جذابیت صداها در سریال معمایی

دونالئون سریالی است که ناهید شعشعانی دوبله می‌کند و جمعه‌ها از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود. داستان این اثر درباره ماجراهای جنایی است که در شهر ونیز پیش می‌آید و کمیسر گوئیدو برونتی می‌کوشد معماهای مربوط به آنها را حل و فصل کند.
«دونالئون» از نظر وجود شخصیتی در مرکز آن که تلاش می‌‌کند جنایتکاران را شناسایی کند به سریال‌های ماجراهای شرلوک هولمز، خانم مارپل و پوآرو و از نظر پلیسی بودن این شخصیت به ناوارو شباهت دارد. ریتم سریال کند است و همانند تمام مجموعه‌های پلیسی‌/‌ معمایی‌/‌ کارآگاهی دیالوگ در آن اهمیت فراوان دارد. به دلیل خوش‌ساختی و جذابیت اثر و حرفه‌ای بودن بازیگران می‌طلبیده که دوبلورهای حرفه‌ای و خوش‌صدا در آن گویندگی کنند و تا حدود زیادی چنین شده است. واحد دوبلاژ سیما گاهی هنگام سپردن فیلم یا سریال به مدیر دوبلاژها، گوینده نیز پیشنهاد یا تحمیل می‌کند. گاهی نیز مدیر دوبلاژی انتخاب می‌شود که از گوینده مورد نظر واحد استفاده کند. در دونالئون انتخاب ناصر تهماسب برای نقش برونتی چه نظر خود شعشعانی بوده باشد و چه پیشنهاد یا توصیه واحد دوبلاژ انتخاب بسیار خوبی بوده است. نقش برونتی را در چند قسمت، یواکیم کرول بازی کرده و سپس اووه کوکیش جایگزین وی شده است. صدای محکم و جذاب تهماسب علاوه بر تناسب با شخصیت آرام و خونسرد برونتی که دور از جنجال به کشف راز جنایت‌ها می‌پردازد، با چهره یواکیم کرول نیز هماهنگ است و غیر از تهماسب فقط صدای منوچهر اسماعیلی برای این چهره و شخصیت مناسب به نظر می‌رسد

دونالئون سریالی است که ناهید شعشعانی دوبله می‌کند و جمعه‌ها از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود. داستان این اثر درباره ماجراهای جنایی است که در شهر ونیز پیش می‌آید و کمیسر گوئیدو برونتی می‌کوشد معماهای مربوط به آنها را حل و فصل کند.
«دونالئون» از نظر وجود شخصیتی در مرکز آن که تلاش می‌‌کند جنایتکاران را شناسایی کند به سریال‌های ماجراهای شرلوک هولمز، خانم مارپل و پوآرو و از نظر پلیسی بودن این شخصیت به ناوارو شباهت دارد. ریتم سریال کند است و همانند تمام مجموعه‌های پلیسی‌/‌ معمایی‌/‌ کارآگاهی دیالوگ در آن اهمیت فراوان دارد. به دلیل خوش‌ساختی و جذابیت اثر و حرفه‌ای بودن بازیگران می‌طلبیده که دوبلورهای حرفه‌ای و خوش‌صدا در آن گویندگی کنند و تا حدود زیادی چنین شده است. واحد دوبلاژ سیما گاهی هنگام سپردن فیلم یا سریال به مدیر دوبلاژها، گوینده نیز پیشنهاد یا تحمیل می‌کند. گاهی نیز مدیر دوبلاژی انتخاب می‌شود که از گوینده مورد نظر واحد استفاده کند. در دونالئون انتخاب ناصر تهماسب برای نقش برونتی چه نظر خود شعشعانی بوده باشد و چه پیشنهاد یا توصیه واحد دوبلاژ انتخاب بسیار خوبی بوده است. نقش برونتی را در چند قسمت، یواکیم کرول بازی کرده و سپس اووه کوکیش جایگزین وی شده است. صدای محکم و جذاب تهماسب علاوه بر تناسب با شخصیت آرام و خونسرد برونتی که دور از جنجال به کشف راز جنایت‌ها می‌پردازد، با چهره یواکیم کرول نیز هماهنگ است و غیر از تهماسب فقط صدای منوچهر اسماعیلی برای این چهره و شخصیت مناسب به نظر می‌رسد، اما این صدا (صدای تهماسب)‌ به میزان کمتری با چهره اووه کوکیش تناسب دارد و صدای سعید مظفری بیشتر به این چهره می‌خورد. در عرف دوبله ایران هنگامی که بازیگر یک نقش تغییر می‌کند، دوبلور آن را عوض نمی‌کنند ظاهرا دلیل این کار که در سریال پزشک دهکده نیز صورت گرفت، سردرگم نشدن تماشاگر و اشتباه نگرفتن نقش با یک شخصیت جدید است. بازیگر نقش پائولا ـ همسر برونتی ـ نیز پس از چند قسمت تغییر کرد. شعشعانی گویندگی هر دو بازیگر را خود به عهده گرفته است. متاسفانه بعضی از مدیر دوبلاژها علاقه خاصی به گویندگی در آثار خود دارند و بعضی نیز هماهنگ کردن با یک گوینده دیگر برای چند جلسه دوبله سریال برایشان دشوار است و معتقدند هر چقدر دوبلور کمتری در کارشان حضور داشته باشد، راحت‌تر هستند. به همین دلیل یکی از نقش‌ها ـ اصلی یا فرعی ـ را خودشان به عهده می‌گیرند. صدای شعشعانی تا حدود زیادی برای شخصیت پائولا مناسب است، اما با اجزای صورت باربارا آوئر ـ بازیگر اول این نقش ـ خیلی بیشتر تناسب دارد تا با چهره یولیا?یوگر ـ بازیگر کنونی پائولا ـ و با وجود کوتاه بودن نقش و کم بودن دیالوگ‌هایش شعشعانی بنا به دلایلی که گفته شد و نیز براساس عرف دوبله ایران گویندگی این نقش را بر عهده گرفته و ادامه داده است. او برای نقش گروهبان ویانلو ـ دستیار برونتی ـ حسین خدادادبیگی را انتخاب کرده است. صدای خدادادبیگی جزو صداهای شیک و جذاب نیست، اما گاهی بر روی بعضی از بازیگران و نقش‌ها ـ مثل الیاس کوتئاس در دوبله دوم فیلم «زودیاک» ـ خوب قرار می‌گیرد. در دونالئون او صدای خود را تغییر داده و به اصطلاح تیپ گرفته و شخصیت را کمی طنز‌آمیز کرده است.
خدادادبیگی گفته که در اصل سریال بازیگر نقش ویانلو این‌گونه حرف نمی‌زند و او به خواست شعشعانی این‌گونه صحبت کرده، زیرا اگر عادی گویندگی می‌کرد ممکن بود وجود ۲ صدای کاملا جدی در کنار هم در تماشاگر دافعه ایجاد کند. خدادادبیگی به گفته خودش سعی کرده براساس حال و هوای صحنه‌هایی که ویانلو در آنها حضور دارد، گویندگی کند. در جاهایی با همان تغییر صدا جدی و در جاهایی ـ مثل صحنه‌هایی که صحبت غذا پیش می‌آید ـ با توجه به پرخور بودن او کمدی حرف زده است. شکل و شمایل و شخصیت ویانلو به گونه‌ای است که اگر کس دیگری دونالئون‌ را دوبله می‌کرد، احتمالا گویندگی آن را به حسین عرفانی، اصغر افضلی یا میرطاهر مظلومی می‌سپرد. به نظر می‌رسد علت انتخاب خدادادبیگی جدای از گویندگی‌های قبلی او برای شعشعانی، گویندگی او به جای شخصیتی مشابه در سریال ایتالیایی «گروه پلیس» است. شعشعانی گویندگی نقش پاتا ـ رئیس برونتی ـ را به اکبر منانی سپرده است و دلایلش را مسن‌تر بودن صدای منانی از صدای تهماسب و جنتلمن بودن پاتا بیان کرده و نیز شخصیت وی که می‌کوشد خودش را نزد مقامات شهر عزیز کند. فارغ از این دلایل صدای منانی هم برای شخصیت پاتا مناسب است که مقامی بالاتر از برونتی است و هم برای چهره بازیگر که حرفه‌ای نیز هست، اما تنها صدای مناسب برای این نقش نیست و از بین گویندگان فعال و نیمه فعال صدای محمدعلی دیباج و پرویز ربیعی و ایرج رضایی نیز کم و بیش برای پاتا مناسب است. در ابتدای مطلب گفتیم که دونالئون می‌طلبیده که در آن دوبلورهای حرفه‌ای و خوش‌صدا گویندگی کنند، اما بین نقش‌های ثابت، الترا ـ منشی برونتی ـ را باید تا حدودی از این موضوع استثناء کرد. الترا جوان و خوش‌چهره است، اما نه نقش دشواری است، نه دیالوگ‌هایش زیاد است و نه در روند ماجراها حضور موثری دارد که انتخاب مریم شیرزاد را توجیه کند. چنین نقشی برای دوبلوری در سطح شیرزاد کم است و از طرفی ممکن است نقشی در فیلم یا سریالی وجود داشته باشد که حتما شیرزاد باید آن را بگوید ـ مثلا به این دلیل که قبلا به جای بازیگر آن نقش صحبت کرده ـ و مدیر دوبلاژ نتواند زمان دوبله را تغییردهد یا حضور شیرزاد در هر دو کار ممکن نشود و به این ترتیب به دوبله آن فیلم یا سریال به خاطر حضور این گوینده باسابقه و خوش‌صدا در نقشی کم‌مایه در دونالئون لطمه بخورد. شعشعانی باید از شیرزاد در اثر دیگری و به شکل مناسب‌تری استفاده می‌کرد و گویندگی الترا را به یکی از گویندگانی می‌سپرد که در ۱۵ ـ ۱۰ سال اخیر به دوبله پیوسته‌اند و صدایشان نیز مناسب است، مثل شهرزاد ثابتی. البته عده‌ای معتقدند که صدای وی مناسب شخصیت‌های منفی است، اما به نظر من با نوع گویندگی می‌تواند مثبت‌ها را نیز اجرا کند. مدیر دوبلاژ دونالئون بین نقش‌های غیرثابت دست‌کم یک انتخابش خوب و یک انتخابش بد بوده است. او در داستان «پایان ونیز» نقش خاکستری همسر جوان هلموت ـ رهبر ارکستر ـ را به نرگس فولادوند سپرده است. صدای فولادوند که رگه‌هایی از جدیت را در خود دارد با شخصیت و چهره نقش کاملا هماهنگ است و فولادوند نیز از عهده اجرای نقش به خوبی برآمده است. شعشعانی در همان داستان نقشی را برای سعید مقدم‌منش در نظر گرفته، اما انتخابش مناسب نیست زیرا صدای مقدم‌منش به صدای تهماسب بسیار شبیه است و نقش او با برونتی چند صحنه مشترک دارد و شنیدن ۲ صدای مشابه کنار یکدیگر آزاردهنده است و دافعه ایجاد می‌کند و با اصل هارمونی صداها که مدیر دوبلاژ‌ها ادعای رعایت آن را دارند، در تضاد است.
دوبله دونالئون منهای سینک نبودن دیالوگ‌های بعضی از صحنه‌ها و انتخاب نادرست بعضی از صداها در مجموع قابل قبول است و وجود چند صدای شاخص سبب شده پیگیری سریال در دقایق پایانی جمعه شب‌ها با انگیزه بیشتری صورت بگیرد.