دردسرهای تأخیر در اجابت مزاج
یبوست مزمن به خودی خود یک بیماری جدی تلقی نمیشود، بلکه یک علامت مشترک است که احتمال وجود چند تغییر غیرطبیعی را در بدن نشان میدهد. آمارها نشان میدهد که تقریبا ۲ درصد جمعیت جهان دچار یبوست هستند که البته بیشترین آنها افراد مسن هستند. همچنین آمار نشان میدهد که تنها در ایالات متحده آمریکا سالانه ۳ میلیون مریض به علت یبوست به پزشک مراجعه میکنند.
مطالعات نشان میدهد که یبوست مزمن میتواند یکی از عوامل خطر در ابتلا به سرطان روده باشد. از شایعترین عوارض یبوست میتوان به هموروئید یا بواسیر، واریس، شقاق مقعد، افزایش کلسترول خون و افزایش قند خون اشاره کرد. تاخیر در انتقال مواد دفعی و ماندن بیش از حد آن در رودهها را یبوست میگویند.
یبوست یکی از بیماریهای گوارشی شایع فصل تابستان به حساب میآید و در فصل تابستان به دلیل استرس، سفر، عدم دسترسی به سرویسهای بهداشتی در سفر و همچنین مصرف کمتر میوه و سبزی به وجود میآید. نزدیک به نیمی از افراد که با شکایت یبوست به پزشک مراجعه میکنند، طبق تعریف یبوست ندارند. اغلب این افراد از میزان و نحوه دفع مدفوع شکایت دارند. تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف، متفاوت است و معمولا هر سه روز یکبار و گاه تا سه بار در روز طبیعی است. به همین دلیل به وجود آمدن تغییر در تعداد دفعات اجابت مزاج در همه فرد نسبت به وضعیت معمولی او باید یبوست تلقی شود.
یبوست مزمن به خودی خود یک بیماری جدی تلقی نمیشود، بلکه یک علامت مشترک است که احتمال وجود چند تغییر غیرطبیعی را در بدن نشان میدهد. آمارها نشان میدهد که تقریبا ۲ درصد جمعیت جهان دچار یبوست هستند که البته بیشترین آنها افراد مسن هستند. همچنین آمار نشان میدهد که تنها در ایالات متحده آمریکا سالانه ۳ میلیون مریض به علت یبوست به پزشک مراجعه میکنند.
مطالعات نشان میدهد که یبوست مزمن میتواند یکی از عوامل خطر در ابتلا به سرطان روده باشد. از شایعترین عوارض یبوست میتوان به هموروئید یا بواسیر، واریس، شقاق مقعد، افزایش کلسترول خون و افزایش قند خون اشاره کرد. تاخیر در انتقال مواد دفعی و ماندن بیش از حد آن در رودهها را یبوست میگویند.
یبوست یکی از بیماریهای گوارشی شایع فصل تابستان به حساب میآید و در فصل تابستان به دلیل استرس، سفر، عدم دسترسی به سرویسهای بهداشتی در سفر و همچنین مصرف کمتر میوه و سبزی به وجود میآید. نزدیک به نیمی از افراد که با شکایت یبوست به پزشک مراجعه میکنند، طبق تعریف یبوست ندارند. اغلب این افراد از میزان و نحوه دفع مدفوع شکایت دارند. تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف، متفاوت است و معمولا هر سه روز یکبار و گاه تا سه بار در روز طبیعی است. به همین دلیل به وجود آمدن تغییر در تعداد دفعات اجابت مزاج در همه فرد نسبت به وضعیت معمولی او باید یبوست تلقی شود.
چگونه دچار یبوست میشوید؟
استفاده از غذاهای کمفیبر:
فیبر در رودهها هضم و جذب نمیشود. مدفوع مخلوط با فیبر، مقدار زیادی آب جمع میکند و به صورت توده حجیم و مرطوب درآمده و عمل دفع را آسانتر میکند. چنانچه از مواد غذایی کمفیبر مثل فستفودها استفاده کنیم باعث میشود که مدفوع بدون فیبر، کوچک و خشک شده و مدت طولانی در روده انباشته شود و خیلی دیرتر و با سختی دفع شود. از مواد غذایی پرفیبر میتوان به میوهها و سبزیجات اشاره کرد. با مصرف کافی میوه و سبزی با در نظر گرفتن شرایط بهداشتی بخصوص در فصل تابستان میتوان از بروز یبوست جلوگیری کرد. برخی به اشتباه تصور میکنند مصرف بعضی میوهها سبب ایجاد سنگینی و نفخ معده در آنها میشود، در حالی که مصرف میوه علائم گوارشی ایجاد میکند که نشاندهنده سالم بودن میوه و موثر بودن آن است. توصیهای که میتوان به این افراد کرد این است که حتیالامکان از مقدار کمتر مواد فیبری شروع کنند و مقدار آن را بتدریج افزایش دهند.
عدم تحرک و فعالیت:
معمولا افرادی که دچار شکستگی استخوان و به دنبال آن دچار محدودیت حرکتی شدهاند و همچنین در افراد معلول و سالخورده به دلیل فعالیت بدنی و حرکتی کمتر، یبوست شیوع بیشتری دارد.
عدم پاسخگویی به فرمان دفع: برخی از بزرگسالان و اطفال به دلیل کار فشرده یا سرگرمی، به احساس اجابت مزاج پاسخ مناسب نمیدهند. عدم دفع بموقع مدفوع باعث میشود مایعات موجود در مواد دفعی جذب شده، یبوست ایجاد شود.
کمبود مایعات:
انسان روزانه به ۸ ـ ۶ لیوان آب نیاز دارد و ضرورت ندارد این مقدار از مایعات را حتما به صورت آب مصرف کنیم بلکه میتوان از آبمیوه طبیعی، چای و… استفاده کرد.
مصرف داروهای یبوستزا:
برخی از داروها مانند داروهای ضدافسردگی، فشار خون، مکملهای آهن، داروهای ضدپارکینسون و ضدحساسیت، ضدتشنج، ضداسهال، استفاده مکرر از داروهای ملین، کلسیم کادبونت از دلایل بروز یبوست به شمار میروند.
بالا رفتن سن:
با بالا رفتن سن، کمکم بدن ضعیفتر میشود. ازجمله سیستم اعصاب روده نیز با افزایش سن ضعیف شده که همین امر باعث کاهش حرکات طبیعی روده و نیز کاهش احساس پری در روده و کمتحرکی آن میگردد و به دنبال آن یبوست بروز میکند.
بیماریهای یبوستزا:
بیماریهای دستگاه عصبی مانند پارکینسون و ضایعه نخاعی، اختلالات تخلیه روده بزرگ و همچنین بیماریهایی که عضلات بدن را به صورت فراگیر درگیر میکنند نیز از دلایل یبوست محسوب میشوند.
چنانچه حداقل دو مورد از این علائم در فردی موجود باشد، به یبوست مبتلا شده است: ۱ ـ مدفوع سفت و خشک باشد.۲ ـ تعداد دفعات تخلیه کم باشد. 3 ـ دفع و تخلیه بسختی انجام شود. ۴ ـ مواد دفعی کاملا تخلیه نشوند.
اگر یبوست طولانی شود به آن یبوست مزمن میگویند که با علامتهایی مثل سردرد، کاهش اشتها، حالت تهوع، ضعف عمومی، بیحوصلگی، دلدرد، احساس خستگی، نفخ شکم و درد پایین کمر و شکم همراه است.
دردسری برای دوران بارداری
یبوست یکی از مشکلات شایع در حاملگی است که به سبب تغییرات هورمونی به وجود میآید. ترشح هورمون پروژسترون باعث تغییراتی در روده شده که این مساله تضعیف قدرت روده را به دنبال دارد. همچنین عواملی مانند عدم مصرف غذاهای فیبردار به دلیل ویار حاملگی، استفاده از مکمل آهن مصرف ناکافی آب و استرس دوران بارداری آن را تشدید میکند.
یبوست یکی از بیماریهای گوارشی شایع فصل تابستان است که به دلیل استرس، سفر، عدم دسترسی به سرویسهای بهداشتی و مصرف کمتر میوه و سبزی به وجود میآید
به خانمهای باردار توصیه میشود که برای پیشگیری از یبوست دوران حاملگی از غذاهای فیبردار مانند مواد غذایی حاوی سبوس و میوهها و سبزیجات تازه استفاده کنند. ورزش را فراموش نکنند و از نوشیدنیهایی مثل آب، چای و آبمیوههای طبیعی غفلت نکنند.
یبوست در نوزادان و اطفال
برخی از والدین فکر میکنند که شکم کودکشان باید هر روز کار کند، در صورتی که این تفکر صحیح نیست. یبوست در اطفال به این معنی است که مدفوع به حدی سفت باشد که نتواند براحتی دفع شود، اما دیر بودن دفعات، هیچ ارتباطی به یبوست ندارد. امکان دارد یک نوزاد سالم از روزی یک تا ۴ بار در روز مدفوع کند. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند ممکن است یکبار به ازای هر نوبت مصرف شیر، دفع داشته باشند. با افزایش سن معمولا تعداد دفعات دفع کاهش مییابد ولی به حجم آن اضافه میشود. در حالت طبیعی یک کودک سه چهار ساله بین ۳ تا ۴ بار در روز تا ۳ بار در هفته اجابت مزاج خواهد داشت. یکی از مهمترین عوامل یبوستزا در شیرخواران تغییر شیر کودک از شیر مادر به شیر گاو یا شیر خشک است. این تغییر شیر میتواند عادات دفع شیرخوار را خصوصا در دو سه هفته ابتدای تولد تغییر دهد. مصرف شیرگاو نیز یکی از مهمترین عوامل یبوستزا در اطفال به حساب میآید. برخی نوزادان در زمان اجابت مزاج به خود فشار میآورند و صورتشان سرخ میشود که این مساله ربطی به یبوست ندارد. بنابراین از مهمترین دلایل یبوست در اطفال میتوان به این موارد اشاره کرد: تغییر عادات و رژیم غذایی، مصرف زیاد شیر گاو بخصوص زیر ۲ سالگی، عدم مصرف آب و مایعات، تغییر محل زندگی و تغییر توالتها، مسافرت، ترس از محیط توالت (مثلا وجود سوسک)،تب و ناخوشی، کمکاری غده تیروئید، دیابت، کمبود پتاسیم، افزایش کلسیم، مصرف داروهای ضد تشنج، بازیگوشی و عدم توجه به اجابت مزاج.
برای درمان یبوست در کودکان باید به کودک مقدار کافی آب یا دیگر مایعات بدهید. از غذاهای پرفیبر مثل انواع لوبیا، نخود سبز، زردآلو، آلو و اسفناج استفاده کنید. شکم کودک را ماساژ ملایم دهید. در صورتی که کودک از شیر خشک تغذیه میکند آب آن را افزایش دهید. به کودکان بالای ۶ ماه، آبمیوههایی مثل گلابی یا هلو بدهید. به کودک آموزش دهید که هنگام نیاز به اجابت مزاج، حتما به توالت برود و این مساله را به تاخیر نیندازد.