آشنایی با سینوزیـت در کودکان

در مطالعات مختلف این موضوع به اثبات رسیده که در ارزیابی کیفیت زندگی، سینوزیت در زندگی کودکان و خانواده‏ های آنان تاثیر بیشتری نسبت به آسم، روماتیسم مفصلی و سایر بیماری‏های مزمن دارد.

سینوس
سینوس‌ها حفره‌های خالی در ضخامت استخوان‌های سر و صورت هستند که با منافذ ظریفی به داخل بینی ارتباط پیدا می‌کنند. غشای مخاطی پوشاننده سینوس‌ها و بینی، روزانه بیش از نیم لیتر مایع ترشح می‌کند. این مایع موجب مرطوب شدن سطح مجاری تنفسی می‌شود و همچنین هوای تنفسی را از ذرات ریز و میکروب‌ها تصفیه می‌کند. متعادل کردن حرارت، تامین رطوبت هوای تنفسی، سبک کردن استخوان‌های جمجمه، جلوگیری از انتقال ضربه‌ها به عناصر داخل جمجمه، مشارکت در رشد صورت، تاثیر در کیفیت تشدید صدا و افزایش منطقه حساس بویایی از دیگر اعمالی است که به سینوس‌ها نسبت می‌دهند.

از آن جا که حتی در نوزاد تازه متولد شده تعدادی از سینوس‌ها شکل گرفته‌اند، سینوزیت از هر سنی ممکن است فرد را مبتلا کند. با تکامل رشد کودک، بتدریج هر ده سینوس تکامل می‌یابد که شامل پنج سینوس در سمت راست و پنج سینوس در سمت چپ است. در بعضی از کودکان ممکن است بعضی از سینوس‌ها اصلا تشکیل نشوند که بیشترین حالت آن تشکیل نشدن یک یا هر دو سینوس پیشانی است.

عوامل
الف – عواملی که موجب انسداد منافذ خروجی سینوس‌ها می‌شوند که بیشتر علل در این دسته قرار دارند.
ب – عواملی که در حرکت مواد ترشحی سینوس‌ها اختلال ایجاد می‌کنند.
مهمترین علت بسته شدن منفذ سینوس‌ها، سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی حاد است، که شایع‌ترین علت ایجاد کننده سینوزیت به شمار می‌آید.
آلرژی یا حساسیت، به دلیل ایجاد تورم و انسداد مجرای سینوس، عامل مهم دیگر ابتلا به سینوزیت است .
انحراف تیغه بینی، بزرگ شدن شاخک‌های بینی، پولیپ، لوزه سوم، وجود اجسام خارجی در بینی و در موارد نادر تومورهای داخل بینی، همگی ممکن است با مسدود کردن راه خروج ترشحات از سینوس، ایجاد سینوزیت کنند.

ارتباط آسم و آلرژی و سینوزیت
میان آسم، آلرژی و سینوزیت مزمن، یک ارتباط قوی وجود دارد. این ارتباط وجود یک مکانیسم بیماری‌زایی مشترک بین راه‏های هوایی فوقانی و تحتانی یعنی بینی، سینوس و ریه را مطرح می‏کند که با مفهوم بیماری یکپارچه راه‏های هوایی همراه است. تشخیص سینوزیت حاد عمدتا براساس علائم بیماری است. باقی ماندن و یا تشدید علائم بعد از دوره معمولی سرماخوردگی، تشخیص سینوزیت حاد در کودکان را مطرح می‌کند.

احساس درد، سنگینی و فشار در ناحیه پیشانی و گونه‌ها، ترشحات چرکی بینی و پشت حلق و گرفتگی بینی از نشانه‌های سینوزیت حاد کودکان است. ترشحات پشت حلقی گاه موجب گرفتگی گوش و ایجاد حالت تهوع می‌شوند. در کودکانی که از سنین پایین دچار تنفس دهانی مداوم هستند، در صورت عدم درمان و طول کشیدن زیاد این حالت، ممکن است تغییراتی در رشد فک و صورت آنها رخ دهد.

عفونت‌های ویروسی
پنج تا ده درصد از عفونت‏های ویروسی بینی در اوایل کودکی دچار عارضه سینوزیت می‏شوند. از آنجا که میانگین رخداد عفونت‏های ویروسی بینی در کودکان شش تا هشت بار در سال است، سینوزیت یک مشکل بسیار شایع در کودکان محسوب می‏شود. سن یکی عوامل موثر در سینوزیت کودکان است. به دلیل سیستم ایمنی نارس، کودکان بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‏های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی و متعاقبا سینوزیت حاد ناشی از آن هستند.

ارتباطی قوی بین سینوزیت و عفونت‏های تنفسی ویروسی وجود دارد. عفونت‏های ویروسی با صدمه زدن به مژک‏های بافت پوششی سبب اختلال قابل ملاحظه‏ای در تحرکات مژک‏ها برای خارج نمودن ترشحات سینوس‌ها می‏شوند که این امر منجر به تورم شده، دهانه سینوس را مسدود کرده، و شانس اضافه شدن یک عفونت باکتریایی در سینوس‏ها را افزایش می‏دهد. این تورم تخلیه سینوس‏ها را مختل کرده و بیمار را مستعد سینوزیت حاد و مزمن می‏کند. همزمان با بهبود عملکرد مژک‏ها، سینوس‏ها پاک شده و عفونت از بین می‏رود. به همین دلیل موارد زیادی از سینوزیت‌های حاد است خودبه‏خودی بهبود پیدا کنند. بعد از ویروس‌ها، آلرژی دومین عامل مستعد کننده سینوزیت در کودکان است. واکنش‏های حساسیتی با تورم همراهند و سبب روند مشابه عفونت‌های ویروسی می‌شوند.

رادیوگرافی
رادیوگرافی ساده معمولا در نشان دادن سینوس‏ها در کودکان کارایی لازم را ندارد و تجویز آن موجب ورود اشعه غیرلازم، صرف هزینه و وقت و ازهمه بدتر اطلاعات گمراه کننده به پزشک می‌شود. به طور کلی تشخیص سینوزیت حاد براساس شرح حال بیماری از زبان والدین کودک و معاینه دقیق توسط پزشک است. تصویربرداری در کودکان جهت اثبات سینوزیت حاد اکثرا ضروری نیست. در صورتیکه علایم سینوزیت در کودکان بیش از سه ماه طول کشد و به درمان‌های معمول پاسخی ندهد، تشخیص سینوزیت مزمن برای کودک مطرح می‌شود. در سینوزیت مزمن کودکان، ترشحات بینی و پشت حلق به همراه گرفتگی بینی از مهمترین علایم می‌باشد.