رمز عبور خود را فراموش کرده اید؟

By registering with this blog you are also agreeing to receive email notifications for new posts but you can unsubscribe at anytime.


رمز عبور به ایمیل شما ارسال خواهد شد.


کانال رسمی سایت تفریحی

دکه سایت


نظر سنجی

نظرسنجی

به نظر شما کدام سریال امسال ماه رمضان بهتر است؟

Loading ... Loading ...

کلیپ روز




logo-samandehi

تصاویری از فرش قرمز اختصاصی برای بازیگران دیر رسیده در جشنواره فجر

عکس از جشن تولد ۳۸ سالگی آزاده صمدی

مصاحبه از زندگی شخصی امیرحسین مدرس و همسر دومش

عکس همسر آزاده نامداری و دخترش گندم

عکس جدید مهناز افشار و دخترش لینانا

نامه عسل پورحیدری در شبکه اجتماعی پس از خاکسپاری پدر

عکسی جالب از تینا آخوندتبار با دستکش بوکس در حال ورزش

تصاویر تبلیغاتی الیکا عبدالرزاقی و همسرش امین زندگانی

رتبه بدهید:

نگاهی به تله فیلم «فال قهوه» به کارگردانی فرزاد مؤتمن

کیفیت یک محصول تصویری را با چه معیاری باید سنجید؟ با ساخته های قبلی سازنده اش؟ با توانایی و قابلیتی که از کارگردانش سراغ داریم؟ با حد معمول کیفیت تله فیلم های مشابه؟ با استانداردهایی که تلویزیون تعیین می کند؟
پاسخ به این پرسش، تا حد زیادی تکلیف ما را با تله فیلم «فال قهوه» روشن می کند و می تواند معیاری برای سنجش کیفیت آن به دست دهد.
در مقایسه با ساخته های قبلی فرزاد مؤتمن، چه فیلم های سینمایی اش (و در رأس همه آنها فیلم شب های روشن) و چه تله فیلم هایش مثل «دماغ» و «کرگدن» که بارها از تلویزیون پخش شده اند، تله فیلم «فال قهوه» کار متوسطی است که سعی می کند با توسل به هر ابزاری که به دستش می رسد، مخاطب را ۹۰ دقیقه سرگرم کند و تحت تأثیر قرار دهد. در مقایسه با توانایی و قابلیت های فیلمسازی این کارگردان، «فال قهوه» نه نقطه مثبتی به کارنامه مؤتمن اضافه می کند و نه ساختنش (آن هم پس از آن همه تجربه کوچک و بزرگ در سینما و تلویزیون) قابل دفاع است. اگر میانگین توانایی، و مهارت و شناخت مؤتمن از سینما را نه بهترین فیلم کارنامه اش که فیلم خوب و قابل قبول «صداها» یا حتی فیلم نوآر نصفه ونیمه «باج خور» در نظر بگیریم، «فال قهوه» با هر میزان اغماض و آسان گیری در رده زیر متوسط قرار می گیرد و جزو بدترین ساخته های این کارگردان است، اما در مقایسه با حد معمول تله فیلم های مشابه و با توجه به استانداردهایی که تلویزیون تعیین کرده یا به مرور زمان تبدیل به عرف تلویزیون شده، «فال قهوه» تله فیلمی آبرومند و نسبتا خوش ساخت است

کیفیت یک محصول تصویری را با چه معیاری باید سنجید؟ با ساخته های قبلی سازنده اش؟ با توانایی و قابلیتی که از کارگردانش سراغ داریم؟ با حد معمول کیفیت تله فیلم های مشابه؟ با استانداردهایی که تلویزیون تعیین می کند؟
پاسخ به این پرسش، تا حد زیادی تکلیف ما را با تله فیلم «فال قهوه» روشن می کند و می تواند معیاری برای سنجش کیفیت آن به دست دهد.
در مقایسه با ساخته های قبلی فرزاد مؤتمن، چه فیلم های سینمایی اش (و در رأس همه آنها فیلم شب های روشن) و چه تله فیلم هایش مثل «دماغ» و «کرگدن» که بارها از تلویزیون پخش شده اند، تله فیلم «فال قهوه» کار متوسطی است که سعی می کند با توسل به هر ابزاری که به دستش می رسد، مخاطب را ۹۰ دقیقه سرگرم کند و تحت تأثیر قرار دهد. در مقایسه با توانایی و قابلیت های فیلمسازی این کارگردان، «فال قهوه» نه نقطه مثبتی به کارنامه مؤتمن اضافه می کند و نه ساختنش (آن هم پس از آن همه تجربه کوچک و بزرگ در سینما و تلویزیون) قابل دفاع است. اگر میانگین توانایی، و مهارت و شناخت مؤتمن از سینما را نه بهترین فیلم کارنامه اش که فیلم خوب و قابل قبول «صداها» یا حتی فیلم نوآر نصفه ونیمه «باج خور» در نظر بگیریم، «فال قهوه» با هر میزان اغماض و آسان گیری در رده زیر متوسط قرار می گیرد و جزو بدترین ساخته های این کارگردان است، اما در مقایسه با حد معمول تله فیلم های مشابه و با توجه به استانداردهایی که تلویزیون تعیین کرده یا به مرور زمان تبدیل به عرف تلویزیون شده، «فال قهوه» تله فیلمی آبرومند و نسبتا خوش ساخت است که قصه اش را با لحنی جذاب و بدون لکنت روایت می کند و خیلی بهتر از نمونه های مشابهی است که چپ و راست از شبکه های مختلف پخش می شوند.
شاید ارزشگذاری کلی روی یک تله فیلم عامه پسند کار نادرست و حتی ناممکنی باشد؛ چون دست کم باید ابتدا اهداف سازندگانش را در نظر گرفت و بعد درباره نتیجه کارشان داوری کرد. تله فیلمی که صرفا با هدف سرگرم کردن اکثریت بینندگان (از مخاطبان دانشگاه دیده مرفه شهری گرفته تا مردمان سالخورده روستایی) ساخته شده و همه تلاش سازندگانش بر این بوده که قصه ای آسان فهم را به شیوه ای سلیس و جذاب روایت کنند، گزینه مناسبی برای بحث های تکنیکی یا تحلیلی نیست. شاید بهتر باشد به جای تحلیل و شکافتن درونمایه و خصوصیات بصری تله فیلم هایی مثل «فال قهوه»، آنها را در تناسب با اهداف و کارکردهایشان سنجید و سپس بر اساس نتیجه ای که به دست می آید، میزان موفقیت اثر در دستیابی به اهدافش را معیار موفقیت یا شکستش قرار داد. با این معیار، «فال قهوه» فیلم نسبتا موفقی است که لااقل از خام دستی و ناپختگی به دور است و سازندگانش دقیقا می دانسته اند که مشغول چه کاری هستند و از حاصل کارشان چه انتظاری دارند.
وقتی یک محصول تصویری به قصد جذب طیف گسترده ای از مخاطبان ساخته می شود، ناگزیر است که داستانی پروپیمان و جذاب داشته باشد. فیلم یا تله فیلم مردم پسند بدون قصه معنا ندارد و تلویزیون هم ـ به عنوان رسانه ای فراگیر و همگانی ـ نه مایل است و نه اجازه دارد که ویترینی برای ارائه محصولات تصویری روشنفکرانه و ثقیل خاص پسند باشد؛ نهایتش این است که می توان ساعت هایی از روز را به اقلیت کم شمار مخاطبانی اختصاص داد که توقع دارند خوراک تصویری شان را از شبکه ای سراسری دریافت کنند.
تله فیلم «فال قهوه» از ابتدا طراحی شده تا برای عموم مخاطبان تلویزیون جذاب باشد و به همین دلیل مهم ترین عنصر تشکیل دهنده اش ـ ناگزیر ـ باید قصه باشد. به هر اندازه که قصه فیلم جذاب و درگیرکننده باشد، احتمال موفقیت آن هم بیشتر است و تعداد بیشتری از بینندگان از تماشای آن راضی خواهند شد. خط اصلی قصه «فال قهوه» این است که زوج جوانی تصمیم به ازدواج می گیرند و عشقی صادقانه میان آنها وجود دارد، اما یک شخصیت منفی (شهشهانی) که خود خواهان ازدواج با دختر (ترگل) است سعی می کند به هر وسیله ای پیش پای آنها سنگ بیندازد و در این راه از جنایت و خشونت هم رویگردان نیست. خط فرعی قصه این است که دوست صمیمی ترگل (خانم تهرانی) که به ظاهر دلسوز و مهربان است در واقع همدست شخصیت منفی شده و مجری نقشه های پلید اوست. او به طمع دستمزدی که شهشهانی وعده اش را داده، ترگل را فریب می دهد و از اعتمادش سوءاستفاده می کند.
این قصه مقداری مخلفات هم دارد؛ مثلا اعتقاد خرافی ترگل به فال قهوه یکی از نقاط ضعف اوست که شهشهانی و تهرانی از آن بهره می گیرند تا نتایج دلخواهشان را به او بباورانند یا این که همسر آینده ترگل دانشجوی بی پول اما خوش طینتی است که علاقه ای صادقانه به او دارد، اما شهشهانی پسرعموی پولدار و قدرت طلب ترگل که در تصاحب ترگل ناکام مانده و جواب رد شنیده، این موضوع را شکستی شخصی تلقی می کند و همه نیرویش را به کار می گیرد تا ازدواج ترگل را به هم بزند و او را تصاحب کند. ماجرای سفر ترگل به اروپا و این که خانواده اش شرط کرده اند که او فقط در آخرین روز اقامتش در ایران اجازه دارد عروسی کند هم جزو همین مخلفات است که کنار هم چیده شده اند تا درز و دالان های قصه رفو شود.
وجه منفی ماجرا این است که قصه «فال قهوه» پر از حفره ها و دست اندازهای عجیب و غریب است؛ مثل برجی که با چوب کبریت ساخته شده و با نخستین نسیم فرو می ریزد. نوید توحیدی (فیلمنامه نویس) و فرزاد مؤتمن (کارگردان) به جای آن که ساختار متزلزل داستان شان را تغییر دهند و فکر قصه ای جمع وجور اما محکم باشند، تصمیم گرفته اند که برای هر حفره ای یک «حفره پرکن» در نظر بگیرند و در هر سوراخ فیلمنامه یک دستمال بچپانند تا موقتا جلوی باد را بگیرد! همین «حفره پرکن»های متعدد باعث شده که داستان بی جهت متورم شود و شاخ و برگ اضافی پیدا کند.
نکته: قصه «فال قهوه» پر از حفره ها و دست اندازهای عجیب و غریب است؛ مثل برجی که با چوب کبریت ساخته شده و با نخستین نسیم فرو می ریزد
به راحتی می توان پرسید که چرا ترگل باید با آن شرط عجیب وغریب فقط در روز قبل از سفرش حق ازدواج داشته باشد؟ آیا اصرار پدر ترگل به حضور عموی او در مراسم عقد محضری (آن هم در شرایطی که این اصرار به قیمت منتفی شدن ازدواج این زوج تمام می شود) منطقی است؟ آیا پدری تحصیلکرده و متشخص مثل پدر ترگل که در طبقه مرفه و دنیادیده ای زندگی می کند، راضی می شود که با اصرار ابلهانه اش خوشبختی تنها دخترش را خراب کند یا این که صرفاً برای جور شدن چفت وبست فیلمنامه این شخصیت را به این پافشاری بی منطق وادار کرده اند؟ آیا پیدا کردن یک محضر معمولی در شهر بزرگی مثل تهران و در شرایطی که چند ساعت وقت هست، تا این اندازه ناممکن است که شهشهانی در نقشه دقیقش حساب همه چیز را کرده باشد جز پیدا کردن یک محضر دیگر؟ آیا همسر آینده ترگل، زمانی که ربوده می شود و روی صندلی عقب اتومبیل آدم ربا (بدون آن که دست وپایش را بسته باشند) رها شده، نمی تواند به جای لگدپرانی به در و پنجره اتومبیل، مشت محکمی توی سر راننده آدم ربا بزند و فرار کند؟ اساساً آیا کسی که برای گرفتن بسته ای از ساختمان بیرون می آید، به جای تحویل گرفتن بسته از راننده آژانس، سرش را خم می کند و تا کمر وارد اتومبیل می شود و به جستجوی بسته می پردازد؟ و بعد هم آنقدر در همان حال می ماند که راننده آدم ربا بتواند بدون عجله و با خیال راحت چماقش را از صندلی جلو بردارد و توی سرش بکوبد؟ آیا بدون تحول کلیشه ای و فوری خانم تهرانی (با بازی مصنوعی و ضعیف شبنم قلی خانی) به فیلمنامه مجوز نمی دادند؟ حتما او باید به آن شکل ناگهانی و بدون پیش زمینه همه احساس گناهش را بیرون می ریخت و از جامعه طلبکار می شد، بی آن که چک دستمزد خیانتش را پس بدهد یا از راه اشتباهش بازگردد؟
مشکل اینجاست که هر کدام از این جزییات به دلیلی به فیلمنامه اضافه شده اند وگرنه داستان اصلی نیازی به این مخلفات اضافه نداشت. فیلمنامه نویس و کارگردان «فال قهوه» مجبور شده اند برای پر کردن حفره های پرشمار داستان شان، وصله روی وصله بزنند و به نوعی سر و ته ماجرا را هم بیاورند که لااقل برای مخاطب عام چندان باورناپذیر و ضایع به نظر نرسد و این همه حفره و دست انداز در نگاه اول قابل تشخیص نباشد.
شاید اگر همین فیلمنامه با همین وصله های گل درشت، اجرای ماهرانه تری داشت و مؤتمن در مقام کارگردان با حوصله و دقت بیشتری صحنه ها را اجرا می کرد نتیجه ای قابل قبول تر به دست می آمد، اما اجرای مؤتمن هم سردستی و سطحی است؛ انگار زیاد در قید و بند کیفیت کارش نبوده و ترجیح داده حداقل هایی را در تصویربرداری، میزانسن و اجرای صحنه ها رعایت کند که زیاد هم دست وپاگیر نباشد. نمونه بارزش ۲ سکانس فرعی و گذرا که در اولی معطل ماندن یک وانت پشت اتومبیلی که وسط خیابان خاموش شده به موقعیتی مضحک تبدیل می شود و مصداق بارز دست کم گرفتن مخاطب است. وانت در شرایطی پشت اتومبیل جلویی معطل مانده که در اطرافش به اندازه ۲ کامیون جای خالی است و راننده اش به جای بوق زدن و حرص خوردن می تواند از کنار اتومبیل خاموش شده عبور کند، اما در اینجا هم می بینیم که الزام فیلمنامه باعث شده راننده وانت مجبور به ماندن و بوق زدن پشت اتومبیل جلویی شود و کارگردان هم آن قدر حوصله نداشته که لااقل این صحنه را نه در بزرگراه که در خیابانی کم عرض و باریک بگیرد تا گیر کردن وانت منطقی و باورپذیر جلوه کند. در سکانس بعدی، صحنه تصادف همین وانت با پیکان قراضه آدم ربا به طرزی ناشیانه کارگردانی شده؛ انگار کارگردانی جوان و نابلد روی صندلی کارگردانی «فال قهوه» نشسته است. اصل صحنه برخورد ۲ اتومبیل ایرادی ندارد و حتی (با توجه به کم ارزش بودن هر ۲) کوباندن و له کردن وانت و پیکان به یکدیگر بسیار طبیعی و بدون ملاحظه ضرر و زیان نابودی ۲ دستگاه خودرو انجام شده، اما چند پلان پیش از صحنه برخورد، بسیار بد کارگردانی و از آن بدتر تدوین شده است. راننده وانت در مسیری عریض و خلوت، از فاصله حدودا ۲۰۰ متر یا بیشتر، پیکان را می بیند اما موفق نمی شود اتومبیلش را کنترل کند. چرا؟ چون فیلمنامه تعیین کرده که در این صحنه باید این ۲ خودرو با یکدیگر تصادف کنند و له شوند؛ حتی اگر جا برای کنترل هر ۲ خودرو وجود داشته باشد!
واکاوی در همه اجزای «فال قهوه» ممکن است به نتایج ناامیدکننده ای بینجامد، اما نگاه سختگیرانه در نقد تله فیلمی که نام یک کارگردان با تجربه مثل مؤتمن را یدک می کشد لازم است. از فیلمسازی که شناخت تئوریکش از سینما بسیار بالاتر از منتقدان آثارش است، انتظار نمی رود که آخرین ساخته سینمایی اش «پوپک و مش ماشاءالله» باشد و تازه ترین تله فیلمش «فال قهوه». پیش از آن که مخاطب و منتقد تشخیص دهد که فیلمنامه پر از حفره است و اجرایش ضعف های آشکار دارد، خود مؤتمن باید متوجه این ضعف ها می شد. این که تله فیلم یک قالب مصرفی و ناماندگار است اصلاً توجیه مناسبی برای سرهم بندی و پرداخت سطحی اثر نیست؛ چون علاوه بر آن که مخاطبان تلویزیون بسیار محترم و باارزش هستند و شایستگی توجه و تلاش بیشتری را دارند، درباره فیلمساز هم با ساخته هایش (اعم از تلویزیونی و سینمایی) داوری می شود. در همین قالب تله فیلم آثار بسیار باارزشی ساخته شده که دست کمی از بهترین فیلم های سینمایی چند سال اخیر ندارند؛ از تله فیلم های درخشان و تأمل برانگیز حجت قاسم زاده اصل گرفته تا ساخته های رضا بهشتی، مهرداد خوش بخت، بهرام توکلی و ده ها فیلمساز دیگر.
می توان درک کرد که شخصیت پردازی سیاه وسفید، آدم های تک بعدی، موسیقی توضیح دهنده و احساساتی (که در اغلب صحنه ها بدون آن که ضروری باشد شنیده می شود)، دیالوگ های بی مزه سطحی (مثل چه طرف از این عجبا!) و صدور پیام های اخلاقی درباره خرافی بودن فال گیری با قهوه و امثال آن برای یک تله فیلم عامه پسند عیب محسوب نمی شود و گاهی از ضرورت هایی اجتناب ناپذیر سرچشمه می گیرد، اما نمی توان درک کرد که فیلمسازی باتجربه و تحصیلکرده در کنار فیلمنامه نویسی جوان و با استعداد، محصولی تحویل تلویزیون دهند که مهم ترین امتیازش بازی تماشایی رحیم نوروزی و خسرو احمدی باشد.
     شاهین شجری کهن 
    روزنامه جام جم 

تصاویر جدید بنیامین بهادری در کنار زن سال هند

تصاویر و حواشی حضور سحر قریشی و بازیگران در جشن پیراهن استقلال

عکسی جدید از آنا نعمتی و برادرش در رستوران

تصاویر جدید از هدیه تهرانی و مهران مدیری در سری جدید «قلب یخی»

عکس هایی از عروسی گلزار و النازشاکردوست در یک فیلم عروسی

دو عکس متفاوت الناز شاکردوست با عروسک گوفی و در آمبولانس

تصاویر نرگس محمدی به همراه مادرش در کنسرت موسیقی

تصاویری از حضور هنرمندان در کنسرت بابک جهانبخش

تبلیغ فروشگاهی

مطالب مرتبط با این موضوع

اجباری اجباری، ایمیل شما هرگز منتشر نخواهد شد