توصیه‌های لازم در مورد شیر

بررسی‌ها نشان داده اهلی کردن دام‌هایی مانند گاو و گوسفند و بز یکی از مراحل مهم در تاریخ زندگی و ادامه حیات انسان روی کره خاکی بوده است. این اتفاق توانست انسان را…
یک بررسی نشان داده خانواده‌هایی که در آنها مصرف روزانه یک لیوان شیر به صورت عادت درآمده است، فرزندانی شاداب و باهوش دارند.
در خصوص مصرف شیر، مراعات نکات بهداشتی در تهیه و نگهداری و مصرف این فرآورده است که نکات زیر توصیه می‌شود:
۱ ـ همیشه از شیرهای پاستوریزه استفاده کنید.
۲ ـ شیر پاستوریزه را حتما در یخچال نگهداری کنید.
۳ ـ از مصرف شیری که، بو، طعم، و مزه آن تغییر کرده است خودداری کنید.
۴ ـ شیر UHT یا استریل را پس از باز کردن در یخچال نگهداری کنید.
۵ ـ از جابجایی ظروف شیر از داخل ظرف اصلی به داخل ظروف خانگی خودداری کنید. حتی اگر ظاهر این ظرف چندان مرتب به نظر نرسد زیرا در هر شرایط داخل ظروف بسته بندی شیر کاملا استریل بوده و برای نگهداری شیر مناسب‌تر است.
۶ ـ نکته آخر این که روزانه حداقل یک لیوان شیر بنوشید.

بررسی‌ها نشان داده اهلی کردن دام‌هایی مانند گاو و گوسفند و بز یکی از مراحل مهم در تاریخ زندگی و ادامه حیات انسان روی کره خاکی بوده است. این اتفاق توانست انسان را…
یک بررسی نشان داده خانواده‌هایی که در آنها مصرف روزانه یک لیوان شیر به صورت عادت درآمده است، فرزندانی شاداب و باهوش دارند.
در خصوص مصرف شیر، مراعات نکات بهداشتی در تهیه و نگهداری و مصرف این فرآورده است که نکات زیر توصیه می‌شود:
۱ ـ همیشه از شیرهای پاستوریزه استفاده کنید.
۲ ـ شیر پاستوریزه را حتما در یخچال نگهداری کنید.
۳ ـ از مصرف شیری که، بو، طعم، و مزه آن تغییر کرده است خودداری کنید.
۴ ـ شیر UHT یا استریل را پس از باز کردن در یخچال نگهداری کنید.
۵ ـ از جابجایی ظروف شیر از داخل ظرف اصلی به داخل ظروف خانگی خودداری کنید. حتی اگر ظاهر این ظرف چندان مرتب به نظر نرسد زیرا در هر شرایط داخل ظروف بسته بندی شیر کاملا استریل بوده و برای نگهداری شیر مناسب‌تر است.
۶ ـ نکته آخر این که روزانه حداقل یک لیوان شیر بنوشید.
شیر منبع غنی از کلسیم است و نقش عمده کلسیم در تشکیل استخوان و دندانها می‌باشد . شیر و فرآورده‌های شیر بخاطر مقدار کلسیم کافی ، آسانی هضم و ارزانی از بهترین منابع کلسیم می‌باشند . شیر بدون چربی و شیری که چربی آن گرفته شده از نظر کلسیم بر شیرکامل ارجحیت دارد . زیرا وقتی که چربی شیر که مقدار جزئی کلسیم دارد گرفته شود ، بجای آن شیرکلسیم دار جانشین می‌شود که پرارزشتر است . یک فنجان بستنی از لحاظ مقدار کلسیم تقریباً با نصف فنجان شیر برابر است . شیرپاستوریزه باید حتماً در داخل یخچال بین صفر تا ۴ درجه بمدت حداکثر ۴۵ ساعت نگهداری شود.
از نگهداری شیر پاستوریزه در خارج از یخچال خودداری شود . بعد از مصرف شیر پاستوریزه ، شیشه خالی را با آب سرد شستشو دهید. از انداختن درب آلومینیومی و یا سایر اشیاء به داخل شیشه‌های شیر پاستوریزه خودداری نمائید .
چنانچه شیرپاستوریزه بیش از ۴۸ ساعت در یخچال باقی بماند و علائم قساد و بریدگی در آن مشاهده نشود قبل از مصرف آن را حداقل بمدت ۱ دقیقه بجوشانید .
توصیه‌های لازم در مورد فرآورده‌های شیر
۱- از مصرف خامه غیرپاستوریزه خودداری نمائید .
۲- کره بسته بندی شده پاستوریزه تنها بمدت یک هفته در داخل یخچال قابل نگهداری است . برای مدت بیشتر باید داخل فریزر نگهداری شود .
۳- از مصرف کره غیرپاستوریزه و بصورت مستقیم خودداری کنید .
توجه : کره غیرپاستوریزه و فله را میتوان بعنوان کره آشپزخانه مصرف نمود .
۴- بستنی‌های سنتی باید از شیرپاستوریزه تهیه شوند .
۵- از مصرف هر گونه بستنی با رنگ مصنوعی خودداری کنید .
۶- از مصرف پنیر تازه بپرهیزید .
پنیر تازه در صورتی قابل مصرف است که به مدت ۲ ماه از آب نمک و داخل یخچال باقی بماند تا عاری از آلودگیهای میکروبی گردد .
۷- هنگام خرید کشک مایع دقت کنید تا علائم کپک زدگی و بوی نامطبوع نداشته باشد .
کشک مایع را قبل از مصرف به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بجوشانید .
‌توصیه‌های لازم در مورد شیرخام ( غیرپاستوریزه )
۱- اگر اجباراً از شیرخام استفاده می‌کنید حتماً آنرا جوشانده و ۱۰ دقیقه در حال جوش بهم بزنید . شیرخام را قبل از جوشاندن در یخچال نگذارید .
۲- چنانچه در هنگام جوشاندن شیرمقداری از آن در محوطه آشپزخانه ریخت ، باید حتماً محل کاملاً شسته شود . از مصرف مجدد کیسه‌های پلاستیکی که قبلاً شیرخام در آن بسته بندی شده جداً خودداری گردد .
۳- ظروف مورد استفاده شیرخام باید پس از مصرف با آب و مایع ظرفشویی شسته شده و با آب سالم آبکشی شود .
۴- نهایتاً سعی کنید از شیرپاستوریزه استفاده شود . گاهی بر شیرفاسد جوش شیرین می‌زنند که دلمه نبندد بنابراین شیرکیلویی خریداری نشود .
پاستوریزه بودن برای سلامت شیر کافی نیست
از میان انواع غذاهایی که روزانه به مصرف انسان می‌رسد، شیر و فرآورده‌های آن به دلیل تنوعی که دارند در میان گروههای سنی مختلف جایگاه ویژه ای دارد. شیر یکی از مناسبترین مواد غذایی است که علاوه بر انواع پروتئین‌ها، چربیها (که نسبت به سایر چربیها و روغنها قابلیت هضم بالاتری دارد) ، املاح مورد نیاز بدن بخصوص فسفر و کلسیم ( که در تشکیل و استحکام استخوان مفید است) ، انواع ویتامین‌ها و نیز تمامی اسیدهای آمینه ضروری (که بدن قادر به ساخت آنها نیست) را داراست.
از آنجا که شیر عناصر لازم را در حدتعادل داراست ، محیط بسیار مناسبی برای فعالیت انواع میکروارگانیسم‌های عامل فساد اعم از باکتری‌ها، مخمرها و قارچهاست و بسادگی در معرض انواع آلودگی‌ها قرار می‌گیرد. بنابراین کنترل بهداشت در تمامی مراحل از لحظه دوشیدن تا رسیدن به کارخانه و نیز فرآیند تولید امری اجتناب ناپذیر است.
ضدعفونی دام ، ابزار و وسایلی که برای دوشیدن به کار می‌رود، نظافت و ضدعفونی ظروف و تانکرهایی که برای حمل شیر تا کارخانه استفاده می‌شود و در نهایت رعایت کلیه موازین بهداشتی تجهیزات و دستگاه‌های مورد استفاده در کارخانه بسیار ضروری است.
با این حال شیری که حتی تحت شرایط کنترل شده ، دوشیده شود باز هم تعدادی باکتری دارد، زیرا مجاری و حفره‌های شیری دارای آلودگی هستند. همچنین گرما در گسترش آلودگی شیر موثر است ، بنابراین لازم است علاوه بر رعایت کلیه موارد مذکور از حرارت کمتر از ۵درجه سانتی گراد برای حمل شیر تا کارخانه استفاده شود. معمولا شیری که به کارخانه می‌رسد، تحت چند فرآیند قرار می‌گیرد که مهمترین آنها به شرح زیر است : پاستوریزاسیون : استفاده از حرارت زیر ۱۰۰درجه سانتی گراد به منظور نابودی تمامی عوامل بیماریزا که ممکن است وارد شیر شده و از طریق آن به بدن انسان منتقل شود، مثل میکرب سل.
استریلیزاسیون :
هدف نگهداری طولانی مدت شیر با استفاده از حرارت بالاتر از ۱۰۰درجه سانتی گراد است که در آن علاوه بر کلیه میکرو ارگانیسم‌ها، اسپورهای حاصل از آنها نیز نابود می‌شوند.
هموژنیزاسیون :
فرآیندی است که بر اثر آن گلبول‌های بزرگ چربی شیر به ذرات کوچکتر تبدیل می‌شود و سبب پراکندگی چربی در تمام شیر می‌گردد. به طوری که از به هم پیوستن ذرات چربی و جمع شدن آن در سطح شیر جلوگیری می‌کند.
علاوه بر آلودگی‌های شیر که غالبا تحت فرآیندهای حرارتی دقیق و کنترل شده می‌تواند مرتفع شود، شیر دارای باقیمانده هورمون‌ها و آنتی بیوتیک‌ها نیز هست.بخصوص در دامداری‌هایی که بهداشت بدرستی رعایت نمی‌شود، استفاده از این مواد متداول تر است ، بنابراین لازم است چگونگی مصرف آنها و مساله آلودگی شیر به بقایای دارویی و پیامدهای آن با دید عمیق تری از سوی مسوولان مورد بررسی قرار گیرد.
به منظور جلوگیری از ترش شدن و دلمه بستن شیر در حین حرارت که ملاک غیرقابل مصرف بودن شیر از نظر ظاهری است ، استفاده از جوش شیرین در برخی از دامداری‌ها نیز متداول است.
شیری که در شرایط نامناسب و غیربهداشتی حمل ونقل می‌شود بر اثر فعالیت انواع باکتری‌ها و تولید اسید از سوی آنها که منجر به کاهش PH و در نتیجه افزایش سرعت فساد می‌گردد، در اثر حرارت ایجاد لخته می‌کند. کنترل و اندازه گیری PH در دو مرحله قبل و بعد از حرارت ، کمک موثری به تشخیص این نوع تقلب می‌نماید. همچنین انواع تقلب‌هایی مانند حذف چربی شیر و افزودن چربیهای دیگر، مخلوط کردن شیر حیوانات مختلف ، افزودن آب ، آب پنیر و نشاسته به شیر و نیز استفاده از محصولات لبنی مرجوعی از فروشگاه‌ها با تاریخ انقضاء که در برخی از واحدهای تولیدی رایج است نیازمند نظارت و کنترل بیشتر مسوولین ذیربط می‌باشد.