان جبهه به ما می‌گفتند که با دوربین به اینجا برو و به اینجا نیا. حالا که جنگ تمام شده در شهر هم به ما می‌گویند به این خیابان و آن خیابان برو. باید موقعیت‌ها تعریف شود. این مانند خانواده‌ بسته‌ای است که وقتی عضوی از آن به جامعه وارد شود تمام شاکله‌ی آن بهم می‌ریزد. الان به نظرم آدم‌های استخوان‌دار فرهنگی کم هستند که بحث جدی کنند و حرف‌هایشان هم تاثیر داشته باشد.
خودم را نمی‌بخشم که فیلمم بیننده را ناامید کند
به گزارش ایسنا، ابراهیم حاتمی‌کیا در توضیح سخن طالب‌زاده که «گزارش یک جشن» را فیلمی با نشاط توصیف کرده بود، گفت: من خودم را نمی‌بخشم فیلمی بسازم که بیننده‌اش را ناامید کند. اصلا من که هستم که در این جهان هستی بگویم که این جهان ابری است و هیچ روزنه‌ای باز نخواهد شد؟ به نظرم این خیلی بی‌انصافی است که بگویم که هیچ امیدی نیست و نمی‌توان حرف زد پس باید از کشور خارج شد و به آن طرف آب رفت.
وی با بیان اینکه غصه‌ام کشورم است، ابراز عقیده کرد: این نظام باید اصلاح شود. اگر فضا امنیتی شود، فیلمی مانند «به رنگ ارغوان» پنج سال توقیف می‌شود. همه ما از درون هستیم و سوخته‌های درون محسوب می‌شویم.
حاتمی‌کیا ادامه داد: بعد از «گزارش یک جشن» می‌خواستم چمران را بسازم و فیلمنامه‌ی آن را هم تمام کرده بودم، اما پس از این‌که «گزارش یک جشن» دیده شد به من می‌گویند که «آقا ما فکر کردیم و دیدیم که برای ساخت فیلم چمران مشکلات مالی داریم». آقای تهیه‌کننده‌ی دولتی، فکر می‌کنی من چمران را از دست تو می‌گیرم؟!
وی تاکید کرد:ساخت فیلم «چمران» را دوست دارم و آرزویم است. چه کنم که فضا، فضایی است که حرف‌زدن از این‌ افراد بوی نا می‌دهد؟ والله هویت ما از جبهه‌ها ریشه می‌گیرد. هنوز آب‌های زمزم ما در آن گوشه است. البته این به آن دلیل نیست که این مساله برای عده‌ای نان‌دانی شود.
ابراهیم حاتمی‌کیا با بیان این‌که بحث‌های ما فراتر از بحث‌های سیاسی و جناحی است تصریح کرد: اعتقادم این است که این خیمه‌ای که در برنامه‌ی «راز» زده شده است، وقتی من فیلم‌ساز می‌آیم نباید درمورد تکنیک فیلم‌سازی با من بحث شود. این‌جا باید بیان درد‌هایی باشد که ما را دور هم جمع می‌کند، درد‌هایی که فراتر از بحث‌های سیاسی و جناحی است، حالا ممکن است یکی در این خیمه در حوزه‌ی سیاسی باشد، یکی در حوزه‌ی سینما و دیگری در حوزه‌ی اجتماعی.
این کارگردان در پایان سخنانش گفت: بعضی می‌گویند تو یک «فرصت‌» داری و آن فرصتی که دوستان می‌گویند، مسوولیت سنگینی به گردن من است. من از آن فرصت چه استفاده‌ی سوئی کردم؟ معتقدم افرادی که به برنامه‌ی «راز» می‌آیند باید «درد» داشته باشند، نه از سر «دل درد» و پرخوری حرف بزنند.
به گزارش ایسنا، پخش بخش‌هایی از «گزارش یک جشن» و برنامه‌ی «روایت فتح» از دیگر بخش‌های برنامه‌ی «راز» بود.