نگاهی به نوع و طرز پوشش ایرانیان در قدیم
آگاهی از زندگی و معیشت مردم در گذشته از موضوعات جالبی است که همواره میتواند برای انسان جذاب و جالب باشد. بخصوص اینکه در گذشته (هر چند گذشته ای نه چندان دور) چگونه میزیستند.
آداب، رسوم، طرز پوشش و … و به طور خلاصه زندگی اجتماعی مردم درگذشته ضمن جذابیت میتواند آموزنده نیز باشد.
در این مقال مختصرا به طرز پوشش ایرانیان در گذشته اشاره میشود. لباس مردان در گذشته مرکب بود از عبا (روپوشی از پارچههای نازک و کلفت پشمی دستباف بلند و باز و فراخ دوخته شده بر شانه انداخته تا مچ پا را فرا میگرفت)، قبا (لباسی ساده با یقهای باز و دو جیب دهانه عمودی از دو طرف تا زیر زانو ساده و کمرچین که روی پیراهن پوشیده و جلوهایش را به هم آورده بر روی آن شال میبستند)، ارخلاق (چیزی مانند قبا کلفتتر و کوتاه تا بالای زانو که جلو و سرآستینهای آن را سوزن دوزی یا زردوزی میکردند
آگاهی از زندگی و معیشت مردم در گذشته از موضوعات جالبی است که همواره میتواند برای انسان جذاب و جالب باشد. بخصوص اینکه در گذشته (هر چند گذشته ای نه چندان دور) چگونه میزیستند.
آداب، رسوم، طرز پوشش و … و به طور خلاصه زندگی اجتماعی مردم درگذشته ضمن جذابیت میتواند آموزنده نیز باشد.
در این مقال مختصرا به طرز پوشش ایرانیان در گذشته اشاره میشود. لباس مردان در گذشته مرکب بود از عبا (روپوشی از پارچههای نازک و کلفت پشمی دستباف بلند و باز و فراخ دوخته شده بر شانه انداخته تا مچ پا را فرا میگرفت)، قبا (لباسی ساده با یقهای باز و دو جیب دهانه عمودی از دو طرف تا زیر زانو ساده و کمرچین که روی پیراهن پوشیده و جلوهایش را به هم آورده بر روی آن شال میبستند)، ارخلاق (چیزی مانند قبا کلفتتر و کوتاه تا بالای زانو که جلو و سرآستینهای آن را سوزن دوزی یا زردوزی میکردند و بر روی پیراهن میپوشیدند) مراد بگی (قبایی با یقه بسته و لبه دار مانند فرنج نظامیان با سوراخها و دکمههایی تا پایین شکم با چینهای ریز سرتاسری پشت، در قدی کوتاه تا نزدیک زانوها، در رنگهای تیره)، سرداری (با جلوی مانند مراد بگی و چند چین درشت و شکافی در عقب و قدی تا پایین زانو که بر روی قبا میپوشیدند) و شلوار ماهوت یا دویت سیاه ساده و شال یا کمربند و کلاه نمدی یا پوستی و گیوه یا کفش و نعلین بی بند و پیراهن از چلوار یا کتان یا متقال یا کرباس با یقه ای که از سرشانه باز میشد که در زیر بدون عرق گیر میپوشیدند و زیر جامه ای از نوع پارچه پیراهن که اعیان و خواص در زیر شلوار به پا میکردند و در هر صورت آنچه بود باید از پنبه و کتان بوده باشد خاصه پیراهن و زیرجامه، چه البسه غیر پنبه ای را برای بدن مضر تشخیص میدادند و آن را موجب بیماریهای گوناگون و کوتاهی عمر میدانستند.
از وسایلی که مردان در جیبهایشان داشتند، چاقو و پاشنه کش و جام برنجی کوچک و بعضی زنجیر یزدی و تسبیح و انگشتری نقره عقیق یا فیروزه که در جیب و یا در دست نگه میداشتند.
لباس زنان عبارت بود از تنکه پاچه دار تا بالای زانو از جنس چلوار یا حریر یا اطلس که زیر میپوشیدند و شلوار تنگ از مخمل و ماهوت و اکثرا از رنگهای زنده سبز، زرد، نارنجی، آلبالویی و چمنی با چاک بغل نوار دوخته بر روی آن و شلیته (پیراهن کوتاه شبیه پیراهن مردان) که روی آن میکشیدند. ویل نیم تنهای از ماهوت یا ترمه یا مخمل یقه بسته گلدوزی و ملیله دوزی و زردوزی شده با آستینهای دهان تنگ و دهان گشاد و دهان اژدری جورواجور، طبق سلیقه و سفارش یا ساده بود که زمستانها پوشیده روی شلیته کوتاه یا شلوار میکشیدند و نیم تنههایی نازکتر از اطلس و حریر و مانند آن که دالبرهایی به پایین تنه و آرایشهایی لطیف از سوزن زنیها در یقه و سینه و جلوی دامن آن میدادند و تابستانها میپوشیدند. با تغییراتی مختصر و اعمال سلیقههای مختلف در حد حفظ فرم اصلی آن که از حیث زیبایی و خوبی و استحکام پارچه ورنگ ثابت آن میتوانست علاوه بر آبرومندترین پوشش برای صاحب آن دختر و خود دختر مناسب باشد.
از دیگر پوششهای زنان چارقد و چاقچور بود، چارقد پارچه ای مثلث از تور و حریر گلدار و ساده و مخمل بود از یک ذرع پارچه به طور مثلث بریده یا به روی هم تا زده که به سر نموده زلفها را از بالا و دو طرف در زیر آن مرتب کرده از زیر گلو سنجاق میزدند و دستکهای آن را از جلو بر روی سینه انداخته به دور سرشان زیور آلات میآویختند. زیور آلاتی از منگولههای زیبا با سکههای طلاو نقره دسته دار و بر دو طرف یا جلوی آن گل طلا یا گل یاقوت و فیروزه میزدند و سنجاق زیر گلو که ساده و معمولی یا نقره و طلایی که در آرایشها و مهمانیها به کار میبردند و زنان مسن و معمولی از گوشههای آن به جای کیسه و دستمال برای پول و خرده ریز دم دستی استفاده میکردند.
چاقچور نیز پاپوشی از پارچه سیاه به جای جوراب برای بیرون رفتن از خانه و پوشاندن پاها و ساقهای آن با کفی تا مچ مانند جوراب و از آنجا با چینهایی که تمام ساق را پوشانیده در زیرزانو با گره بندهایی استوار میگردید.
پیرایههای دیگر زنان عبارت بود از انگشتری که مطابق شان و موقعیت خود بر دست راست میکردند و دستبندی از طلا به گونههای مختلف و زیادتر از سکه بر دو دست مینمودند و گوشواره به گوشها میآویختند و خفتیای از سکه یا آویز از طلا و جواهر به گردن میبستند و سینه ریزی از سکههای بزرگ طلا یا گل و برگهای طلای جواهر نشان بعد از خفتی بر روی نیم تنه یا تل و مثل آن میانداختند. سکهها و گل و سنجاقهای طلا و جواهر بر سر و سینه و زیر گلو و سرآستینها و پایین دامن و دم پاچههای شلوار میآویختند و خلخالهایی از نقره یا طلا به مچها میبستند.