حقایقی درباره سیمین دانشور، بانوی ادبیات ایران

سیمین دانشور نویسنده و همسر مرحوم جلال آل احمد عصر پنجشنبه در ۹۰ سالگی در تهران درگذشت.

سیمین دانشور در چند سال گذشته با بیماری دست به گریبان بود و حالش در هفته های اخیر رو به وخامت رفته بود. سیمین دانشور (زاده ۸ اردیبهشت سال ۱۳۰۰ شمسی در شیراز) نویسنده و مترجم ایرانی است. او دارای مدرک دکتری ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و استاد بازنشسته این دانشگاه بود.

سیمین دانشور نخستین زن ایرانی است که به صورتی حرفه ای در زبان فارسی داستان نوشت. از او همواره به عنوان یک فرد پیشرو و خالق آثار کم نظیر در ادبیات داستانی ایران نام برده می شود.

مهم ترین اثر او رمان «سووشون» است که نثری ساده دارد و به ۱۷ زبان ترجمه شده است و ازجمله پرفروش ترین آثار ادبیات داستانی در ایران محسوب می شود.

«آتش خاموش»، «شهری چون بهشت»، «به کی سلام کنم؟»، «پرنده های مهاجر»، «جزیره سرگردانی»، «ساربان سرگردان» و «کوه سرگردان» از دیگر آثار دانشور به شمار می آیند.

● نویسنده ای که مخالف سفارشی نویسی بود

سیمین دانشور در سال های اخیر زیاد اهل مصاحبه و اظهارنظر نبود. اما بد نیست که بدانید او در اوایل دهه ۸۰ گفت و گویی با یکی از خبرگزاری ها کرده و حرف های متفاوتی را بیان کرده بود.

دانشور که درباره ادبیات دینی و مذهبی سخن می گفت در آن مصاحبه عنوان کرده بود: «من معتقدم که این نوع ادبیات، بر اثر شناخت و تامل نویسنده با شاعر از حوزه دین متولد می شود، نه اینکه نهادهای حکومتی در بخش فرهنگ، از اهل قلم بخواهند که در این زمینه اثری خلق کنند، با این تصور که ادبیات دینی تداوم داشته باشد، چون محصول این اقدام، تولید آثاری ضعیف و بی رمق است. فردی است و آنچه به وجود می آید، حاصل یک فکر و قلم است.

دانشور در بخشی دیگر از صحبت های خود گفته بود: «مثلا درباره شهدای جنگ، آثاری در حوزه داستان به برخی از نویسندگان ما پیشنهاد شده است، من اغلب این آثار را خوانده ام، متاسفانه نه حق مطلب درباره شهدا ادا شده و نه قوّت ادبی داشته اند».

● ماجرای جالب ازدواج با آل احمد

آل احمد در ۱۳۲۷ در اتوبوس اصفهان به تهران با سیمین دانشور، که او نیز دانشجوی دانشکده ادبیات و داستان نویس و مترجم بود، آشنا شد و در ۱۳۲۹ با او ازدواج کرد. پدر آل احمد با ازدواج او با دانشور مخالف بود و در روز عقد به قم رفت و سال ها به خانه آنها پا نگذاشت.

● ماجرای علاقه دانشور به ادبیات کیارستمی، مهرجویی و بیضایی

زنده یاد سیمین دانشور در گفت و گوی مشهورش درباره اقتباس ادبی به این اشاره کرده بود که رمان «سووشون» مناسب یک سریال است و نمی توان براساس آن یک فیلم یا تئاتر موفق ساخت. به گزارش سینماپرس، «سووشون» مشهورترین اثر سیمین دانشور نویسنده و مترجم ایرانی مورد توجه بسیاری از فیلمسازان بوده که یکی دو نفر تا پای ساخت آن رفته بودند و حتی اجازه ساخته شدن این رمان از سوی دانشور به محمد متوسلانی داده شده بود. زنده یاد دانشور خود در یکی از گفت و گوهای معروفش درباره اقتباس ادبی در این باره چنین گفته بود:

«تا الان چندین فیلم و تئاتر را از داستان های من ساخته اند، مثل فیلمی که براساس داستان تصادف ساخته شده است. سووشون هم تئاتر شد، اما کار خوبی از آب درنیامد. من به هیچ وجه اجازه نمی دهم که فیلمسازی داستان مرا تغییر دهد. اما سووشون به درد فیلم یا تئاتر نمی خورد. تنها می شود سریال تلویزیونی براساس آن ساخت. این را خانم منیژه حامدی پس از اجرای تئاتر سووشون به من پیشنهاد داد اما به شدت مخالفت کردم، چون دوست نداشتم با تلویزیون همکاری کنم».

● ماجرای گم شدن آخرین رمان سیمین دانشور

سال گذشته خبر عجیب و جالبی منتشر شد که در نوع خود جالب بود. در این خبر آمده بود «کوه سرگردان» و «ساربان سرگردان» را از این مجموعه منتشر کرده که حالا جلد سوم آن یعنی «کوه سرگردان» که قبلا چندین و چند بار خبر انتشارش داده و گفته شده بود به نمایشگاه کتاب چند سال پیش می رسد، گم شده است. دانشور زمانی گفته بود، این کار به بازنویسی نیاز دارد.

تماشا