سردمزاجی تنها به یائسگی مربوط نیست

پایان فعالیت تخمدان‌ها

مهم‌ترین نشانه آن هم قطع عادت ماهانه است که به مدت یک‌سال تداوم دارد. چنین اتفاقی نشانه از بین‌رفتن عملکرد و فعالیت تخمدان‌هاست.

به بیان دیگر، در زمان یائسگی چرخه عملکرد تخمدان‌ها به پایان می‌رسد و ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون بشدت کاهش می‌یابد.

آنچه یائسگی را برای اغلب زنان به دوره‌ای ناراحت‌کننده و حتی ترسناک تبدیل می‌کند، عوارض و آثار جسمی و روحی این دوران است. آثاری چون گرگرفتگی، خشکی مجاری ادراری و تناسلی، پوکی استخوان ، فراموشی، کاهش میل جنسی و مستعد شدن برای ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی و برخی سرطان‌هاست.

در حالی که متخصصان زنان و زایمان تاکید می‌کنند؛ عوارض این دوران با رعایت یک رژیم غذایی متعادل سرشار از فیبر، آنتی‌اکسیدان و لبنیات و همچنین انجام فعالیت‌های ورزشی روزانه تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

دکتر صفیه عشوری‌مقدم نیز در گفت‌وگو با «جام‌جم» می‌گوید: در کنار داشتن برنامه ورزشی و تغذیه‌ای مناسب، اجتناب از مصرف سیگار، جلوگیری از چاقی، کنترل دیابت، چربی و فشارخون در کنترل عوارض یائسگی موثر است.

سلام به دوران یائسگی

معمولا یائسگی طی سه مرحله ظاهر می‌شود؛ دوره شروع آن، توام با نامرتبی و کاهش پریودهای ماهانه است. دوره میانی یائسگی، با بیماری‌های خاص زنان و علائم آن چون گرگرفتگی، تپش قلب و تغییر خلق و خو همراه است و دوره پایانی که همراه با قطع کامل پریودهای ماهانه به مدت یک‌سال است.

دکتر عشوری با تاکید بر این‌که سن شروع یائسگی بیشتر جنبه ژنتیکی دارد، می‌افزاید: علائم و نشانه‌های یائسگی در هر فردی با دیگران متفاوت است. یائسگی در برخی زنان نشانه‌های کمی‌ دارد یا هیچ نشانه‌ای ندارد. عده‌ای دیگر دچار خونریزی‌های نامنظم می‌شوند.

گرگرفتگی، احساس خستگی، افسردگی و تغییرات خلق و خو، دردهای استخوانی و عضلانی، کم‌خوابی و لرزش اندام‌ها نیز از نشانه‌های دیگر یائسگی است.

وی تاکید می‌کند: مجموعه‌ای از عوامل باعث می‌شود که از کارافتادن تخمدان‌ها و شروع سن یائسگی بسیار زودتر از سن معمول اتفاق بیفتد؛ کشیدن سیگار، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، برداشتن رحم، بیماری‌های کروموزومی و بیماری خودایمنی از جمله این عوامل است.

وقتی گرگرفتگی به سراغت می‌آید

گرگرفتگی از جمله علائمی است که ۷۵ درصد زنان در دوران یائسگی تجربه می‌کنند. حالت گرگرفتگی، احساس گرم‌شدن ناگهانی و شدید همراه با تعرق است که به طور متوسط چهار تا پنج دقیقه طول می‌کشد.

دکتر عشوری‌مقدم اضافه می‌کند: گرگرفتگی در بیشتر زنان یائسه طی یک تا دو سال برطرف می‌شود، اما در برخی تا ۱۰ سال بعد از یائسگی نیز ادامه می‌یابد. گاهی این احساس با تپش قلب، سرگیجه، ضعف، تعرق و در انتها احساس سرما همراه است. علت گرگرفتگی، کاهش و قطع تدریجی هورمون استروژن در تخمدان‌هاست. گرگرفتگی در طول شب، شایع‌تر از روز است. این‌گونه حالات و تغییرات جسمی‌ زنان گاهی به حدی است که مانع خواب شبانه می‌شود و زنان را به اختلالات خواب دچار می‌کند.

این متخصص زنان با اشاره به درمان‌های هورمونی با استروژن به عنوان اصلی‌ترین روش درمانی برای گرگرفتگی اضافه می‌کند: استفاده از داروهای هورمونی عوارض خاص خود را دارد و باید در صورت لزوم، آگاهانه و با احتیاط مصرف شود. برخی از داروهای ضدافسردگی نیز می‌تواند در کاهش آثاری چون گرگرفتگی موثر باشد. همچنین ترکیبات سویا نیز در کاهش این عارضه موثر است،‌ اما نباید فراموش کرد که اصلاح شیوه زندگی در داشتن تغذیه درست و انجام حرکات ورزشی بهترین روش برای کاهش عوارض یائسگی است.

یائسگی؛ دشمن استخوان‌ها

ترسناک‌ترین عارضه‌ای که زنان را در دوران یائسگی دچار واهمه می‌کند، پوکی استخوان است. پوکی استخوان عارضه‌ای است که ۵۵ درصد زنان بالای ۵۰ سال را گرفتار می‌کند.

متخصصان زنان تاکید می‌کنند: آنچه به پیشگیری و درمان پوکی استخوان کمک می‌کند، داشتن رژیم غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین D از دوران نوجوانی است. همچنین انجام فعالیت‌های ورزشی و بهره‌گیری از منابع کلسیم و ویتامینD و مصرف مکمل‌های ویتامینی در کنار مصرف‌نکردن دخانیات می‌تواند در پیشگیری از پوکی استخوان در یائسگی موثر باشد.

بیماری قلبی و سرطان؛ خطری قابل پیشگیری

نمی‌توان منکر شد که زنان پس از یائسگی در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی و سرطان‌هایی مانند سرطان پستان قرار می‌گیرند، اما پیشگیری و کنترل این خطرات با اصلاح شیوه زندگی غیرممکن نیست.

دکتر عشوری در این باره توضیح می‌دهد: برخلاف تصوری که در گذشته وجود داشته، مصرف داروهای هورمونی در کاهش مشکلات قلبی ـ عروقی پس از دوران یائسگی موثر نیست، بلکه قطع استعمال سیگار، جلوگیری از چاقی و ابتلا به دیابت، چربی و فشار خون در پیشگیری از این بیماری‌ها موثر است.

وی تاکید می‌کند: انجام بررسی‌های منظم سالانه سرطان پستان نیز پس از ۴۰ سالگی و تداوم آن پس از یائسگی به همه زنان توصیه می‌شود. البته زنانی که به علت پرکاری تیروئید یا سابقه مشکلات کلیوی، داروهای هورمونی مصرف می‌کنند، باید تحت مراقبت‌های بیشتری قرار گیرند.

سردمزاجی تنها به یائسگی مربوط نیست

به گفته دکتر عشوری‌مقدم، خشکی مجاری تناسلی و ادرار، همچنین تکرر و عفونت مجاری ادرار به علت کاهش عملکرد تخمدان‌ها در دوران یائسگی گریزناپذیر است.

این متخصص زنان اضافه می‌کند: چنین مشکلاتی که درمان دارویی خاص خود را دارد، می‌تواند به بی‌میلی جنسی نیز منتهی شود، اما مساله سردمزاجی مقوله‌ای است که به عواملی چون افسردگی، اضطراب و اختلال در روابط فردی نیز بستگی دارد و درمان آن تنها وابسته به داروهای هورمونی نیست، بلکه به مشاوره و رفتاردرمانی نیز نیازمند است.