او که با علاقه موضوعات و محافل ریاضی ایران و جهان را دنبال می‌کند، به ضرورت کاری بارها در سخنرانی‌ها و سمینارهای تخصصی و عمومی حضور پیدا کرده است. خود او در این زمینه می‌گوید: «طی برگزاری و شرکت در چندین کنفرانس ریاضی، تعدادی سخنرانی ماهرانه و تعداد زیادی سخنرانی کسل‌کننده دیده‌ام.» اما چه عواملی باعث می‌شود یک سخنرانی کسل‌کننده و بی‌حاصل، به سخنرانی‌ای جذاب و هیجان‌انگیز تبدیل شود؟

دکتر صال مصلحیان بر مبنای تجربیات شخصی خود و همچنین منابعی که در این‌باره وجود دارند، به توضیح آن خواهد پرداخت…

… نکات زیر البته فقط برای محققان کاربردی نیست بلکه همه کسانی که نیاز به صحبت در مجامع عام پیدا می‌کنند بنابر موضوع صحبت می‌توانند از این راهنمایی‌ها استفاده کنند.

برای اینکه سخنرانی شما برای همه حضار جذاب باشدعلاوه بر اینکه لازم است در گام اول عنوانی جذاب و کوتاه انتخاب کنید، موضوع سخنرانی هم باید جالب و محتوای آن برای حضار مفید باشد ودر واقع سازماندهی مطالب باید منجر به این نکته شود که حضار در انتهای سخنرانی، ایده‌هایی را به دست آورده باشند.

بنابراین در یک سخنرانی ۲۰ دقیقه‌ای حداکثر ۳‌‌تعریف اصلی ارائه کنید تا همه مخاطبان قادر به درک اصطلاحات و دنبال کردن سخنرانی شما باشند.در ضمن یک سخنرانی ۲۰ دقیقه‌ای را نباید با سخنرانی در دوره‌های کوتاه مدت اشتباه کنید. قرار نیست همه نتایج‌تان را ارائه کنید. فقط تعدادی از آنها را که جالب‌تر و مهم‌تر هستند، انتخاب کنید. یک سخنرانی خوب مانند کوه یخ شناوری است که ۹۰ درصد آن زیر آب و فقط ۱۰ درصد آن آشکار است. روی هر صفحه (اسلاید) باید حداقل ۲ دقیقه صحبت کنید. سخنرانی را در نظر بگیرید که در سخنرانی ۲۰ دقیقه‌ای خود، با سرعت صحبت می‌کند و ضمن آن ۸۹ صفحه را سریع از جلوی دیدگان حضار عبور می‌دهد. ۵ تا ۱۵ اسلاید برای یک سخنرانی ۲۰ دقیقه‌ای مناسب به نظر می‌رسد.

سخنرانی خود را به چند قسمت تقسیم کنید تا در صورت کمبود وقت بتوانید از یک یا چند قسمت آن صرف نظر کنید.گفته شده است که پس از ۱۲‌‌دقیقه از آغاز سخنرانی، ذهن عموم شنوندگان ناخودآگاه به بیراهه می‌رود. پس بهتر است مهم‌ترین ایده‌های صحبت‌تان را در ۱۲ دقیقه اول ارائه کنید.

فراموش نکنید سخنرانی، مقاله یا کتاب نیست که مخاطبان بتوانند آن را ۲‌‌یا چند بار بخوانند. پس بهتر است نکات کلیدی صحبت‌تان را در بخش‌های مختلف تکرار کنید. این کار به مخاطبان اجازه می‌دهد صحبت شما را دنبال کنند.در ضمن از قرائت فرمول‌ها اجتناب کنید و به جای آن از عبارت این فرمول و آن فرمول و… استفاده کنید. خواندن فرمول‌های طولانی باعث خستگی مخاطبان و از دست دادن وقت سخنرانی می‌شود.

ارایه سخنرانی به زبان ساده

سطح سخنرانی باید متناسب با درک حضار باشد. یک سخنرانی برای دانشجویان با سخنی که برای اعضای هیات علمی ارائه می‌شود متفاوت است. بنابراین باید بدانید می‌خواهید دامنه اطلاعات مخاطبان را گسترش دهید یا با به چالش کشیدن اطلاعات موجود، بر ژرفای دانش آنها بیفزایید.در ضمن چون مرسوم نیست مقاله‌ای که قبلا چاپ شده است، سخنرانی شود. بهتر است کارهای پژوهشی در دست اجرایتان را مطرح کنید، زیرا عموما بازخورد حاصل توسط حضار می‌تواند راهگشای شما در کارهای تحقیقاتی‌تان باشد.

فراموش نکنید سخنرانی محل انجام محاسبات نیست. هیچ قضیه‌ای را هم اثبات نکنید. مخاطبان حوصله شنیدن جزییات کار شما را ندارند. به محض آن که شروع به اثبات کنید عده زیادی سالن را ترک می‌کنند یا خود را به کار دیگری مشغول می‌کنند. سخنرانی شما گزارشی از آخرین تحقیقات یا مهم‌ترین پژوهش‌های شماست و نه بخشی از کلاس درستان. می‌توانید نسخه‌هایی از مقاله خود را که شامل محاسبات، براهین و دیگر جزییات است همراه خود به سالن بیاورید و در پایان سخنرانی آن را به حضار تقدیم کنید.

ارائه تاریخچه موضوع، مثال، تصویر، کاربرد، حدس و پرسش‌های چالش‌برانگیز در سخنرانی به جذابیت آن و درک ایده‌های اصلی کار شما کمک شایانی می‌کند. همچنین ذکر علت علاقه شما به موضوع و ارائه ارتباط آن با دیگر موضوعات می‌تواند دیگران را به تحقیقاتتان علاقه‌مند کند. در نقطه مقابل نمادها، اصطلاحات فنی، فرمول‌ها و اساسا محتوای هر صفحه را به کمترین تعداد ممکن برسانید. همچنین باید از به کاربردن نمادهای غیراستاندارد که بسرعت فراموش می‌شوند، اجتناب کنید.

۲ نسخه از متن سخنرانی خود را روی سی‌دی و فلش همراه داشته باشید و قبل از سخنرانی خود، آن را روی رایانه اتاق سخنرانی بریزید و روی پرده آزمایش کنید.در ضمن بکوشید سخنرانی‌تان را با PC) Overhead) و قسمت‌های مهم آن را با متن رنگی ارائه کنید. روش سنتی گچ و تخته موجب خستگی مخاطبان و اتلاف وقت می‌شود.

برای ارایه سخنرانی آماده باشید

متن سخنرانی که در واپسین ساعات قبل از سخنرانی آماده شود مانند غذایی که با عجله تهیه شود، احتمالا ناپخته و جانیفتاده خواهد بود. روی محتوای سخنرانی‌تان چندین روز فکر کنید. بعضی اعتقاد دارند تهیه یک سخنرانی خوب ۲ هفته وقت می‌برد.بنابراین در فرصت کافی باید متن سخنرانی خوانده شود و حداقل ۲ بار به صورت آزمایشی (در اتاق خالی یا جلوی آیینه) تکرار شود تا بتوان آن را به صورت سلیس، واضح و در زمان تخصیص داده‌‌شده، ارائه کرد. شاید شما سخنرانانی را دیده باشید که دائم تپق می‌زنند، منقطع صحبت می‌کنند و خط صحبت خود را گم می‌نمایند. اینان کسانی هستند که بدون آمادگی شروع به سخنرانی کرده‌اند.

فراموش نکنید هدف یک سخنرانی نمایش مقاله نیست. متن سخنرانی با متن مقاله‌ای که برای چاپ به یک مجله ارسال می‌شود کاملا متفاوت است. بعضی سخنرانان از فایل Pdf مقاله اصلی خود که شامل تمام محاسبات، اثبات‌ها و جزییات است استفاده می‌کنند. چنین متنی به علت کوچک بودن فونت آن به جز برای حضار ردیفهای اول و دوم، برای بقیه قابل تمییز نیست. در حال حاضر، سخنرانانی که به کار خود ارزش می‌دهند از Beamer یا Power Point استفاده می‌کنند

اگر به هر دلیلی اضطراب و دلواپسی دارید، پیش از حضار به سالن بیایید یا در سخنرانی‌ای که قبل از سخنرانی شما برگزار می‌شود، شرکت کنید. همچنین پیش از شروع به شنوندگان نگاه کنید و آنها را دوستان و آشنایان خود تصور کنید. سپس چند نفس عمیق بکشید و سخنرانی خود را آغاز کنید.

سعی کنید با ظاهر مرتب و بموقع در سخنرانی خود حاضر شوید. زیاد حرکت نکنید. محکم، با‌‌‌صدای متغیر (بالا و پایین) و تاثیرگذار صحبت کنید. حرف‌های خودتان را باور داشته باشید. بعضی جاها سکوت کنید و در زمان‌های مناسب لبخند بزنید. نگاه به مخاطبان و ارتباط چشمی با آنها را هم فراموش نکنید.

حتی اگر آدم شوخ‌طبعی هستید سخنرانی خود را با شوخی (جوک) شروع نکنید، زیرا ممکن است بعضی مخاطبان با مشرب شما آشنا نباشند. بعلاوه ممکن است شنوندگان مابقی صحبت شما را جدی نگیرند، ولی می‌توانید در حین سخنرانی و برای رفع خستگی، شوخی کنید. شروع سخنرانی با یک پرسش چالش برانگیز بسیار جالب خواهد بود.سادگی بیان، مهم‌ترین اصل موفقیت یک سخنران است. یک سخنران خوب آن است که پیچیده‌ترین ایده‌ها را به ساده‌ترین شکل بیان کنید.

نشسته سخنرانی نکنید. در حین سخنرانی باید به مخاطب نگاه کرد و گاهی نیز به اسلایدها، آن هم برای اطمینان از این که صفحه بدرستی در حال نمایش است. سخنرانانی که از روی نوشته‌های اسلاید، مانند کتاب داستان، شروع به خواندن می‌کنند و حتی نیم نگاهی هم به حضار نمی‌اندازند نمی‌توانند رابطه صمیمی با ایشان برقرار کنند.

پیش از سخنرانی راجع به سوالاتی که ممکن است از شما پرسیده شود فکر کنید و جواب‌هایی برای آنها فراهم آورید. وقتی شخصی سوالی می‌پرسد بدقت گوش کنید. آن پرسش را دوباره تکرار کنید تا آنان که نشنیده‌اند، متوجه آن شوند. اگر جواب آن را می‌دانید به طور خلاصه پاسخ دهید. اگر پاسخ آن را نمی‌دانید از وی تشکر کنید و قول دهید بعد روی آن فکر می‌کنید. در حالتی هم که سوال را نفهمیده‌اید، از سوال‌کننده بخواهید در پایان سخنرانی با شما گفتگو کند.

محمد صال مصلحیان