در پروژه سینمایی «محمد(ص)» چه می‌گذرد؟

یکی از مهم‌ترین پروژه‌های سینمای ایران که این روزها در مرحله تولید است، آخرین فیلم مجید مجیدی، «محمد(ص)» است. فیلمی که در سه قسمت ساخته خواهد شد و اولین قسمت آن که هم اکنون در مرحله فیلمبرداری است، به زمان کودکی و نوجوانی پیامبر اسلام (ص) و دوران جاهلیت پیش از اسلام در عربستان می‌پردازد. جای فیلمی که بر مبنای زندگی پیامبر اسلام (ص) ساخته شده باشد، در سینمای ایران، خالی بود. اصولا به جز فیلم «پیغام‌آور» مصطفی عقاد (که با نام «محمد رسول‌الله (ص)» در ایران به نمایش درآمد و بارها هم به مناسبت مبعث پیامبر از تلویزیون پخش شد) هیچ اثر سینمایی خوب دیگری از زندگی حضرت محمد(ص) وجود ندارد. شاید یکی از مهم‌ترین دلایلی که تا به امروز کارگردانان ایرانی سراغ داستان دراماتیک زندگی پیامبر اسلام (ص) نرفته‌اند، ترس از بزرگی پروژه و هزینه‌های آن باشد. ترسی که دور از منطق هم نیست. کمی بعد از اینکه پیش تولید پروژه مجیدی شروع شد، شایعاتی منتشر شد مبنی بر اینکه برای ساخت این فیلم قرار است چیزی حدود ۵۰ میلیارد تومان هزینه شود. رقمی که در مقایسه با ارقام جهانی استاندارد است اما برای سینما کوچک و جمع‌وجور ایران که برای بهترین فیلم‌هایش بیشتر از چند صد میلیون تومان هزینه نمی‌کند، رقم هنگفتی بود. البته هزینه ۵۰ میلیارد تومان همان موقع توسط روابط عمومی فیلم تکذیب شد . به هر حال برای چنین فیلمی، هزینه چندان دور از ذهنی هم نیست. در خبرهای اولیه‌ای که از تولید فیلم در سایت اسکرین دیلی منتشر شد، خود مجیدی هزینه ساخت پروژه «محمد(ص)» را در خارج از ایران ۳۰ میلیون دلار اعلام کرد. پروژه‌ای که همان موقع سایت اسکرین دیلی آن را فیلمی بلندپروازانه لقب داد.

با همه این‌ها مجیدی بلندپرواز نشان داد. شاید هم پشتوانه تهیه‌کننده‌ای چون محمدمهدی حیدریان، که در مدیریت ید طولایی دارد، در این بلندپروازی بی تاثیر نباشد. خبر فیلم «محمد(ص)» هر چند در سال ۱۳۸۹ رسما منتشر شد اما از ۳ سال پیش از آن تحقیقات برای نوشتن فیلمنامه شروع شده بود. سال ۱۳۸۸ کامبوزیا پرتوی و مجید مجیدی اولین نسخه فیلمنامه را نوشتند. حمید امجد، استاد تئاتر، در نوشتن دیالوگ‌های فیلمنامه با آنها همکاری کرد. جمعی از حرفه‌ای‌ترین‌های سینما چون رضا میرکریمی و بیژن میرباقری و سیروس حسن‌پور در تیم کارگردانی قرار گرفتند تا بزرگترین پروژه سینمای ایران را کلید بزنند. پروژه‌ای که از همان ابتدا اعلام شد به‌خاطر اهمیت مضمونش قطعا با همکاری بهترین‌های سینمای ایران و جهان ساخته خواهد شد. اولین نام هم اسکات.ای.اندرسون، طراح جلوه‌های ویژه بین‌المللی و برنده جایزه اسکار بود. از صدها بازیگر برای نقش‌های مختلف تست گرفته شد و در نهایت اسامی که اعلام شد و نقش‌هایشان به این ترتیب بود: مهدی پاکدل برای نقش ابوطالب، عموی پیامبر (ص)، ساره بیات برای نقش حلیمه، دایه پیامبر (ص)، مینا ساداتی برای نقش آمنه، مادر پیامبر(ص)، محسن تنابنده برای نقش ساموئل، تاجر یهودی، حمید فرخ‌نژاد برای نقش ابوسفیان، رعنا آزادی‌ور برای نقش ام‌جمیل، همسر ابولهب، هدایت هاشمی برای نقش حناطه، برده‌ آزاد شده و نگار عابدی برای نقش همسر حناطه. طبیعی است که در یک پروژه‌ عظیم، با برنامه‌ریزی چند ساله، تغییراتی هم به وجود بیاید همان‌طور که برای فیلم «محمد(ص)» هم اتفاق افتاد. اما نکته جالب و متفاوتش اینجاست که در همه جای دنیا اگر فیلمی به این اهمیت ساخته شود، هر روز تیتر اول رسانه‌ها می‌شود. جزئیات کار روز به روز و حتی حاشیه‌ها و شایعات درگوشی منتشر می‌شود. این‌طوری تا روز اکران فیلم را سرپا و مهم نگه می‌دارند. اما در مورد فیلم مجیدی سعی شد که کمترین اخبار و عکس‌های ممکن از پروژه با دقت و ریزبینی زیاد به رسانه‌ها داده شود. این شد که هیچ‌کس متوجه نشد چطور امین تارخ که برای بازی در نقش عبدالمطلب، پدربزرگ پیامبر اسلام(ص)، انتخاب شده بود جلوی دوربین نرفت؟ اخبار غیررسمی حاکی از آن بود که گریم تارخ نشان داده او برای این نقش مناسب نیست. تغییرات گسترده‌تر از یکی، دو بازیگر بود. حمید فرخ‌نژاد هم که قرار بود در نقش ابوسفیان ظاهر شود به دلیل تقارن فیلمبرداری با فیلم دیگری به نام «استرداد» به کارگردانی علی غفاری کناره‌گیری کرد. هدایت هاشمی و نگار عابدی هم با هم از بازی در فیلم استعفا دادند. در مورد این دو بازیگر شنیده شد که گویا نقش یکی از آنها در فیلمنامه‌ای که دوباره میرباقری بازنویسی کرده، آنقدر کوتاه شده که با فیلمنامه اولیه که به آنها داده شده بود، تفاوت زیادی داشته و کاراکترهایشان در حد سیاهی لشکر تقلیل پیدا کرده است. مهم‌ترین کسی که طبق شنیده‌ها از پروژه کنار رفت و رفتنش قطعا تاثیر زیادی (فارغ از خوب و بد بودن آن) روی نتیجه کار خواهد گذاشت، رضا میرکریمی است. قطعا سوالی که پیش می‌آید این است که این حجم تغییرات آن هم در همین اوایل کار به چه دلیل است؟ آیا به دلیل مشکلات مالی و یا خواسته‌های اسپانسرهای فیلم است و یا سازندگان فیلم هنوز هم به نسخه دلخواهشان از فیلمنامه نرسیده‌اند؟

هم اکنون فیلم مجیدی همچنان در مرحله فیلمبرداری به سر می‌برد. بعد از فیلمبرداری صحنه‌های مربوط به فرار مردم مکه به دلیل حمله ابرهه، گروه فیلمسازی به جنوب کشور رفته و فیلمبرداری را در منطقه عسلویه ادامه دادند. با اتمام سکانس‌هایی که قرار بود در عسلویه فیلمبرداری شود، «محمد(ص)» وارد فاز جدیدی از داستانش شده است.

یادمان باشد فیلم «محمد(ص)» قرار است در فهرست آثار فاخر سینمای ایران قرار بگیرد. فیلمی که احتمالا پرهزینه‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران تا به امروز خواهد بود و قطعا برای پخش بین‌المللی آن، چه در کشورهای جهان اسلام که مخاطب اصلی فیلم زندگی پیامبرشان خواهند بود و چه در کشورهای غربی، که به دنبال تصویر و روایتی از زندگی حضرت محمد (ص) هستند، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای صورت خواهد گرفت. این پروژه‌ای است که جدا از ارزش‌های سینمایی، از لحاظ محتوایی هم بسیار مورد توجه قرار خواهد گرفت. فیلمی که قرار است پس از پایان فیلمبرداری، دکور عظیم آن، تحت عنوان شهرک سینمایی پیامبر اعظم (ص) به تمام پروژه‌های سینمایی جهان درباره‌ تاریخ اسلام امکان بهره‌برداری بدهد. فیلم مجیدی قرار است تبدیل به بخشی از فرهنگ و تاریخ و مذهب نه تنها ما، که همه مسلمانان جهان شود. درنتیجه باید روی همه ابعاد این پروژه عظیم، دقت شود: از جنبه سینمایی و دراماتیک آن گرفته، تا حساسیت موضوعی و حواشی و حتی هزینه‌ای که قرار است صرف ساخت آن شود.