«خانه بی‌پرنده» در نگاه دست‌اندرکارانش

در جستجوی هویت گمشده
داستانی لایه‌لایه، سرشار از حادثه و گره و شخصیت‌هایی در جستجوی هویت خویش. این مضمون، داستانی است که سازندگان سریال «خانه بی‌پرنده» می‌خواهند برای بینندگانشان روایت کنند.
حاج عباس مودت، بازاری به ظاهر موجهی که در نگاه اول در زمره شخصیت‌های آشنا و ساده تلویزیونی به نظر می‌آید، در جریان تکامل قصه به شخصیتی پیچیده تبدیل می‌شود؛ شخصیتی که گذشته‌ای سرشار از اشتباه و خطا دارد؛ گذشته‌ای پر از حادثه‌هایی که نتایج آن امروز او را با تنش و بحران مواجه می‌کند.
خانه بی‌پرنده سریالی است به تهیه‌کنندگی امیرحسین شریفی و کارگردانی کاظم معصومی. تهیه‌کننده فیلم‌هایی چون پری، هور در آتش، اشک سرما، ضیافت، پری، سیب سرخ حوا و سریال‌هایی چون همسفر و حجر بن عدی که دارای داستانی تاریخی بود، این بار سراغ داستانی درباره شخصیت‌ها و خانواده‌ای سنتی در قلب پایتخت رفته است.
خانه بی‌پرنده ابتدا طرحی از خشایار الوند بوده است؛ طرحی که برای شریفی روایت می‌شود و نظر مناسب او را جلب می‌کند. اما الوند به دلیل کار در پروژه مهران مدیری یعنی سریال قهوه تلخ نمی‌تواند متن سریال را بنویسد. نوشتن متن به فردی دیگر سپرده می‌شود که دست‌اندرکاران سریال اصرار دارند نامی از او نبرند. سرانجام اما نویسندگی فیلمنامه به شعله شریعتی سپرده می‌شود.

در جستجوی هویت گمشده
داستانی لایه‌لایه، سرشار از حادثه و گره و شخصیت‌هایی در جستجوی هویت خویش. این مضمون، داستانی است که سازندگان سریال «خانه بی‌پرنده» می‌خواهند برای بینندگانشان روایت کنند.
حاج عباس مودت، بازاری به ظاهر موجهی که در نگاه اول در زمره شخصیت‌های آشنا و ساده تلویزیونی به نظر می‌آید، در جریان تکامل قصه به شخصیتی پیچیده تبدیل می‌شود؛ شخصیتی که گذشته‌ای سرشار از اشتباه و خطا دارد؛ گذشته‌ای پر از حادثه‌هایی که نتایج آن امروز او را با تنش و بحران مواجه می‌کند.
خانه بی‌پرنده سریالی است به تهیه‌کنندگی امیرحسین شریفی و کارگردانی کاظم معصومی. تهیه‌کننده فیلم‌هایی چون پری، هور در آتش، اشک سرما، ضیافت، پری، سیب سرخ حوا و سریال‌هایی چون همسفر و حجر بن عدی که دارای داستانی تاریخی بود، این بار سراغ داستانی درباره شخصیت‌ها و خانواده‌ای سنتی در قلب پایتخت رفته است.
خانه بی‌پرنده ابتدا طرحی از خشایار الوند بوده است؛ طرحی که برای شریفی روایت می‌شود و نظر مناسب او را جلب می‌کند. اما الوند به دلیل کار در پروژه مهران مدیری یعنی سریال قهوه تلخ نمی‌تواند متن سریال را بنویسد. نوشتن متن به فردی دیگر سپرده می‌شود که دست‌اندرکاران سریال اصرار دارند نامی از او نبرند. سرانجام اما نویسندگی فیلمنامه به شعله شریعتی سپرده می‌شود.
شریعتی که طرح را با تغییراتی بازنویسی می‌کند به «جام‌جم» می‌گوید: قصه در متن قبلی یک قصه خطی بود و بیشتر حوادث مبتنی بر تصادف بود که من زیاد نمی‌پسندم. در بازنویسی بعضی از شخصیت‌ها را نگه داشتم و قصه زندگی آنها را از نو طراحی کردم. بیشتر کوشیدم قصه‌ای بنویسم که قابلیت جذب بیننده را در قسمت‌های بعدی داشته باشد. در بازنویسی جدید به تعدد شخصیت‌ها و بر تعداد داستان‌ها اضافه شد و سعی کردم داستانی پر از گره و معما داشته باشیم.
خانه بی پرنده داستان چه شخصیت‌هایی است؟
شریعتی شخصیت‌های داستان را این گونه وصف می‌کند: خیلی از حوادث داستان قابل پیش‌بینی نیست. ما در این داستان سعی داشتیم فضای ملودرام خانوادگی را به تصویر بکشیم. من کوشیدم این قصه از فضای مالوف خانواده‌های ایرانی دور نباشد و برای او باورپذیر باشد. با چنین نگاهی همه وجوه شخصیت‌ها مثبت نیست. اینها انسان هستند و در گذشته دچار اشتباه‌ها و خطاهایی شده‌اند. ممکن است این خطاها را به مرور زمان فراموش کرده باشند یا نتیجه آن را ندانند. شخصیت اصلی سریال اما حاج عباس مودت است.
امیرحسین شریفی می‌گوید که انتخاب نیکپور برای این نقش کار او بوده است: امین تارخ، کاندیدای حاج عباس مودت بود که به توافق نرسیدیم، بعد سراغ سعید نیکپور رفتم که انتخاب من بود.
تهیه‌کننده خانه بی‌پرنده درباره نقش‌های دیگر هم نظراتی دارد: نقش زیبا را از ابتدا می‌خواستم به لاله اسکندری بدهم که وی در آن زمان آمریکا بود.
سعید نیکپور به «جام‌جم» می‌گوید که شخصیت اصلی را دوست دارد. او صاف و ساده نیست و گره‌ها و فراز و فرودی دارد که بازی این بازیگر را جذاب کرده است.
نویسنده اما توضیحات بیشتری درباره این شخصیت دارد. شعله شریعتی در این باره می‌گوید: حاج عباس مودت بازاری موجهی است که هم در خانواده و هم در بازار محل اتکاست. اما در گذشته مسائلی را از سر گذرانده که بازتاب آن را بعدها و در آینده می‌بیند. در برخی مقاطع صداقت نداشته یا حوادثی برایش رخ داده که فکر نمی‌کرده در آینده او را به این سمت و سو ببرد و در تمام قصه کشمکش وجود دارد. اما آنچه دست‌اندرکاران اصلی سریال را برای ساخت سریال ترغیب کرده و قرار است این مجموعه حامل آن پیام باشد، گویا مساله هویت است. امیرحسین شریفی در این باره معتقد است: هویت مساله‌ای بود که مرا به ساخت خانه بی‌پرنده ترغیب کرد. این سریال به ریشه‌یابی انسان‌ها می‌پردازد. من در طول زمانی که کار می‌کردم روی ترکیب آدم‌هایی که کنار هم قرار می‌گیرند، اصرار داشتم؛ این‌که چه کسی باید این نقش را بازی کند و در این زمینه هم با معصومی تفاهم داشتیم.
لایه‌لایه بودن فیلم هم موضوعی است که سرمایه‌گذار این کار بر آن تاکید می‌کند. شریفی اضافه می‌کند: تعدادی فیلم در تاریخ تهیه‌کنندگی‌ام ساخته‌ام که ویژگی لایه‌لایه بودن دارد. در این کار یک لایه به جنگ می‌پردازد که هویت دختر ۳ ساله‌ای است که از آبادان به تهران می‌آید و بعد از ۲۷ سال پیدا می‌شود. لایه دیگر مساله کفن‌پوشان ورامین است. یعنی ما هم به انقلاب می‌پردازیم و هم به جنگ»
دیالوگ سریال اما در برخی از صحنه‌ها توجه بیننده را جلب می‌کند. مدتی است که در سیما شاهد سریال‌هایی هستیم که گفتگوهایش در برخی موارد به طور برجسته‌ای خود را به رخ می‌کشند. شعله شریعتی در این باره می‌گوید: سعی کردم از آدم‌های اطرافم الگوبرداری کنم. شخصیت‌های خانه بی‌پرنده شخصیت‌های موجهی هستند که گاهی خطاهای بزرگی مرتکب می‌شوند. من ۱۲ سال است که کار می‌کنم. از طرفی بحث تجربه مطرح است و از سوی دیگر من با دیالوگ‌های پرطمطراق که خودشان را به رخ می‌کشند، اصلا موافق نیستم. من طوری دیالوگ نمی‌نویسم که همه آدم‌ها به هم شبیه شوند. هرکسی باید بنا به شخصیت و موقعیت خودش حرف بزند.
امیرحسین شریفی: هویت مساله‌ای بود که مرا به ساخت خانه بی‌پرنده ترغیب کرد. این سریال به ریشه‌یابی انسان‌ها می‌پردازد
خانه بی‌پرنده ۷۵ بازیگر دارد. امیرحسین شریفی به عنوان تهیه کننده درباره نقش خود در جریان انتخاب و تداوم کار بازیگران می‌گوید: در طول مدت سریال نظارت قطعی داشتم. در برخی موارد بازیگرانی وارد سریال شده‌اند. من بازی آنها را دیده‌ام و از آنها عذرخواهی کرده‌ام و صادقانه گفته‌ام که اگر با این وضع ادامه بدهیم کار خراب می‌شود. در این زمینه با کارگردان همفکر بوده‌ام. من ۱۵ روز کار را گرفتم و دوباره تکرار کردم. شاید باور نکنید، سعی کرده‌ام کار ماندگار و ارزشمندی باشد.
 این سریال چند بازیگر را به عنوان چهره جدید معرفی کرده است. یکی از آنها کسری ذوالفقاری و دیگری سارا نازپرورد است. تهیه‌کننده خانه بی‌پرنده می‌گوید، نازپرورد بازیگر تئاتر است و این‌که او در آن حوزه جایزه‌هایی را دریافت کرده و برای او در انتخاب این بازیگر مهم بوده است.
سارا نازپرورد نیز به «جام‌جم» می‌گوید: در عرصه تلویزیونی، این اولین کار من است. پیش از این در حوزه تئاتر کار می‌کردم.
وی درباره نقشش می‌گوید: این نقش منفی نیست. شاید خود من در ابتدا فکر می‌کردم که این نقش منفی است. اما بتدریج وقتی کار جلوتر رفت، متوجه شدم این شخصیت نه تنها منفی نیست که بیشتر مثبت است اما وقتی در جریان بحران و درگیری قرار می‌گیرد و به اصطلاح خواهر شوهر بازی‌اش گل می‌کند شاید کمی بدجنس شود. اما در بیشتر مواقع چنین نیست.
به هرحال این سریال در روزهای زوج از شبکه ۵ سیما پخش می‌شود. سریالی که ابتدا قرار بود کارگردان آن فریدون جیرانی باشد. اما گویا جیرانی معتقد بوده این سریال باید در گروه «الف» درجه‌بندی شود و چون این اتفاق نیفتاده، مشارکت او در این پروژه ممکن نشده است.
تهیه‌کننده سرانجام پذیرفته است که سریالش در گروه «ب» درجه بندی شود اما با تاکید می‌گوید: خانه بی‌پرنده را در سازمان درجه «ب» دیده‌اند اما من مدعی هستم که سریال «الف» ساخته ام.
نویسنده و دست‌اندرکاران سریال می‌گویند آغاز گره‌های اصلی این مجموعه از قسمت نهم آغاز می‌شود و تا آن زمان خرده داستان‌ها و معرفی شخصیت‌ها به تصویر کشیده می‌شود. باید در انتظار ماند و دید که گذشته پرگره حاج عباس مودت و این خانواده سنتی سرانجام به کجا می‌رسد.